Ngày giảng

Lớp

Sĩ số

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- Mục tiêu: tạo hứng thú, tâm thế cho học sinh; tạo tình huống/vấn đề học tập nhằm huy động kiến thức, kinh nghiệm hiện có của học sinh và nhu cầu tìm hiểu kiến thức mới liên quan đến tình huống/vấn đề học tập

- Phương pháp: Diễn giảng, thảo luận nhóm, trò chơi

- Kĩ thuật: Động não, làm việc nhóm, khăn trải bàn, trình bày 1 phút

- Thời gian: ( 1 phút )

GV dẫn dắt: Trong chương trình Tiếng Việt THCS các em đã được học rất nhiều các từ loại, các cụm từ tham gia vào các chức vụ khác nhau của câu. Hôm nay cô trò ta sẽ đi tổng kết lại các đơn vị kiến thức có liên quan đến các từ loại, cụm từ đó.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

NỘI DUNG CẦN ĐẠT

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

- Mục tiêu: Trang bị cho học sinh những kiến thức mới liên quan đến tình huống/ vấn đề nêu ra ở hoạt động khởi động

- Phương pháp: Diễn giảng, thảo luận nhóm, trò chơi, tình huống có vấn đề

- Kĩ thuật: Động não, làm việc nhóm, khăn trải bàn, trình bày 1 phút

- Thời gian: (   )

* GV đặt câu hỏi:

? Nêu khái niệm, khả năng kết hợp, chức vụ và các loại danh từ, động từ, tính từ ?

( Học sinh thảo luận nhóm  và  điền vào bảng phụ theo mẫu cho sẵn)

* Học sinh trình bày và giáo viên kết hợp trình chiếu

I. Từ loại:

Từ loại

Khái niệm

Khả năng kết hợp

Chức vụ

Phân loại

Danh từ

DT là những từ chỉ người, vật, hiện tượng, khái niệm

DT có thể kết hợp với từ chỉ số lượng: những, các, một, ở phía trước, các từ “ấy, này, đó…” ở phía sau và một số từ ngữ khác để lập thành cụm DT

+Làm chủ ngữ

+ Làm vị ngữ khi DT cần có từ “ là” đứng trước.

* DT chỉ đơn vị gồm:

+ DT chỉ đơn vị tự nhiên: con, viên

+ DT chỉ đơn vị quy ước:tạ, thúng

+ DT chỉ đơn vị chính xác: tạ

+ DT chỉ đơn vị ước chừng: thúng

* DTchỉ sự vật:

+ DTC:là tên gọi một loại sự vật

+ DTR: tên riêng từng người, từng sự vật

Động từ

+ ĐT là những từ chỉ hoạt động, trạng thái của sự vật.

+ ĐT thường kết hợp với các từ đã, sẽ, đang, cũng, vẫn, hãy… để tạo thành cụm động từ.

+ Điển hình làm vị ngữ.

+ Làm CN, ĐT ( mất khả năng kết hợp với các từ.)

* ĐT tình thái (thường đòi hỏi các ĐT khác đi kèm)

* ĐT chỉ hành động, trạng thái:

+ ĐT chỉ hành động.

+ ĐT chỉ trạng thái.

Tính từ

+ TT là những từ chỉ đặc điểm, tính chất của sự việc, hành động, trạng thái.

+ TT thường kết hợp với các từ đã, sẽ, đang, cũng, vẫn, rất, hơi, quá… tạo thành cụm  tính từ.

+ Khả năng kết hợp với, hãy đừng, chí rất hạn chế.

+ Làm CN

+ Làm VN (Khả năng làm hạn chế hơn ĐT)

+ TT chỉ đặc điểm tương đối ( có thể kết hợp được với từ chỉ mức độ).

+ TT chỉ đặc điểm tuyệt đối (không thể kết hợp được với từ chỉ mức độ)

* GV đặt câu hỏi:

? Kể tên các từ loại được học ở chương trình Tiếng Việt từ lớp 6 đến lớp 9 và nêu khái niệm của từng từ loại ấy ngoài danh từ, động từ, tính từ?

* Giáo viên treo bảng phụ học sinh trả lời

Tên gọi

Định nghĩa – Khái niệm

Ví dụ

Số từ

Là những từ chỉ số lượng và thứ tự của sự vật

ba, năm (thứ năm, thứ sáu)

Đại từ

Là những từ dùng để trỏ vào sự vật, nhằm xác định vị trí của sự vật trong không gian, thời gian

tụi, bao nhiêu, bao giờ, bấy giờ, (ai, nó, tớ, hắn, gì ...)

Lượng từ

Là những từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật

những (các, mọi, mỗi ...)

Chỉ từ

Là những từ dùng để trỏ vào sự vật

ấy, đâu (này, nọ, kia, ấy ...)

Phó từ

Là những từ chuyên đi kèm động từ, tính từ dùng để bổ sung ý nghĩa cho động từ, tính từ.

đó, mới, đang (rất, khá, hơi, vẫn ...)

Quan hệ từ

Là từ dùng để biểu thị các ý nghĩa quan hệ như sở hữu, so sánh, nhân quả .. giữa các bộ phận của câu hay giữa câu với câu trong đoạn văn.

ở, của, nhưng, như (và, với, bằng ...)

Trợ từ

Là những từ chuyên đi kèm một từ ngữ trong câu để nhấn mạnh hoặc biểu thị thái độ đánh giá sự vật, sự việc được nói đến ở từ ngữ đó.

chỉ, cả, ngay, (này, nhỉ ...)

Thán từ

Là những từ dùng để bộc lộ cảm xúc tình cảm của người nói, hoặc dùng để gọi đáp

Trời ơi (ôi, than ôi ...)

Tình thái từ

Những từ dùng thêm vào câu để cấu tạo câu nghi vấn, câu cầu khiến biểu thị sắc thái tình cảm của người nói, viết.

hả (nào, nhé ...)

* Giáo viên hướng dẫn ôn kiến thức về cụm từ :

+GV: Căn cứ vào tính chất từ loại của phần trung tâm, người ta chia thành cụm DT, cụm ĐT, cụm TT

? Cụm danh từ là gì? Nêu cấu tạo của cụm danh từ?

? Thế nào là cụm động từ? Mô hình cấu tạo của cụm động từ ?

? Nêu đặc điểm và mô hình cấu tạo của cụm tính từ?

II. Cụm từ

1. Cụm danh từ:

* Khái niệm

* Ví dụ:

* Cấu tạo

2. Cụm động từ:

* Khái niệm

* Ví dụ:

* Cấu tạo

3. Cụm tính từ:

* Khái niệm

* Ví dụ:

* Cấu tạo

Phần trước

(phụ ngữ trước)

Phần trung tâm

Phần sau

(phụ ngữ sau)

t2

t1

t1

t2

s1

s2

Tổng lượng

số lượng

DT đơn vị

Danh từ

Từ nêu đặc điểm

Từ xác định vị trí của vật

Tất cả

những (ba)

em

học sinh

tiên tiến

ấy

Phần trước

(phụ ngữ trước)

Phần trung tâm

phần sau

(phụ ngữ sau)

bổ sung cho động từ các ý nghĩa về quan hệ thời gian, sự tiếp diễn tương tự, sự khuyến khích, ngăn cản, sự khẳng định hoặc phủ định hành động, trạng thái

Động từ

bổ sung ý nghĩa cho động từ về đối tượng, hướng, địa điểm, thời gian, mục đích, nguyên nhân, phương tiện, cách thức hành động….

Phần trước

(phụ ngữ trước)

Phần trung tâm

phần sau

(phụ ngữ sau)

bổ sung cho tính từ các ý nghĩa: quan hệ thời gian, sự tiếp diễn tương tự, mức độ của đặc điểm, sự khẳng định hoặc phủ định…

Tính từ

bổ sung các chi tiết: sự so sánh, mức độ, phạm vi hay nguyên nhân của tính chất đặc điểm