Ngày soạn: Ngày dạy: Tuần 1 Tiết 1- 2: Văn bản: PHONG CÁCH HỒ CHÍ MINH (Lê Anh Trà) A. MỤC TIÊU BÀI HỌC Sau bài học, HS có khả năng: 1. Kiến thức: + Nắm một số biểu hiện của phong cách Hồ Chí Minh trong đời sống và trong sinh hoạt. + Hiểu ý nghĩa của phong cách Hồ Chí Minh trong việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. + Nắm đặc điểm của kiểu bài Nghị luận xã hội qua một số đoạn văn cụ thể. 2. Kĩ năng: + Nắm bắt nội dung văn bản nhật dụng thuộc chủ đề hội nhập với thế giới và bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc. + Vận dụng các biện pháp nghệ thuật trong việc viết văn bản về một vấn đề thuộc lĩnh vực văn hóa, lối sống. 3. Định hướng phát triển năng lực: + Xác định giá trị bản thân: Mục tiêu phấn đấu theo phong cách Hồ Chí Minh trong bối cảnh hội nhập quốc tế, giao tiếp: + Trình bày, trao đổi về nội dung của phong cách Hồ Chí Minh trong bài, hợp tác... 4.Thái độ: + Từ lòng kính yêu, tự hào về Bác, học sinh có ý thức tu dưỡng, học tâp, rèn luyện theo gương Bác. * Tích hợp tư tưởng Hồ Chí Minh: + Lối sống giản dị, phong thái ung dung, tự tại: Vẻ đẹp trong phong cách lãnh tụ Hồ Chí Minh: sự kết hợp hài hoà giữa truyền thống và hiện đại, dân tộc và nhân loại, vĩ đại và bình dị, thanh cao và khiêm tốn… Môn Lịch sử: - Lịch sử 9: bài Những hoạt động của Nguyễn Ái Quốc ở nước ngoài trong những năm 1919 đến 1925. c. Môn Giáo dục công dân: - Giáo dục công dân 7, bài 1: Sống giản dị - Giáo dục công dân 9, bài 7: Kế thừa và phát huy những truyền thống tốt đẹp của dân tộc. d. Môn Âm nhạc: Một số bài hát ca ngợi Chủ tịch Hồ Chí Minh. B. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH: * Giáo viên: + Đọc kĩ SGK, SGV, Bình giảng ngữ văn 9, tài liệu ( Tranh ảnh, bài viết về lối sống của Bác- “Làm theo tấm gương đạo đức HCM”, “Học tập tấm gương đạo đức Bác Hồ”, “HCM Gương Người sáng mãi”. + Chân dung tác giả, phiếu học tập. * Học sinh: Đọc, tìm hiểu tác phẩm, tham khảo bài “Đức tính giản dị của Bác Hồ”, soạn bài theo gợi ý của SGK. C. PHƯƠNG PHÁP * Phương pháp: Nêu vấn đề, hỏi đáp, phân tích, giảng bình, thảo luận nhóm * Kĩ thuật dạy học: Động não, Trình bày một phút, Hỏi và trả lời, Giao nhiệm vụ.... D. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: 1 Ổn định tổ chức lớp:(1 phút) 2 Kiểm tra bài cũ: (2 phút) Kiểm tra việc chuẩn bị bài của học sinh ở nhà. 3 Bài mới:  Hoạt động khởi động - Thời gian: phút - Mục tiêu: Tạo tâm thế và định hướng chú ý của HS - Phương pháp: Thuyết trình, nêu vấn đề... - Kĩ thuật: Động não, tia chớp, hỏi và trình bày GV: Tổ chức cuộc thi "Bác Hồ trong em" HS thi đọc những bài thơ , câu chuyện ca ngợi lối sống giản dị, thanh cao của Bác - GV dẫn dắt : Hồ Chí Minh không những là nhà yêu nước- nhà cách mạng vĩ đại mà còn là danh nhân văn hoá thế giới ( UNESCO phong tặng năm 1990). Vẻ đẹp văn hoá chính là nét nổi bật trong phong cách Hồ Chí Minh. Để giúp các em hiểu được phong cách Hồ Chí Minh được tạo bởi những yếu tố nào và được biểu hiện cụ thể ở những khía cạnh gì, bài học hôm nay sẽ giúp các em hiểu được điều đó.  Hoạt động hình thành kiến thức - Mục tiêu: trang bị cho học sinh những kiến thức mới liên quan đến tình huống/vấn đề học tập nêu ra ở hoạt động khởi động. - Phương pháp: thuyết trình, pháp vấn, gợi mở, phân tích, nêu vấn đề, giảng bình, thảo luận nhóm… - Kĩ thuật: Kĩ thuật hỏi và trả lời, trình bày một phút, chia nhóm, giao nhiệm vụ - Phương tiện: Máy chiếu, phiếu học tập - Thời gian : Hoạt động của GV - HS Nội dung cần đạt Hoạt động 1 : Giới thiệu chung vê tác giả, tác phẩm * Giáo viên: Giới thiệu đôi nét về tác giả Lê Anh Trà ? Cho biết xuất xứ của văn bản " Phong cách Hồ Chí Minh" ? Hoạt động 2 : Đọc hiểu chi tiết văn bản * Giáo viên hướng dẫn cách đọc: Chậm rãi, nhấn mạnh những lời bình + Giáo viên đọc mẫu một đoạn, học sinh đọc tiếp + Giáo viên nhận xét cách đọc, rút kinh nghiệm ? Văn bản có tựa đề Phong cách HCM. Tác giả không giải thích phong cách là gì nhưng qua nội dung văn bản em hiểu từ phong cách trong trường hợp này có ý nghĩa như thế nào ? * Giáo viên giải thích thêm các từ: + Bất giác: 1 cách tự nhiên, ngẫu nhiên, không dự định trước. + Đạm bạc: Sơ sài, giản dị, không cầu kỳ, bày vẽ ? Xét về nội dung, văn bản trên thuộc loại văn bản nào? Tại sao em lại khẳng định như vậy? + Nhật dụng (Nhật dụng: Không chỉ có ý nghĩa cập nhật mà còn có ý nghĩa lâu dài, là việc làm thiết thực, thường xuyên). + Chủ đề của văn bản là: Sự hội nhập với thế giới và giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc. ? Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản? + Thuyết minh. * Giáo viên: Văn bản mang ý nghĩa cập nhật và ý nghĩa lâu dài. Bởi lẽ việc học tập, rèn luyện theo phong cách HCM là việc làm thiết thực, thường xuyên của các thế hệ người VN, nhất là lớp trẻ. Chính vì thế Ban chỉ đạo Trung ương đã triển khai thực hiện cuộc vận động “ Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” ngày 22-10-2007. ? Chỉ ra bố cục của văn bản? + Phần 1: Từ đầu -> "rất hiện đại": Vẻ đẹp trong phong cách của Bác + Phần 2: Còn lại: Vẻ đẹp trong phong cách sinh hoạt của Bác ? Nhận xét gì về bố cục của văn bản? + Rõ ràng, mạch lạc, chặt chẽ * Học sinh theo dõi phần 1 (sử dụng các KN tự nhận thức+ KN thể hiện sự tự tin+Kn giao tiếp+ KN tư duy sáng tạo+ KN ra quyết định+KN đặt mục tiêu) ? Ở phần 1, tác giả giới thiệu như thế nào về phong cách văn hoá của Bác Hồ? + Bác Hồ tiếp xúc với văn hoá nhiều nước, nhiều vùng trên thế giới cả phương Đông, phương Tây. ? Bác Hồ tiếp xúc với văn hoá nhân loại trong điều kiện nào? * Giáo viên gợi dẫn sinh nhắc lại kiến thức lịch sử về quá trình ra đi tìm đường cứu nước của Bác. * Giáo viên bổ sung: Năm 1911, Bác ra đi tìm đường cứu nước từ bến cảng Nhà Rồng ( Sài Gòn). Người làm phụ bếp trên 1 con tàu của Pháp. Người đã ghé lại nhiều hải cảng, thăm nhiều nước Châu Phi, Á, Mỹ, đã sống dài ngày ở Anh. HCM đã từng đi khắp 5 châu 4 biển, lao động kiếm sống và học tập khắp mọi nơi trên thế giới, tiếp xúc đủ mọi dân tộc, chủng tộc của các màu da: vàng, đen, trắng, đỏ...Lúc Người làm nghề bồi bàn, cuốc tuyết, làm nghề rửa ảnh. CLV trong bài thơ "Người đi tìm hình của nước" đã viết: " Đời bồi tàu lênh đênh theo sóng bể Người đi hỏi khắp bóng cờ Châu Mĩ, Châu Phi Những đất tự do, những trời nô lệ Những con đường cách mạng đang tìm đi" ? Đi nhiều, tiếp xúc nhiều với văn hoá nhân loại thì vốn văn hoá của Bác như thế nào? + Sâu rộng ( uyên thâm) ? BiÓu hiện nào chứng tỏ Bác có vốn văn hoá sâu rộng?(H khá) + Bác nói và viết thạo nhiều tiếng ngoại quốc: Pháp, Anh, Nga: Viết văn bằng tiếng Pháp ( Bản án chế độ thực dân). Làm thơ bằng tiếng Hán (NKTT) + Am hiểu nhiều về các dân tộc, nhân dân thế giới + Am hiểu văn hoá thế giới.... * Giáo viên: Để có một vốn kiến thức uyên thâm đó không phải trời phú mà nhờ thiên tài, nhờ Bác đã dày công học tập, rèn luyện ngôn ngữ - phương tiện giao tiếp. Đây chính là chìa khoá để mở ra kho văn hoá tri thức của nhân loại. Bác đã nói và viết khoảng 28 ngôn ngữ (tiếng nói) của các nước. Cha ông ta xưa có câu: " Đi một ngày đàng học một sàng khôn" Bác đã đi nhiều nơi, được học hỏi tiếp xúc nhiều. Nhưng vấn đề là học như thế nào, bằng cách nào? ? Vậy Bác Hồ đã tiếp thu văn hóa nhân loại bằng cách nào? - Luôn học hỏi: trong hoạt động cách mạng, trong lao động, mọi lúc, mọi nơi - Nắm vững phương tiện giao tiếp là ngôn ngữ - Học hỏi, tìm hiểu đến mức sâu sắc - Tiếp thu chọn lọc tinh hoa văn hóa nước ngoài + Không chịu ảnh hưởng một cách thụ động + Tiếp thu cái đẹp, hay, phê phán những hạn chế, tiêu cực ( trên nền tảng của văn hoá dân tộc) + Giữ vững giá trị văn hóa dân tộc ? Qua phần tìm hiểu trên, giúp em hiểu gì về Hồ Chí Minh ? Cách sống, học tập của Bác thật đúng đắn, mang tính khoa học cao. HCM là người sáng suốt, thông minh, cần cù, yêu lao động, ham học hỏi.Mục đích của Bác là ra nước ngoài tìm đường cứu nước, Người đã tự mình tìm hiểu những mặt tích cực của triết học P.Đông: Muốn giải phóng dân tộc phải đánh đuổi TD Pháp & CNTB. Muốn vậy, phải thấy được những mặt tích cực, ưu việt của các nền văn hoá đó. ? Ở phần 1, tác giả sử dụng phương pháp thuyết minh nào? Sử dụng nghệ thuật gì để làm sáng tỏ điều mình muốn nói? Tìm những lời bình của tác giả? HS trả lời. GV nhận xét, chuẩn kiến thức - Phương pháp thuyết minh: - Nghệ thuật: Liệt kê (Kể xen lẫn bình luật 1 cách tự nhiên) + " Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tiếp xúc với văn hoá nhiều nước, nhiều vùng trên thế giới (Kể chuyện) + " Có thể nói ít có vị lãnh tụ nào lại am hiểu nhiều về các dân tộc và nhân dân thế giới, văn hoá thế giới so sánh như chủ tịch Hồ Chí Minh " ( Bình luận) + " Người cũng chịu ảnh hưởng của tất cả các nền văn hoá" (Nhận định) +" Nhưng điều kỳ lạ là tất cả những ảnh hưởng quốc tế đó đã nhào nặn với cái gốc VHDT không gì lay chuyển được ở Người để trở thành 1 nhân cách rất VN.... hiện đại" (B. luận) => Nghệ thuật và đối lập: hết sức giản dị, gần gũi ? Em có nhận xét gì về phong cách văn hóa của Bác? ? Em hiểu “Những ảnh hưởng quốc tế và cái gốc văn hoá dân tộc ở Bác có nghĩa là gì? + Bác tiếp thu các giá trị văn hoá của nhân loại nên văn hoá của Bác mang tính nhân loại. + Bác giữ vững các giá trị văn hoá nước nhà nên văn hoá của Bác mang đậm bản sắc dân tộc. * Học sinh thảo luận nhóm bàn câu hỏi sau: ? Em hiểu như thế nào về sự nhào nặn của 2 nguồn văn hoá quốc tế và dân tộc của Bác? + Đó là sự đan xen, kết hợp, bổ sung, sáng tạo hài hòa 2 nguồn văn hóa nhân loại và dân tộc trong tri thức văn hóa Hồ Chí Minh => Tinh hoa Hồng lạc đúc lên người, tinh hoa nhân loại cũng góp phần làm nên phong cách Hồ Chí Minh. * Giáo viên: Nói cách khác, chỗ độc đáo, kỳ lạ nhất trong phong cách văn hoá Hồ Chí Minh là sự kết hợp hài hòa những phong cách rất khác, thống nhất trong một con người Hồ Chí Minh. Đó là truyền thống vừa hiện đại, Phương Đông và Phương Tây, xưa và nay, dân tộc và quốc tế, vĩ đại và bình dị. Đó là sụ kết hợp và sự thống nhất hài hòa bậc nhất trong lịch sử dân tộc VN từ xưa đến nay. Một mặt, tinh hoa Hồng Lạc nên Người, nhưng mặt khác, tinh hoa nhân loại cũng góp phần làm nên phong cách Hồ Chí Minh. ? Đoạn văn đã sử dụng phương pháp thuyết minh nào? + So sánh, liệt kê, kết hợp bình luận. ? Theo em, các phương pháp thuyết minh đó đã đem lại hiệu quả gì cho phần bài viết này? + Đảm bảo tính khách quan cho nội dung được trình bày: Đó là văn hoá Hồ Chí Minh. + Khơi gợi ở người đọc cảm xúc tự hào, tin tưởng. ? Từ " điều kỳ lạ" đó ở Hồ Chí Minh, chúng ta rút ra được bài học gì trong sự hội nhập với thế giới hiện nay?( H giỏi- Kĩ năng sống- Đánh giá năng lực) + Học tập Bác Hồ, chúng ta tiếp thu những cái đẹp, hay của văn hoá thế giới, đồng thời phải biết phê phán các tiêu cực trái với thuần phong mỹ tục của dân tộc Việt Nam, giữ bản sắc văn hoá dân tộc mình trong lối sống, ứng xử hàng ngày A. Giới thiệu chung 1. Tác giả: 2, Tác phẩm: + Trích trong bài "Phong cách Hồ Chí Minh, cái vĩ đại gắn với cái giản dị" (1990) B. Đọc - hiểu văn bản 1. Đọc- Chú thích: a. Đọc: b. Chú thích: - Phong c¸ch:®Æc ®iÓm cã tÝnh æn ®Þnh trong lèi sèng,sinh ho¹t,lµmviÖc cña mét ng­êi, t¹o nªn nÐt riªng cña ng­êi ®ã. 2. Bố cục: + Thể loại: Văn bản nhật dụng. + PTBĐC: thuyết minh. + Bố cục: 2 đoạn 3. Phân tích: a. Con đường hình thành phong cách văn hoá Hồ Chí Minh: + Bác Hồ đi và tiếp xúc với nhiều nền văn hoá trên thế giới -> có vốn văn hoá uyên thâm. * Cách tiếp thu văn hóa nhân loại của Bác: +Nắm vững phương tiện giao tiếp là ngôn ngữ. + Luôn học hỏi, tìm hiểu đến mức sâu sắc + Tiếp thu chọn lọc tinh hoa văn hóa nước ngoài. + Tiếp thu cái đẹp, hay, phê phán những hạn chế, tiêu cực ( trên nền tảng của văn hoá dân tộc) + Không chịu ảnh hưởng một cách thụ động. + Giữ vững giá trị văn hóa dân tộc. * Nghệ thuật: Liệt kê nhằm khẳng định sự miệt mài học hỏi của Bác. => Nhân cách rất Việt Nam, rất bình dị, rất Phương Đông, rất hiện đại.  Hoạt động luyện tập - Mục tiêu: hoàn thiện kiến thức vừa chiếm lĩnh được; rèn luyện kĩ năng áp dụng kiến thức mới để giải quyết các tình huống/vấn đề trong học tập. - Phương pháp: Vấn đáp, thảo luận nhóm - Kĩ thuật: Kĩ thuật hỏi và trả lời, trình bày một phút - Phương tiện: Máy chiếu ? Tự đánh giá, em thấy mình đã nắm được các đơn vị kiến thức nào? + Giáo viên cần cho học sinh nắm chắc nội dung của phần 1: Vẻ đẹp phong cách văn hoá HCM là sự kết hợp hài hoà giữa truyền thống văn hoá dân tộc và tinh hoa văn hoá nhân loại của Chủ tịch Hồ Chí Minh. + Vẽ bản đồ tư duy khái quát nội dung bài học. 4. Hướng dẫn học bài và chuẩn bị bài mới: + Nắm chắc về tác giả, tác phẩm, nội dung phần phân tích. +Em học tập gì về phương pháp thuyết minh của tác giả? + Soạn tiếp phần còn lại: Đọc, tìm hiểu tác phẩm, soạn bài tiếp: Nét đẹp trong lối sống giản dị mà thanh cao của chủ tịch Hồ Chí Minh, Nghệ thuật, Nội dung của văn bản, -Tìm những câu chuyên nói về sự giản dị của Bác: câu chuyện chiếc gối, nấu cháo bằng cơm nguội, câu chuyện về đôi dép cao su của Bác....