Ngày soạn: Ngày dạy: Tiết: DẤU HIỆU CHIA HẾT CHO 3, CHO 9 I. MỤC TIÊU Qua bài này giúp học sinh: 1. Kiến thức: - HS nắm vững dấu hiệu chia hết cho 3, cho 9, so sánh với dấu hiệu chia hết cho 2, cho 5. - HS biết vận dụng các dấu hiệu chia hết cho 3, cho 9 để nhận biết nhanh một số có hay không chia hết cho 3, cho 9 2. Kỹ năng: Rèn luyện cho HS tính chính xác khi phát biểu lý thuyết (so với lớp 5), vận dụng linh hoạt sáng tạo các dạng bài tập 3. Thái độ: Trung thực, cẩn thận, nghiêm túc và hứng thú học tập. 4. Định hướng năng lực, phẩm chất - Năng lực: Năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực hợp tác, năng lực ngôn ngữ, năng lực tự học - Phẩm chất: Tự tin, tự chủ II. CHUẨN BỊ 1. Giáo viên: Bảng phụ , phấn màu, thước thẳng, SGK, SBT 2. Học sinh: Ôn lại các dấu hiệu chia hết cho 3, cho 9 đã học ở tiểu học, đọc trước bài III. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1. Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số. (1 phút) 2. Nội dung: Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung A. Hoạt động khởi động (thời gian 4’) Mục tiêu: HS nắm được dấu hiệu chia hết cho 2, cho 5 và vận dụng vào bài tập Phương pháp: HĐ cá nhân, giải quyết vấn đề GV chuẩn bị đề bài tập vàp bảng phụ: 1> Cho các số: 2001, 2002, 2003, 2017, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010. - Số nào chia hết cho 2? - Số nào chia hết cho 5? - Số nào chia hết cho 2 và chia hết cho 5? - Xét hai số a = 2124 và b = 5124. - Thực hiện phép chia cho 9. - Tìm tổng các chữ số của a, b. - Xét xem hiệu a, b và tổng các chữ số của a, b có 9 không ? GV dẫn dắt vào bài: Ta thấy a, b đều tận cùng bằng 4, nhưng a 9 còn b 9. Dường như dấu hiệu chia hết cho 9 không liên quan đến chữ số tận cùng, vậy nó liên quan đến yếu tố nào ? Ta qua bài: “Dấu hiệu chia hết cho 3, cho 9”. HS lên bảng trả lời câu hỏi của GV. Hs thực hiện phép tính Hs tính tổng các chữ số của a, b Hs thực hiện - Số chia hết cho 2: 2002, 2017, 2006, 2008, 2010. - Số chia hết cho 5: 2005, 2010. - Số chia hết cho 5 và chia hết cho 2 là: 2010. B. Hoạt động hình thành kiến thức. (thời gian 28 phút) Hoạt động 1: Nhận xét mở đầu Mục tiêu:Học sinh nhận xét được đặc điểm một số chia hết cho 9. Phương pháp: HĐ cặp đôi, HĐ cá nhân, giải quyết vấn đề Y/c hs hoạt động cặp đôi (3’) : đọc kĩ VD (sgk/40) và giải thích cách làm GV: Cho cả lớp làm tương tự với số 264 - Từ ví dụ trên ta có nhận xét mở đầu. Yêu cầu hs đọc nhận xét - Tương tự GV yêu cầu HS hoạt động cá nhân xét số 468 Hs giải thích HS lên bảng trình bày cách làm HS tự làm: 468 = (4 + 6+8) + (Số chia hết cho 9) = 18 + (Số chia hết cho 9) 1. Nhận xét mở đầu: Ví dụ: 264 = 2.100 + 6.10 + 4 = 2.(99+1)+6.(9+1) + 4 = 2.99 + 2 + 6.9 + 6 + 4 = (6+4+2) + (2.99+6.9) = (6+4+2)+(2.11.9 + 6.9) (Tổng các chữ số) + (Số chia hết cho 9 Hoạt động 2: Dấu hiệu chia hết cho 9 Mục tiêu: HS phát biểu được dấu hiệu chia hết cho 9 và áp dụng vào bài tập. Phương pháp: Giải quyết vấn đề, gợi mở vấn đáp, hoạt động cặp đôi ? Xét số 468 chia hết cho 9 không? HS hoạt động nhóm 4(3’): đọc kĩ ví dụ sgk/40 và rút ra nhận xét. GV: Để biết một số có chia hết cho 9 không, ta cần xét đến điều gì ? GV: Vậy số như thế nào thì chia hết cho 9 => Kết luận 1. ? Một số như thế nào không chia hết cho 9 => Kết luận 2. - Từ 2 kết luận trên, nêu dấu hiệu chia hết cho 9 - Yêu cầu hs đọc dấu hiệu chia hết cho 9 ♦ Củng cố: HS hoạt động cặp đôi (3’) làm ?1. - Yêu cầu HS giải thích vì sao? GV: Cho cả lớp nhận xét. Đánh giá, ghi điểm HS trả lời 468 chia hết cho 9 vì cả hai số hạng trong tổng đều chia hết cho 9. HS: Chỉ cần xét tổng các chữ số của nó HS đọc KL1 HS đọc KL2 HS đọc dấu hiệu chia hết cho 9 HS: Thảo luận cặp đôi và trình bày HS đứng tại chỗ trả lời ?1 và giải thích tại sao chia hết cho 9 và tại sao không chia hết cho 9? 2. Dấu hiệu chia hết cho 9 a) Ví dụ 1: 468 = (4 + 6+8) + (Số chia hết cho 9) = 18 + (Số chia hết cho 9) Vậy 468 chia hết cho 9 vì cả hai số hạng trong tổng đều chia hết cho 9. Kết luận 1: SGK Kết luận 2: SGK b)Dấu hiệu chia hết cho 9: SGK ?1 621 9 vì (6 + 2 + 1) = 9 9 1205 9 vì 1 + 2 + 0 + 5 = 8 9 1327 9 vì 1 + 3 + 2 + 7 = 13 9 6354 9 vì 6 + 3 + 5 + 4 = 18 9 Hoạt động 3: Dấu hiệu chia hết cho 3 Mục tiêu: HS phát biểu được dấu hiệu chia hết cho 3 và áp dụng vào bài tập Phương pháp:giải quyết vấn đề, vấn đáp.Hoạt động cá nhân, nhóm HS hoạt động cá nhânđọc kĩ ví dụ sgk/41 và giải thích cách làm Lưu ý HS: Một số chia hết cho 9 thì chia hết cho 3 GV giao nhiệm vụ hoạt động nhóm 4(3’): ? Xét xem 2031 có chia hết cho 3 không? ?Một số như thế nào thì chia hết cho 3  Kết luận 1. ?Số 3415 có chia hết cho 3 không? Vì sao? ? Vậy số như thế nào thì không chia hết cho 3 ?  Kết luận 2. ? Nêu dấu hiệu chia hết cho 3. Yêu cầu HS làm ?2 hoạt động theo nhóm trong 5 phút. GV: Cho cả lớp nhận xét. Đánh giá, ghi điểm. HS: Chỉ cần xét tổng các chữ số của nó HS trình bày 2031 = (2 + 0 + 3+1) + (số chia hết cho 9)= 6+(số chia hết cho 3) 2031 chia hết cho 3 vì 2 số hạng đều chia hết cho 3. HS đọc KL1 3415 = (3+4+1+5) + (số chia hết cho 9) HS đọc KL2 HS đọc dấu hiệu chia hết cho 3 Các nhóm làm bài. Sau đó treo bài của nhóm lên bảng 3.Dấu hiệu chia hết cho 3 Ví dụ 1: 2031 = (2 + 0 + 3 + 1) + (số 9) = 6 + (số 9) = 6 + (số 3) vậy 2031 3  KL1. Ví dụ 2: 3415 = (3 + 4 + 1 + 5) + (số 9) = 13 + (số 3) Vậy 3415 3 vì 13 3  KL2. Dấu hiệu chia hết cho 3: SGK. ?2 Điền chữ số vào dấu * để được số chia hết cho 3 Giải: Dấu hiệu để một số chia hết cho 3 là tổng các chữ số của nó chia hết cho 3. Do đó: C. Hoạt động luyện tập ( thời gian 5 phút) Mục tiêu: Vận dụng kiến thức của bài để giải quyết bài tập Phương pháp: giải quyết vấn đề, vấn đáp, hoạt động cá nhân, nhóm. Dấu hiệu chia hết cho 3, cho 9 khác với dấu hiệu chia hết cho 2, cho 5 như thế nào ? - Yêu cầu HS hoạt động cá nhân làm Bài 102 - Yêu cầu Hs hoạt động cá nhân làm Bài 104c 1 hs trả lời: Dấu hiệu 2 ; 5 phụ thuộc chữ số tận cùng. Dấu hiệu 3 ; 9 phụ thuộc vào tổng các chữ số 3 hs lên bảng làm 3 câu 1hs lên bảng trình bày Bài tập 102 (sgk/41): Cho các số 3564; 4352; 6531; 6570; 1248. a)Viết tập hợp A các số chia hết cho 3: A = {3564; 6531; 6570; 1248} b)Viết tập hợp B các số chia hết cho 9: B = {3564; 6570} c)Dùng ký hiệu  thể hiện quan hệ giữa hai tập hợp A và B: B  A Bài tập 104 c (sgk/42): Điền chữ số vào dấu * để chia hết cho cả 3 và 5 Vì 3 => (4 +3 +*) 3 hay (7 +*) 3 => * {2,5,8} (1) Vì 5=> (4 +3 +*) 5 hay (7 +*) 5 => * {0,5} (2) Từ (1) và (2) => * = 5 D. Hoạt động vận dụng (thời gian 5 phút) Mục tiêu: Vận dụng dấu hiệu chia hết cho 2, cho 5, cho 3, cho 9 vào bài tập Phương pháp: Hoạt động nhóm Yêu cầu HS hoạt động nhóm 4 (3’) làm Bài 104d (SGK): GV nhận xét, chốt cách trình bày - Làm bài 101;104 ; 103 ; 105 . - Làm bài tập 137 ; 138 SBT. Các nhóm treo bảng và trao đổi bảng chéo kiểm tra kết quả Bài 104d (SGK): Vì 2 và 5 => dấu * ở chữ số tận cùng bằng 0. Ta có số Vì 9 thì cũng 3 => (* + 8 + 1 + 0) = (* + 9) 9 => * = 9 Vậy = 9810 E. Hoạt động tìm tòi, mở rộng (thời gian 2 phút) Mục tiêu: Học sinh chủ động làm các bài tập về nhà để củng cố kiến thức đã học ở tiết học. Phương pháp: Ghi chép * Hướng dẫn: Bài 103 (SGK): Sử dụng dấu hiệu chia hết cho 3, cho 9 và các t/c chia hết của một tổng - Học thuộc dấu hiệu chia hết cho 3, cho 9 - Làm các bài tập 101;103, 104, 105 (Sgk - Tr 41, 42) - Xem trước các bài tập phần luyện tập. Tiết sau luyện tập HS ghi chép nội dung yêu cầu - Học thuộc dấu hiệu chia hết cho 3, cho 9 - Làm các bài tập 101;103, 104, 105 (Sgk - Tr 41, 42) - Xem trước các bài tập phần luyện. Tiết sau luyện tập