HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- Mục tiêu: tạo hứng thú, tâm thế cho học sinh; tạo tình huống/vấn đề học tập nhằm huy động kiến thức, kinh nghiệm hiện có của học sinh và nhu cầu tìm hiểu kiến thức mới liên quan đến tình huống/vấn đề học tập

- Phương pháp: Diễn giảng, thảo luận nhóm, trò chơi

- Kĩ thuật: Động não, làm việc nhóm, khăn trải bàn, trình bày 1 phút

- Thời gian: ( 1 phút )

Giáo viên chia lớp ra thành 2 nhóm, các nhom kể tên các văn bản nhật dụng mà em đã học trong chương trình Ngữ văn THCS

GV dẫn dắt: Trong chương trình Ngữ văn THCS các em đã được tìm hiểu một hệ thống các văn bản nhật dụng. Giờ học này chúng ta cùng ôn tập lại toàn bộ nội dung, kiến thức cần nắm chắc ở các văn bản này.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

NỘI DUNG BÀI HỌC

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

- Mục tiêu: Trang bị cho học sinh những kiến thức mới liên quan đến tình huống/ vấn đề nêu ra ở hoạt động khởi động

- Phương pháp: Diễn giảng, thảo luận nhóm, trò chơi, tình huống có vấn đề

- Kĩ thuật: Động não, làm việc nhóm, khăn trải bàn, trình bày 1 phút

- Thời gian: (   )

* GV đặt câu hỏi: Trong chương trình Ngữ văn các văn bản nhật dụng được coi là thể loại văn như thế nào?

+ Văn bản nhật dụng không phải khái niệm thể loại, cũng không chỉ kiểu văn bản (hay nói cách khác, văn bản nhật dụng có thể sử dụng mọi thể loại, mọi kiểu văn bản). Nó chỉ đề cập tới chức năng, đề tài và tính cập nhật của nội dung văn bản mà thôi.

* Giáo viên: Như vậy văn bản nhật dụng không được xếp vào các thể loại như: Thơ, truyện, kiểu loại như tự sự, biểu cảm, miêu tả mà văn bản nhật dụng chỉ mang tính cập nhật những vấn đề mang tính thời sự mà thôi.

? Đề tài trong văn bản thường cập nhật đến là những vấn đề gì ?

? Em có nhận xét gì về đề tài mà văn bản nhật dụng đề cập tới ?

+ Đề tài rất phong phú.

? Mục đích của văn bản nhật dụng đưa ra những đề tài trên để làm gì ?

? Trong khái niệm văn bản nhật dụng có đề cập tới tính cập nhật, em hiểu tính cập nhật ở đây ntn?

+ Tính cập nhật thể hiện rõ nhất ở chức năng và đề tài: đề cập, bàn luận, thuyết minh, tường thuật, miêu tả, đánh giá.... những vấn đề, những hiện tượng gần gũi, bức thiết đối với cuộc sống trước mắt của con người và cộng đồng.

? Những văn bản nhật dụng đã học có phải chỉ có tính thời sự nhất thời không? Vì sao?

+ Những văn bản nhật dụng đã học trong chương trình  THCS vừa có tính cập nhật, vừa có tính lâu dài.

+ Ví dụ: Vấn đề môi trường, dân số, bảo vệ di sản văn hóa, chống chiến tranh hạt nhân... đều là những vấn đề bức thiết  hôm nay nhưng đâu phải giải quyết triệt để trong ngày một ngày hai...

* Giáo viên: Tuy nhiên, các văn bản nhật dụng trong chương trình có tính cập nhật vừa có tính lâu dài của sự phát triển lịch sử xã hội. Chẳng hạn vấn đề môi trường, dân số, bảo vệ di sản văn hoá, chống chiến tranh hạt nhân…đều là những vấn đề nóng bỏng của hôm nay nhưng đâu phải giải quyết triệt để trong một ngày mai.

? Theo em, văn bản nhật dụng có giá trị văn chương không ?

+ Nghĩa là văn bản nhật dụng có thể sử dụng mọi thể loại, mọi kiểu văn bản.

? Văn bản nhật dụng có tính cập nhật như trên, vậy việc học văn bản nhật dụng có ý nghĩa gì?

+ Học văn bản nhật dụng sẽ mở rộng hiểu biết cho học sinh, tạo điều kiện tích cực để giúp học sinh hòa nhập với cuộc sống xã hội, rút ngắn khoảng cách giữa nhà trường và xã hội.

? Hãy cho biết việc học các văn bản nhật dụng có nên tách khỏi các tác phẩm văn học khác trong môn Ngữ văn hay không? Vì sao?

* Học sinh thảo luận, phát biểu, Giáo viên chốt lại.

? Nội dung phản ánh của các văn bản nhật dụng được học từ lớp 6-9 là gì ?

+ Phản ánh tất cả các lĩnh vực trong đời sống xã hội.

? Em hãy hệ thống hoá các văn bản nhật dụng đã học từ lớp 6-9 tên và nội dung văn bản ?

* Giáo viên cho học sinh hệ thống-> cho học sinh nhận xét và bổ sung-> Giáo viên hoàn chỉnh

I. Khái niệm về văn bản nhật dụng:

1. Khái niệm:

+ Không phải là khái niệm thể loại

+ Không chỉ kiểu văn bản

+ Chỉ đề cập tới chức năng, đề tài và tính cập nhật của ND văn bản

2.Đề tài:

+ Thiên nhiên, môi trường văn hoá, giáo dục, chính trị, xã hội, thể thao, đạo đức, nếp sống…

3. Chức năng:

+ Bàn luận, thuyết minh, tường thuật, miêu tả, đánh giá… những vấn đề, những hiện tượng của đời sống con người và xã hội.

4.Tính cập nhật:

+ Là tính thời sự kịp thời, đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi của cuộc sống hàng ngày, cuộc sống hiện tại gắn với những vấn đề cơ bản của cộng đồng xã hội.

5. Giá trị văn chương:

+ Không phải là yêu cầu cao nhất nhưng cũng là 1 yêu cầu quan trọng. Các văn bản nhật dụng đều vẫn thuộc về 1 kiểu văn bản nhất đinh: miêu tả, thuyết minh…

II. Nội dung các văn bản nhật dụng:

Lớp

Tên văn bản

Tác giả

Tên nước

Nội dung chính

6

+ Cầu Long Biên chứng nhân l sử.

+ Động Phong Nha.

+ Bức thư của thủ lĩnh da đỏ.

Thuý Lan

Trần Hoàng

Xi-át-Tơn

Việt Nam

Việt Nam

Châu Mĩ

+ Giới thiệu và bảo vệ di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh.

+ Giới thiệu danh lam thắng cảnh.

+ Quan hệ giữa thiên nhiên và con người.

7

+ Cổng trường mở ra

+ Mẹ tôi

+ Cuộc chia tay…

+ Ca Huế trên sông Thương

Lí Lan

Ét-môn đô-đơ A-mi-xi

Khánh Hoài

Hà Ánh Minh

Việt Nam

I-ta li-a

Việt Nam

Việt Nam

+ Giáo dục nhà trường, gia đình, và trẻ em.

+ Người mẹ và nhà trường

+ Giáo dục về tình cảm gia đình

+ Văn hoá dân gian ( ca nhạc cổ truyền)

8

+ Thông tin về ngày trái đất năm…

+ Ôn dịch thuốc lá

+ Bài toán dân số

+ Theo tài liệu sở KH-CN Hà Nội

+ Theo Ng. Khắc Viện

+ Thái An

Việt Nam

Việt Nam

Việt Nam

+ Môi trường

+ Chống tệ nạn thuốc lá

+ Dân số và tương lai nhân loại

9

+ Tuyên bố với thế giới về sự sống còn, quyền được bảo vệ và phát triển của trẻ em.

+ Đấu tranh cho một thế giới hoà bình.

+ Phong cách Hồ Chí Minh

+ Trích tuyên bố của Hội nghị cấp cao thế giới...

+ Ga-bri-en Gác-xi-a Mác-két

+ Lê Anh Trà

+ Liên hợp quốc tại Niu Oóc.

+ Trích trong văn bản tham luận tại cuộc họp sáu nước.

+ Việt Nam

+ Quyền sống của con người

+ Chống chiến tranh, bảo vệ hoà bình thế giới.

+ Hoà nhập với thế giới và giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc.