Ngày soạn: Ngày dạy: Tiết : CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN I. MỤC TIÊU BÀI HỌC Sau bài học, HS có khả năng: 1. Kiến thức - Đặc điểm ngữ pháp của câu trần thuật đơn - Tác dụng của câu trần thuật đơn. 2. Kỹ năng: - Nhận diện được câu trần thuật đơn trong văn bản và xác định được chức năng của câu trần thuật đơn. - Sử dụng câu trần thuật đơn trong nói và viết. 3. Thái độ: GD HS biết yêu tiếng Việt, biết giữ gìn sự trong sáng của TV 4. Định hướng phát triển năng lực - Năng lực giao tiếp: Trình bày suy nghĩ, ý tưởng, thảo luận và chia sẻ kinh nghiệm cá nhân về cách nhận biết, tạo lập và sử dụng động từ trong khi nói, viết. - Năng lực lựa chọn cách sử dụng động từ trong thực tiễn giao tiếp II. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC - Phương pháp: thuyết trình, thảo luận, phân tích, thực hành có hướng dẫn... - Kĩ thuật động não: Suy nghĩ, phân tích các ví dụ để rút ra những bài học thiết thực về dùng từ, đặt câu...; III. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH 1. Giáo viên: nghiên cứu kĩ sách giáo khoa, sách bài tập, sách giáo viên, hướng dẫn chuẩn kiến thức kĩ năng, tư liệu tham khảo; bảng phụ, máy chiếu 2. Học sinh: SGK, vở ghi, vở soạn, A0, bút dạ... IV. TIẾN TRÌNH GIỜ DẠY 1. Ổn định tổ chức 2. Kiểm tra bài cũ. (4 phút) Câu hỏi: Đặt hai câu, xác định thành phần chính, thành phần phụ và cho biết CN, VN trả lời cho câu hỏi nào và có cấu tạo ra sao - Gọi 2 HS lên bảng. Gv nhận xét và chấm điểm 3. Bài mới. (33 phút) HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG - Mục tiêu: tạo tình huống/vấn đề học tập nhằm huy động kiến thức, kinh nghiệm hiện có của học sinh và nhu cầu tìm hiểu kiến thức mới liên quan đến tình huống/vấn đề học tập - Phương pháp: vấn đáp - Thời gian: 2 phút - GV đưa ra một câu văn, yêu cầu HS xác định thành phần chính, thành phần phụ của câu? Nội dung câu trên nói về việc gì? Sáng nay, Lan/ đi học muộn. C V - HS trả lời. GV nhận xét và dẫn dắt: Câu trên thuộc kiểu câu gì? Ý nghĩa của chúng ra sao? Chúng ta tìm hiểu bài hôm nay để làm rõ. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC - Mục tiêu: Trang bị cho học sinh những kiến thức mới liên quan đến tình huống/ vấn đề nêu ra ở hoạt động khởi động - Phương pháp: thuyết trình, pháp vấn, gợi mở, phân tích, nêu vấn đề,… - Thời gian: 15p Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung bài học Hoạt động 1: Câu trần thuật đơn là gì? - Bước 1: GV yêu cầu HS nhắc lại các kiểu câu phân loại theo mục đích nói đã học ở tiểu học? - HS nhắc lại. GV bổ sung: + Câu trần thuật + Câu nghi vấn + Câu cầu khiến + Câu cảm thán - Bước 2: GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm bàn, đọc bài tập (SGK) và thực hiện các nhiệm vụ: + Xác định thành phần chính, thành phần phụ trong bài tập trên? + Cho biết các câu đó thuộc kiểu câu nào? - HS suy nghĩ trả lời, GV chuẩn kiến thức - Câu 1: Tôi /đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài. CN VN - Câu 2: Rồi với điệu bộ…tôi / mắng. CN VN - Câu 6: Chú mày / hôi như cú mèo thế này, CN VN ta / nào chịu được. CN VN - Câu 9: Tôi / về, không một chút bận tâm. CN VN - Bước 3: GV đặt câu hỏi kết luận vấn đề: Em hiểu thế nào là câu trần thuật đơn? - HS suy nghĩ trả lời, GV chuẩn kiến thức - Bước 4: GV yêu cầu HS đọc ghi nhớ. - HS đọc. GV nhấn mạnh kiến thức - Bước 5: GV yêu cầu HS: Em hãy đặt câu trần thuật đơn dùng để giới thiệu/ tả/kể? - GV đưa câu mẫu. HS thực hiện. + Em là học sinh của lớp 6, trường THCS Đại Từ + Những đám mây lững lờ trôi trên bầu trời. + Hôm qua, em được đi xem phim I. Câu trần thuật đơn là gì? 1. Phân tích ngữ liệu: - Câu được cấu tạo là một cụm C-V + Câu 1: Kể, tả sự việc. + Câu 2: Kể, tả, nêu ý kiến. + Câu 9: Kể sự việc. => Câu trần thuật đơn. + Về ý nghĩa, câu trần thuật đơn thường được dùng để giới thiệu, tả hoặc kể về một sự vật, sự việc hay để nêu một ý kiến. + Về cấu tạo, câu trần thuật đơn do một cụm C-V tạo thành. 2. Ghi nhớ : (SGK- 101) HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP - Mục tiêu: hoàn thiện kiến thức vừa chiếm lĩnh được; rèn luyện kĩ năng áp dụng kiến thức mới để giải quyết các tình huống/vấn đề trong học tập. - Phương pháp: Vấn đáp, thực hanh - Thời gian: 20 phút Luyện tập Bài tập 1 -GV yêu cầu HS đọc yêu cầu của bài và đặt tiếp câu hỏi: Trong các câu đã xác định, câu nào dùng để kể, tả, nêu ý kiến? Trong các câu kể, tả, nêu ý kiến trên có cấu tạo như thế nào? - HS trả lời. GV nhận xét (C1,2,9: 1 cụm C-V; C6: 2 cụm CV) - GV đặt tiếp câu hỏi: Tại sao câu 6 cũng là câu trần thuật nhưng không phải là câu trần thuật đơn? Vì nó có nhiều hơn 1 cụm C-V. II. Luyện tập. Bài tập 1 * Yêu cầu: Tìm câu trần thuật đơn, cho biết câu đó để làm gì? * Giải: Các câu 1,2,9 là câu trần thuật đơn - Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô….sáng sủa. (Giới thiệu, tả) - Bầu trời Cô Tô cũng…như vậy. (Nêu ý kiến, nhận xét) Bài tập 2: - GV yêu cầu hs đọc Bt 2 SGK. - HS thực hiện bài tập vào vở. GV gọi 1-2 HS trả lời và nhận xét, chuẩn kiến thức: Lưu ý: Kiểu câu: có + một cụm DT: là dạng đặc biệt của câu trần thuật đơn có mục đích giới thiệu. Bài tập 2: Các câu a, b, c là câu trần thuật đơn: Giới thiệu nhân vật, địa điểm, nơi chốn. Bài tập 3: - GV yêu cầu HS làm việc cá nhân - Yêu cầu HS viết đoạn văn MT có sd câu trần thuật đơn. Bài tập 3: HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG - Mục tiêu: phát hiện các tình huống thực tiễn và vận dụng được các kiến thức, kĩ năng trong cuộc sống tương tự tình huống/vấn đề đã học. - Phương pháp: Vấn đáp - Thời gian: 5p - GV cho thêm bài tập để HS luyện tập: Đọc các câu mở đầu những truyện đã học dưới đây, xác định chúng thuộc loại câu nào và có tác dụng gì? • Ngày xưa ở miền đất Lạc Việt cứ như bây giờ là Bắc Bộ nước ta,có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long Nữ, tên là Lạc Long Quân. • Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ. • Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều. Gợi ý: • Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ nước ta, có 1 vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long Nữ, tên là Lạc Long Quân => Câu trần thuật đơn : giới thiệu nhân vật • Có 1 con ếch sống lâu ngày trong 1 giếng nọ. => Câu trần thuật đơn : giới thiệu nhân vật • Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều. => Câu trần thuật đơn : giới thiệu nhân vật HOẠT ĐỘNG TÌM TÒI, MỞ RỘNG - Mục tiêu: tìm tòi, mở rộng thêm những gì đã được học, dần hình thành nhu cầu học tập suốt đời. - Phương pháp: vấn đáp - GV yêu cầu HS đặt 5 câu trần thuật đơn, trong đó có 3 câu dùng để giới thiệu, tả hoặc kể về một sự việc, sự vật. 2 câu dùng để nêu ý kiến. 4. Hướng dẫn học sinh ở nhà: (5 phút) - Học ghi nhớ. - Làm bài tập SBT - Chuẩn bị: Đọc trước bài Câu trần thuật đơn có từ là