Ngày soạn:…/…/20… Ngày dạy:…/…/20… BÀI 22: ĐỨC TÍNH GIẢN DỊ CỦA BÁC HỒ I. MỤC TIÊU BÀI HỌC 1. Kiến thức  Cảm nhận được, qua bài văn, một trong những phẩm chất cao đẹp của Bác Hồ là đức tính giản dị: giản dị trong lối sống, trong quan hệ với mọi người, trong việc làm và lời nói, bài viết.  Nhận ra và hiểu được nghệ thuật nghị luận của tác giả trong bài, đặc biệt là cách nêu dẫn chứng cụ thể, toàn diện, rõ ràng, kết hợp với giải thích, bình luận ngắn gọn mà sâu sắc.  Hiểu được khái niệm câu chủ động, câu bị động. Hiểu được mục đích của việc chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động 2. Kĩ năng:  Đọc và phân tích văn bản nghị luận chứng minh  Sử dụng câu chủ động và câu bị động linh hoạt trong nói và viết 3.Thái độ:  Yêu quý kính trọng Bác Hồ – vị cha già của dân tộc  Có ý thức sử dụng câu chủ động và câu bị động phù hợp trong khi nói và viết. 4. Định hướng hình thành phát triển năng lực  Năng lực giải quyết vấn đề, sáng tạo, hợp tác, tự quản bản thân.  Năng lực giao tiếp, sử dụng ngôn ngữ, thưởng thức văn học. II. PHƯƠNG PHÁP TRỌNG TÂM  Nêu vấn đề, gợi mở, vấn đáp, thảo luận nhóm, trình bày một phút kết quả thảo luận III. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH 1. Giáo viên: Đọc kĩ sách hướng dẫn và lập kế hoạch chi tiết cho bài học, một số hình ảnh về cốm, ví dụ về chơi chữ, bảng phụ… 2. Học sinh: đọc kĩ văn bản, soạn bài theo hướng dẫn về nhà của GV. IV. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ 3. Bài mới: HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG BÀI HỌC - PP: nêu và giải quyết vấn đề - KT: cá nhân, động não -GV cho hs thực hiện yêu cầu mục A? - HS trao đổi thảo luận. gv quan sát tiếp cận giúp đỡ ? Mỗi nhóm học sinh sưu tầm hoặc sáng tác các bài/ đoạn thơ, câu chuyện, tranh ảnh,... về đức tính giản dị của Bác Hồ - Đại diện học sinh trình bày. Các bạn khác nhận xét bổ sung. - GV chuẩn kiến thức, chuyển ý. Câu chuyện về tính giản dị của Bác Hồ: + Đôi dép Bác Hồ + Chú sang xông nhà cho Bác HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC - Gv cho hs tìm hiểu về tác giả tác phẩm. - HĐ : cặp - PP: nêu và giải quyết vấn đề, hợp tác, trực quan - KT: động não, trình bày ? Tác giả? Tác phẩm? chú thích? - Đại diện nhóm trả lời. nhận xét - GV chuẩn kiến thức. 1. Đọc văn bản * Tác giả: + Phạm Văn Đồng (1906-2000) là nhà cách mạng nổi tiếng và nhà văn hoá lớn. + Giữ nhiều vị trí quan trọng trong bộ máy nhà nước Việt Nam. + Ông có nhiều công trình, bài nói và viết sâu sắc.. *Tác phẩm: - Xuất xứ: Trích từ bài chủ tịch Hồ Chí Minh. - Chú thích: SGK Hoạt động 1: - GV cho hs hoạt động cặp thực hiện yêu cầu mục 2a,b. - HĐ: cặp - PP: nêu và giải quyết vấn đề, hợp tác, trực quan - KT: động não, trình bày 1 phút ? Tìm hiểu trình tự lập luận của tác giả trong văn bản, từ đó nêu bố cục của văn bản. ? Đức tính giản dị của Bác Hồ được khắc họa trên những phương diện nào? Ở mỗi phương diện, đức tính đó được thể hiện ra sao? - Hs đại diện tra lời. - GV nhận xét, chuẩn kiến thức. Hoạt động 2: - PP: nêu và giải quyết vấn đề - KT:chia nhóm, động não - GV giao nhiệm vụ cho các nhóm thực hiện yêu cầu mục 2c,d. - GV quan sát, theo dõi hoạt động của các nhóm, tiếp cận những nhóm cần giúp đỡ. ? Theo em, giá trị nổi bật về nội dung của văn bản là gì? Qua đó em rút ra bài học gì? ? Nhận xét về cách lập luận, sử dụng dẫn chứng, bày tỏ quan điểm của tác giả trong văn bản. - GV mời đại diện 1 nhóm trình bày. Các nhóm còn lại góp ý kiến. - GV chuẩn kiến thức. 2. Tìm hiểu văn bản - Trình tự lập luận của tác giả trong bài viết: + Nhan đề: Nêu luận điểm chính của bài: "Đức tính giản dị của Bác Hồ". + Chứng minh luận điểm. Giải thích và bình luận để làm sáng tỏ. + Chứng minh luận điểm bằng những luận cứ khác. - Bố cục: 2 phần + Phần 1: từ đầu…thanh bạch tuyệt đẹp => Nhận định chung về đức tính giản dị của Bác. + Phần 2: còn lại => Những biểu hiện đức tính giản dị của Bác. b. Các phương diện : + Bữa ăn : vài ba món, ăn ko rơi vãi, ăn xong bát sạch sẽ, thức ăn thừa xếp tươm tất -> đạm bạc, tiết kiệm, dân dã. + Nơi ở : nhà sàn, chỉ vài ba món đồ -> đơn sơ + Cách làm việc : làm từ việc lớn đến nhỏ, việc gì làm được thì không cần người giúp -> tỉ mỉ, yêu công việc. + Quan hệ với mọi người : viết thư cho đồng chí, nói chuyện các cháu miền Nam, thăm nhà tập thể... -> gần gũi, yêu thương, quan tâm. - Giá trị nội dung : đức tính giản dị của Bác Hồ. - Bài học : sống một cách giản dị, khiêm tốn, ko nên xa hoa, đua đòi. Giản dị giúp người ta quý trọng mình, giúp tiết kiệm đc thời gian,... d. Nhận xét : + Hệ thống luận cứ đầy đủ + Lí lẽ chặt chẽ + Dẫn chứng cụ thể, chân thực, chính xác, toàn diện, giàu sữ thuyết phục. + Nhận xét, bình luận đúng chỗ, sâu sắc. + Lời văn thấm đượm tình cảm chân thành của người viết. - HĐ : nhóm - PP: nêu và giải quyết vấn đề - KT:chia nhóm, động não - GV giao nhiệm vụ cho các nhóm thực hiện yêu cầu mục 3a,b. - GV quan sát, theo dõi hoạt động của các nhóm, tiếp cận những nhóm cần giúp đỡ. ? Xác định chủ ngữ của mỗi câu sau. Ý nghĩa của chủ ngữ trong các câu sau khác nhau ở chỗ nào? ? Đọc kĩ sơ đồ sau để hiểu khái niệm về câu chủ động, câu bị động và tìm thêm ví dụ khác. ? Đọc kĩ thông tin trong bảng và thực hiện yêu cầu ở dưới: Cho biết sự giống nhau và khác nhau giữa hai câu sau... - GV mời đại diện 1 nhóm trình bày. Các nhóm còn lại góp ý kiến. - GV chuẩn kiến thức. 3. Tìm hiểu về chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động Xác định chủ ngữ : + Câu 1 CN là : Mọi người + Câu 2 CN là : Em Sự khác nhau về ý nghĩa : + Chủ ngữ Mọi người chỉ chủ thể của hoạt động (yêu mến). + Chủ ngữ Em chỉ đối tượng của hoạt động (được yêu mến ). a. Ví dụ: + Câu chủ động: Con chó ấy cắn cậu. + Câu bị động: Cậu ấy bị con chó đó cắn b. Sự giống và khác nhau : (1) - Giống nhau : Đều là câu bị động ; cùng nội dung - Khác nhau: Câu a có từ “được”, câu b không có từ “được”. (2) Không phải câu bị động vì trong các câu không các các từ bị động và chủ ngữ không bị các sự vật, hoạt động sự vật khác hướng vào. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP Hoạt động 1: - Gv cho h/s làm bài tập 1. - HĐ : nhóm - PP: nêu và giải quyết vấn đề - KT:chia nhóm, động não - GV tiếp cận trợ giúp các nhóm. ? Trong văn bản Đức tính giản dị của Bác Hồ, tác giả đã lập luận theo trình tự từ những nhận xét khái quát đến chứng minh bằng những biểu hiện cụ thể . Em hãy liệt kê một số nhận xét và biểu hiện đó vào bảng sau: - Đại diện nhóm trình bày. - GV chuẩn kiến thức. Hoạt động 2: Gv cho h/s làm bài tập 2. - HĐ : cá nhân - PP: nêu và giải quyết vấn đề - KT: động não - GV tiếp cận trợ giúp các nhóm. ? Vấn đề dưới đây gợi cho em những suy nghĩ gì? Viết ra suy nghĩ đó. - Đại diện học sinh trình bày. - GV chuẩn kiến thức. Hoạt động 3: Gv cho h/s làm bài tập 3. - HĐ : nhóm - PP: nêu và giải quyết vấn đề - KT: động não - GV tiếp cận trợ giúp các nhóm. ? Chuyển đổi mỗi câu chủ động sau thành câu bị động. Nhận xét về sắc thái, ý nghĩa của các câu trước và sau khi được chuyển đổi. - Đại diện học sinh trình bày. - GV chuẩn kiến thức. 1. Nhận xét và biểu hiện cụ thể: - Bữa ăn: + Chỉ vài ba món đơn giản + Lúc ăn không để rơi vãi một hột cơm + Ăn xong cái bát bao giờ cũng sạch và thức ăn còn lại thì được sắp xếp gọn gàng. - Cái nhà: + Nhà sàn chỉ vẹn vẹn có ba phòng. - Lối sống: + Bác suốt đời làm việc , suốt ngày làm việc , làm từ việc nhỏ đến lớn + Giản dị trong quan hệ , đời sống , tác phong , lời nói , bài viết. 2. Lợi ích sống giản dị: + Với bản thân: được mọi người yêu mến tôn trọng tiết kiệm được thời gian của cải nhờ đó có thể đầu tư và nhiều công việc tốt hơn không phức tạp hóa vấn đề dễ hòa nhập hòa đồng với cộng đồng xã hội + Với gia đình: góp phần tạp ra những gia đình văn minh, làm nền tảng cho 1 xã hội vững mạnh. + Với xã hội: làm cho xã hội ngày một văn mình và giàu đẹp. 3. Chuyển câu: a. Ca phẫu thuật đã được các bác sĩ thực hiện thành công b. Một số đồng chí đã được Bác đặt cho những cái tên mà gộp lại là ý chí chiến đấu và chiến thắng c. Ngôi chùa này đã được một nhà sư vô danh xây dựng từ thế kỉ XIII. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG - GV giao nhiệm vụ cho từng cá nhận về nhà thực hiện yêu cầu Em hãy chọn một trong số những đề bào sau để viết thành bài văn lập luận chứng minh: 1. Tục ngữ có câu: Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng nhưng lại có bạn bảo: Gần mực chưa chắc đen, gần đèn chưa chắc sáng. 2. Chứng minh rằng bảo vệ rừng là bảo vệ cuộc sống của chúng ta, 3. Chứng minh rằng: Mỗi chúng ta cần thực hành tốt lối sống tiết kiệm HOẠT ĐỘNG TÌM TÒI, MỞ RỘNG - GV giao nhiệm vụ cho từng cá nhận về nhà thực hiện yêu cầu 1. Cùng với người thân của em quan sát và trò chuyện về một trong số các hình ảnh sau. Ghi lại suy nghĩ ếcủa em về hình ảnh được quan sát. 2. Sưu tầm và phân tích một số tình huống thực tế hoặc giả định cho thấy việc sử dụng câu chủ động hoặc câu bị động thể hiện khá nghệ thuật giao tiếp của mỗi người. 4. Hướng dẫn về nhà a. Học bài cũ: Học thuộc ….., làm bài tập….. b. Chuẩn bị bài mới: Soạn bài tiếp theo…. (nêu tên bài mới)