Ngày soạn: Ngày dạy: Tiết: Hoạt động ngữ văn THI LÀM THƠ NĂM CHỮ I. MỤC TIÊU BÀI HỌC Sau bài học, HS có khả năng: 1. Kiến thức - Một số đặc điểm của thể thơ năm chữ. - Các kiểu vần được sử dụng trong bài thơ nói chung và thơ năm chữ nói riêng. 2. Kỹ năng: - Nhận diện được thể thơ năm chữ khi đọc và học thơ ca. - Xác định được cách gieo vần trong bài thơ thuộc thể thơ năm chữ. - Vận dụng những kiến thức về thể thơ năm chữ vào việc tập làm thơ năm chữ 3. Thái độ: GD HS biết yêu tiếng Việt, biết giữ gìn sự trong sáng của TV 4. Định hướng phát triển năng lực - Năng lực giao tiếp: Trình bày suy nghĩ, ý tưởng, thảo luận và chia sẻ kinh nghiệm cá nhân về cách nhận biết, tạo lập và sử dụng động từ trong khi nói, viết. - Năng lực lựa chọn cách sử dụng động từ trong thực tiễn giao tiếp II. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC - Phương pháp: thuyết trình, thảo luận, phân tích, thực hành có hướng dẫn... - Kĩ thuật động não: Suy nghĩ, phân tích các ví dụ để rút ra những bài học thiết thực về dùng từ, đặt câu...; III. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH 1. Giáo viên: nghiên cứu kĩ sách giáo khoa, sách bài tập, sách giáo viên, hướng dẫn chuẩn kiến thức kĩ năng, tư liệu tham khảo; bảng phụ, máy chiếu 2. Học sinh: SGK, vở ghi, vở soạn, A0, bút dạ... IV. TIẾN TRÌNH GIỜ DẠY 1. Ổn định tổ chức 2. Kiểm tra bài cũ Kết hợp trong quá trình học bài mới 3. Bài mới. (33 phút) HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG - Mục tiêu: tạo tình huống/vấn đề học tập nhằm huy động kiến thức, kinh nghiệm hiện có của học sinh và nhu cầu tìm hiểu kiến thức mới liên quan đến tình huống/vấn đề học tập - Phương pháp: vấn đáp - Thời gian: 2 phút GV dẫn dắt: Bài học hôm nay sẽ tổ chức hoạt động vô cùng bổ ích và lí thú cho các em, đó là tìm hiểu về việc tập làm bài thơ năm chữ, thể hiện những cảm xúc và tâm tư của các em. Đồng thời rèn luyện những kĩ năng như lựa chọn ngôn từ, biện pháp tu từ, vần điệu phù hợp. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC - Mục tiêu: Trang bị cho học sinh những kiến thức mới liên quan đến tình huống/ vấn đề nêu ra ở hoạt động khởi động - Phương pháp: thuyết trình, pháp vấn, gợi mở, phân tích, nêu vấn đề,… - Thời gian: 15p Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung bài học Hoạt động 1: Tìm hiểu đặc điểm cơ bản của thể thơ 5 chữ. - Bước 1: GV yêu cầu HS dựa vào sự chuẩn bị bài ở nhà hãy cho biết số câu, số tiếng trong mỗi dòng thơ của thể thơ 5 chữ? - HS suy nghĩ trả lời, GV chuẩn kiến thức + Số câu không hạn chế, mỗi dòng có 5 chữ, thơ ngũ ngôn I. Đặc điểm cơ bản của thể thơ 5 chữ 1. Phân tích ngữ liệu Mỗi dòng 5 chữ, mỗi khổ thường có 4 dòng. - GV đặt tiếp câu hỏi: Nhận xét cách chia khổ thơ trong bài thơ 5 chữ? - HS suy nghĩ trả lời, GV chuẩn kiến thức: Thường 4 câu trong một khổ thơ. - Số khổ thơ trong bài không hạn định. - Giáo viên bổ sung: có khi 2 câu thơ cũng chia một khổ, cũng có bài không chia khổ thơ. - Bước 2: GV yêu cầu HS nhận xét cách gieo vần, nhịp thơ? - HS suy nghĩ trả lời, GV chuẩn kiến thức - Giáo viên bổ sung: Thể thơ 5 chữ thích hợp với lối thơ vừa kể chuyện vừa miêu tả. - Nhịp 2/3 hoặc 3/2. - Vần: Vận liền, vần cách, vần chân, vần lưng. - Bước 3: GV gọi 1 học sinh đọc ghi nhớ SGK. - HS đọc. GV khái quát kiến thức. 2. Ghi nhớ: HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP - Mục tiêu: hoàn thiện kiến thức vừa chiếm lĩnh được; rèn luyện kĩ năng áp dụng kiến thức mới để giải quyết các tình huống/vấn đề trong học tập. - Phương pháp: Vấn đáp, thực hanh - Thời gian: 25 phút - GV yêu cầu: Dựa vào hiểu biết, hãy kể một vài bài thơ 5 chữ mà em được học, đọc? - Giáo viên phân biệt cho Học sinh một số thuật ngữ: + Vần là 1 âm do nguyên âm hoặc nguyên âm kết hợp với phụ âm. + Nhịp thơ: sự lặp lại cách quãng đều đặn các âm mạnh hay yếu sắp xếp theo thứ tự nhất định. Anh đội viên /thức dậy Thấy trời khuya/ lắm rồi => vần chân liền Mà sao/ Bác vẫn ngồi Đêm nay Bác/ không ngủ - Giáo viên yêu cầu HS thảo luận theo nhóm để chọn bài giới thiệu trước lớp ở nhóm mình. Mỗi nhóm cử một đại diện đọc bài thơ đã chọn trong khi thảo luận nhóm. - HS đọc thơ. Các HS khác nêu cảm nhận, đánh giá về bài thơ của bạn. - GV nhận xét và cho điểm - Phân tích đoạn thơ mẫu HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG - Mục tiêu: phát hiện các tình huống thực tiễn và vận dụng được các kiến thức, kĩ năng trong cuộc sống tương tự tình huống/vấn đề đã học. - Phương pháp: Vấn đáp - Thời gian: 5p - GV nêu yêu cầu: Tập làm một bài thơ 5 chữ, chủ đề tự chọn - HS thực hiện yêu cầu. Các nhóm tiếp tục trao đổi, góp ý cho bài của bạn. HOẠT ĐỘNG TÌM TÒI, MỞ RỘNG - Mục tiêu: tìm tòi, mở rộng thêm những gì đã được học, dần hình thành nhu cầu học tập suốt đời. - Phương pháp: vấn đáp - GV yêu cầu HS: Sưu tầm các bài thơ viết theo thể thơ năm chữ 4. Hướng dẫn học sinh ở nhà (5 phút) * Học bài cũ - Nhớ đặc điểm của thể thơ năm chữ. - Nhớ một số vần cơ bản. - Nhận diện được thể thơ năm chữ. - Sưu tầm các bài thơ viết theo thể thơ năm chữ hoặc tự sáng tác các bài thơ năm chữ * Chuẩn bị bài mới: Soạn văn bản Lòng yêu nước