Rắn giao hoan và sinh sản như thế nào?

Mùa sinh sản, ghép đôi, giao hoan

Sau kỳ ngủ đông, rắn ra hoạt động, sưởi ấm, kiếm ăn. Tháng 3 rắn đực, rắn cái tìm nhau ghép đôi. Chúng thường theo sát bên nhau, cùng di chuyển, va chạm, dựng đứng phần trước cơ thể lên hoặc quấn lấy nhau. Trong sinh học gọi hiện tượng này là giao hoan, gồm những hành động mang tính thủ tục nhằm kích thích lẫn nhau trước khi giao phối. Rắn ráo (Ptyas korros) có hiện tượng giao hoan tập thể, 4- 5 rắn đực bám theo một rắn cái, tụ thành một đám, cuộn lấy nhau trong khoảng 10 phút ở trên cây.

Khi giao phối, rắn cái nâng đuôi lên để rắn đực áp huyệt vào huyệt rắn cái, đôi cơ quan giao phối từ hai bên huyệt của rắn đực lộn ra ngoài với nhiều mấu gai để giữ chặt rắn cái; tinh trùng từ rắn đực qua huyệt vào ống dẫn trứng của rắn cái. Thời gian giao phối kéo dài trong nhiều giờ.

Thí nghiệm cho hay trong mùa sinh sản, từ da rắn cái tiết ra chất dịch lôi cuốn rắn đực, rắn đực dùng mắt, mũi, cơ quan Jacobson để phát hiện dấu vết đi tìm rắn cái. Một số rắn giao phối nhiều lần trong mùa sinh sản. Rắn còn có hiện tượng thụ tinh chậm, chỉ sau một lần giao phối, tinh trùng sống lâu trong ống dẫn trứng, việc thụ tinh cho trứng diễn ra nhiều lần. Rất tiếc việc này ở ta chưa được nghiên cứu.

Rắn cái khi mang trứng do trứng lớn nhanh nên rắn di chuyển chậm. Trong điều kiện nuôi do mật độ cao, nếu cùng chui chung với rắn khác trong hang hẹp dễ bị vỡ trứng. Khi bắt rắn chửa nên nhẹ nhàng, cẩn thận để khỏi ảnh hưởng xấu đến rắn và trứng bên trong. Tốt hơn nên nuôi riêng rắn cái trong thời gian mang trứng.

Đẻ trứng

Đa số rắn không làm tổ mà chọn nơi yên tĩnh, an toàn như hang đất, hốc cây, chân đê hay dưới các bụi cây, gò đống để đẻ. Số trứng đẻ mỗi năm từ 2- 5 trứng ở rắn trán bên, rắn dẻ, rắn rồng cổ đen; đa số rắn đẻ vài chục trứng, trăn gấm tới 80 - 100 trứng. Vài loài biết tha cỏ rác vào nơi đẻ trứng.

Nhiều loài rắn không có thói quen bảo vệ, chăm sóc trứng. Một số ít loài như hổ mang, hổ chúa sau khi đẻ biết vun trứng thành đống rồi quấn quanh ổ trứng để ấp; thời gian ấp tùy từng loài, thường từ 56- 80 ngày, ít khi rắn rời khỏi ổ trứng và thường hung dữ, phản ứng quyết liệt hơn lúc kiếm ăn.

Đẻ con

Một số rắn không đẻ trứng mà đẻ con, trong đó có các loài: đẻn chì, đẻn khoanh (rắn biển), rắn hai đầu đỏ, rắn bù lịch, rắn bông súng, rắn bồng chì, rắn bồng Trung Quốc, rắn râu, rắn ri voi, rắn lục mép trắng, rắn lục xanh. Rắn đẻn kim mỗi lứa chỉ đẻ 1 con, rắn rầm ri cá đẻ 8 con, rầm ri cóc ở vùng nước lợ Nam bộ đẻ tới 32 con.