Ngày soạn: Ngày dạy: Tiết : CỤM ĐỘNG TỪ I. MỤC TIÊU BÀI HỌC Sau bài học, HS có khả năng: 1. Kiến thức - Học sinh nắm được đặc điểm của cụm động từ: ý nghĩa của cụm động từ; chức năng ngữ pháp của cụm động từ. - Nắm được cấu tạo đầy đủ của cụm động từ, ý nghĩa của phụ ngữ trước và phụ ngữ sau trong cụm động từ. 2. Kỹ năng - Nhận diện được cụm động từ trong câu. - Sử dụng cụm động từ để đặt câu. 3. Thái độ: - Biết yêu tiếng Việt, biết giữ gìn sự trong sáng của TV. 4. Định hướng phát triển năng lực - Năng lực giao tiếp: Trình bày suy nghĩ, ý tưởng, thảo luận và chia sẻ kinh nghiệm cá nhân về cách nhận biết, tạo lập và sử dụng cụm ĐT trong khi nói, viết. - Năng lực ra quyết định: Lựa chọn cách sử dụng cụm động từ trong thực tiễn giao tiếp của bản thân... II. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC - Phương pháp thuyết trình, đàm thoại gợi mở, thảo luận nhóm/ cặp đôi + Phân tích các tình huống mẫu ... + Thực hành có hướng dẫn: nhận biết và sử dụng CĐT trong những tình huống cụ thể... III. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH 1. Giáo viên: nghiên cứu kĩ sách giáo khoa, sách bài tập, sách giáo viên, hướng dẫn chuẩn kiến thức kĩ năng, tư liệu tham khảo; bảng phụ, máy chiếu 2. Học sinh: SGK, vở ghi, vở soạn. Chuẩn bị bài theo hướng dẫn về nhà V. TIẾN TRÌNH GIỜ DẠY 1. Ổn định tổ chức 2. Kiểm tra bài cũ (3 phút) Câu hỏi: Nêu đặc điểm của động từ ? Cho ví dụ minh hoạ? Bài tập trắc nghiệm số 3 (SBT trang 55)? * Yêu cầu: - Đặc điểm của động từ: + Chỉ hành động, trạng thái. + Kết hợp: đã, sẽ, đang, hãy, chớ, đừng => tạo cụm động từ. Thường làm VN trong câu; khi làm CN mất khả năng kết hợp. - Đặt câu: Em bé// đang chạy ngoài sân. CN ĐT VN 3. Bài mới HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG - Mục tiêu: tạo tình huống/vấn đề học tập nhằm huy động kiến thức, kinh nghiệm hiện có của học sinh và nhu cầu tìm hiểu kiến thức mới liên quan đến tình huống/vấn đề học tập - Phương pháp: đàm thoại gợi mở - Thời gian: 2 phút - Giáo viên làm một hành động (ví dụ: đi lại trên bục giảng) và hỏi học sinh: Cô vừa thực hiên hành động gì? - HS trả lời: đi => là 1 động từ - GV: em hãy kết hợp thêm 1,2 từ đằng trước và sau sao cho có nghĩa - HS: đang đi, đã đi - GV dẫn dắt: Vậy thì động từ kết hợp với một số từ khác sẽ tạo ra cái gì?(liên hệ tới bài danh từ) - HS: Sẽ tạo ra cụm động từ - GV dẫn dắt: Vậy cụm động từ là gì? Cấu tạo của cụm động từ ra sao? Vai trò của nó như thế nào so với động từ? Chúng ta cùng tìm hiểu qua tiết học này. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC - Mục tiêu: Học sinh nắm được đặc điểm của cụm động từ: ý nghĩa của cụm động từ; chức năng ngữ pháp của cụm động từ. Nắm được cấu tạo đầy đủ của cụm động từ, ý nghĩa của phụ ngữ trước và phụ ngữ sau trong cụm động từ. - Phương pháp: thuyết trình, pháp vấn, gợi mở, phân tích, nêu vấn đề,… - Thời gian: 25p Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung bài học Hoạt động 1: Tìm hiểu cụm động từ là gì. - Bước 1: GV yêu cầu HS quan sát ngữ liệu SGK/147 và nêu vấn đề HS thảo luận trả lời theo nhóm bàn: + Những từ in đậm bổ sung nghĩa cho những từ nào? + Những từ được bổ sung ý nghĩa thuộc từ loại nào đã học? - HS đọc và suy nghĩ trả lời, GV nhận xét và chuẩn kiến thức. - GV đặt tiếp câu hỏi: Đây là các cụm ĐT. Vậy thế nào là cụm động từ? - HS đọc và suy nghĩ trả lời, GV nhận xét và chuẩn kiến thức: + Cụm động từ là tổ hợp từ gồm: Động từ + một số từ ngữ phụ thuộc đi kèm bổ sung nghia cho động từ. + Chú ý: đi kèm nhưng không bổ sung nghĩa – ko phải. - GV đưa ví dụ: đi/ đã đi nhiều nơi. - Bước 2: GV yêu cầu HS nhận xét về cấu tạo, ý nghĩa của CĐT so với động từ? - HS suy nghĩ trả lời, GV nhận xét và chuẩn kiến thức: - GV yêu cầu HS: Thử lược bỏ các từ ngữ in đậm, câu còn lại là: Viên quan ấy đi, đến đâu quan ra. Vậy câu văn trên đã rõ nghĩa chưa ? Từ đó em có nhận xét gì về vai trò của các phụ ngữ trong CĐT. - HS đọc và suy nghĩ trả lời, GV nhận xét và chuẩn kiến thức: Thiếu phụ ngữ, câu văn không rõ nghĩa. Các từ ngữ phụ thuộc bổ sung ý nghĩa cho động từ rất quan trọng, nhiều khi không thể thiếu được. - Bước 3: GV yêu cầu HS: Tìm một cụm động từ ? Đặt câu với cụm động từ ấy. - HS viết ra vở. GV nhận xét và chữa bài - Con mèo ấy / chạy rất nhanh. - Ông quan ấy / đã đi rất nhiều nơi CĐT - Gv đặt tiếp câu hỏi: Nhận xét về hoạt động trong câu của CĐT so với một động từ (Chức vụ ngữ pháp của cụm ĐT trong câu?) - HS đọc và suy nghĩ trả lời, GV nhận xét và chuẩn kiến thức: - GV bổ sung: Hoạt động trong câu giống như 1 động từ: Thường làm VN, ngoài ra còn làm CN ... - GV yêu cầu HS đặt câu có CĐT làm chủ ngữ. Yêu nước/ là truyền thống quý báu của dân tộc ta. CN VN - Bước 4: Từ phân tích trên cho biết thế nào là CĐT? - HS trả lời. GV chuẩn kiến thức. - Bước 5: Hs đọc ghi nhớ SGK/148. - GV lưu ý HS: Muốn tìm cụm động từ ta cần xác định động từ + các từ ngữ đi kèm .... I/ Cụm động từ là gì? 1, Phân tích ngữ liệu. - đã đi nhiều nơi - cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người - Các từ ngữ in đậm ... đi kèm bổ sung nghĩa cho động từ “đi, ra” => Cụm động từ. - CĐT có ý nghĩa đầy đủ và cấu tạo phức tạp hơn động từ. - Hoạt động trong câu giống như một động từ. 2. Ghi nhớ: SGK – T148 Hoạt động 2: Cấu tạo của cụm động từ - Bước 1: GV đưa mô hình cấu tạo cụm ĐT lên màn hình và yêu cầu HS điền 2 cụm ĐT ở mục I vào mô hình? - HS thực hiện. GV nhận xét và chuẩn kiến thức. Ph. trước Trung tâm Phần sau đã đi nhiều nơi cũng đã những câu đố oái oăm để hỏi mọi người - GV đặt câu hỏi: Tìm những từ ngữ có thể làm phụ ngữ trước hoặc sau trong cụm động từ? - HS suy nghĩ trả lời. GV nhận xét, chuẩn kiến thức - GV đặt tiếp câu hỏi: Những từ ngữ ấy bổ sung cho phần TT những ý nghĩa gì? - HS suy nghĩ trả lời. GV nhận xét, chuẩn kiến thức • Phụ trước bổ sung về: thời gian, sự tiếp diễn, khuyến khích, ngăn cản, khẳng định, phủ định,... • Phụ sau bổ sung về: đối tượng, hướng, địa điểm, nguyên nhân, phương tiện, cách thức... - Bước 2: GV đặt câu hỏi kết luận vấn đề: Từ đó cho biết cấu tạo của CĐT( Gồm 3 phần…) - Bước 3: GV yêu cầu HS đọc ghi nhớ SGK/133 II. Cấu tạo của cụm động từ 1. Phân tích ngữ liệu - Cấu tạo CĐT: phụ trước + động từ + phụ sau. - Phụ trước: b/s thời gian, sự tiếp diễn, khuyến khích... - Phụ sau: bổ sung đối tượng, hướng, địa điểm... 2. Ghi nhớ: SGK – T133 HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP - Mục tiêu: hoàn thiện kiến thức vừa chiếm lĩnh được; rèn luyện kĩ năng áp dụng kiến thức mới để giải quyết các tình huống/vấn đề trong học tập. - Phương pháp: Vấn đáp - Thời gian: 15 phút Hoạt động 3: Luyện tập - GV yêu cầu HS đọc yêu cầu BT1, BT2/148, 149 - GV phân công: + Nhóm 1,3: hoàn thanh bài tập 1 + Nhóm 2,4: hoàn thanh bài tập 2 - HS làm việc theo nhóm (3 phút), ghi kết quả lên bảng phụ. - GV nhận xét, tổng kết. Phần trước Phần TT Phần sau còn đang đùa nghịch ở sau nhà yêu thương Mị Nương hết mực đành tìm cách giữ sứ thần ...nọ có thì giờ đi hỏi ý kiến em bé...nọ đi hỏi ý kiến...nọ III. Luyện tập Bài tập 1, 2: Tìm cụm động từ, điền vào mô hình. GV yêu cầu HS đọc và xác định yêu cầu BT3/149 - HS thảo luận nhóm bàn, trình bày. - GV nhận xét, bổ sung: “chưa” và “không”: đều có ý nghĩa phủ định. Cách dùng 2 từ này cho thấy sự thông minh, nhanh trí của em bé: Cha chưa kịp nghĩ ra câu trả lời thì con đã đáp lại bằng một câu mà viên quan không thể trả lời được Bài tập 3: Nêu ý nghĩa của các phụ ngữ ... Chưa: Phủ định tương đối Không: Phủ định tuyệt đối GV yêu cầu HS đọc và xác định yêu cầu BT4/149? - HS hòan thanh bài tập vào vở ghi. Một HS lên bảng viết một câu nêu ý nghĩa truyện “Treo biển” có sử dụng cụm động từ . - GV nhận xét, chấm bài Bài tập 4: Viết câu ... có cụm ĐT. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG - Mục tiêu: phát hiện các tình huống thực tiễn và vận dụng được các kiến thức, kĩ năng trong cuộc sống tương tự tình huống/vấn đề đã học. - Phương pháp: Vấn đáp - Thời gian: 5p - GV yêu cầu HS viết một đoạn văn khoảng 5-7 câu về chủ đề biển đảo có sử dụng cụm động từ (gạch chân cụm động từ) - HS thực hiện. GV chọn 1 -2 bài chữa và nhận xét. HOẠT ĐỘNG TÌM TÒI, MỞ RỘNG - Mục tiêu: tìm tòi, mở rộng thêm những gì đã được học, dần hình thành nhu cầu học tập suốt đời. - Phương pháp: vấn đáp - Thời gian:10 phút - Chia nhóm tập kịch với chủ đề chào mừng ngày 22/12, thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam, có sử dụng các cụm động từ 4. Hướng dẫn về nhà ( 1 phút ) - Học bài cũ: Học thuộc ghi nhớ; Nắm chắc kiến thức về CĐT, vận dụng vào làm một số bài tập; Tìm CĐT trong một truyện đã học; Đặt câu có sử dụng cụm động từ, xác định cấu tạo cụm ĐT. - Chuẩn bị bài mới: Trả bài Tập làm văn số 3, bài KT Tiếng Việt + Ôn tập lí thuyết văn tự sự, các nội dung phần Tiếng Việt + Xem lại đề bài