Ngày soạn: Ngày dạy: Tiết : Tiếng việt CHỮA LỖI VỀ CHỦ NGỮ VÀ VỊ NGỮ I. MỤC TIÊU BÀI HỌC Sau bài học, HS có khả năng: 1. Kiến thức - Nắm được các lỗi do đặt câu thiếu chủ ngữ, thiếu vị ngữ. - Cách chữa lỗi về chủ ngữ và vị ngữ. 2. Kỹ năng: - Phát hiện ra các lỗi do đặt câu thiếu chủ ngữ và vị ngữ. - Sửa được lỗi do đặt câu thiếu chủ ngữ, thiếu vị ngữ. 3. Thái độ: HS có ý thức tự giác tích cực trong học tập. 4. Định hướng phát triển năng lực: - Năng lực giao tiếp: Trình bày suy nghĩ, ý tưởng, thảo luận và chia sẻ kinh nghiệm cá nhân về việc phát hiện ra các lỗi do đặt câu thiếu chủ ngữ và vị ngữ, biết cách sửa lỗi. - Năng lưc ra quyết định: Lựa chọn cách sửa được lỗi do đặt câu thiếu chủ ngữ, thiếu vị ngữ phù hợp với thực tiễn giao tiếp của bản thân. II. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC - Phương pháp thảo luận nhóm, thuyết trình, thảo luận. + Phân tích các tình huống mẫu để nhận ra ra các lỗi do đặt câu thiếu chủ ngữ và vị ngữ, biết cách sửa được lỗi do đặt câu thiếu chủ ngữ, thiếu vị ngữ. + Thực hành có hướng dẫn: Viết câu, đoạn văn có sử dụng câu đúng, có đủ chủ ngữ và vị ngữ theo những tình huống cụ thể. - Kĩ thuật động não: Suy nghĩ, phân tích các ví dụ để rút ra những bài học thiết thực về cách nhận ra các lỗi do đặt câu thiếu chủ ngữ và vị ngữ, biết cách sửa được lỗi do đặt câu thiếu chủ ngữ, thiếu vị ngữ III. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH 1. GV: Bài soạn, tài liệu, đồ dùng DH. Máy chiếu, máy tính. 2. HS : Đọc bài, trả lời câu hỏi SGK. IV. TIẾN TRÌNH GIỜ DẠY: 1. Ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra bài cũ: Câu hỏi: Thế nào là câu trần thuật đơn không có từ là ? các kiểu câu trần thuật đơn không có từ là ? Đặc một câu trần thuật đơn không có từ là và xác định đó là kiểu câu nào? - Nêu các thành phần chính trong câu? Vai trò của thành phần chính? Yêu cầu: - Câu trần thuật đơn không có từ là: + VN do ĐT (CĐT), TT (CTT) đảm nhiệm + không, chưa + VN: biểu thị ý phủ định. - Câu trần thuật đơn không có từ là gồm: câu miêu tả (C-V), câu tồn tại (V-C). - Thành phần chính trong câu gồm: CN-VN -> không thể vắng mặt, thể hiện nội dung ... 3. Bài mới: HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG - Mục tiêu: tạo tình huống/vấn đề học tập nhằm huy động kiến thức, kinh nghiệm hiện có của học sinh và nhu cầu tìm hiểu kiến thức mới liên quan đến tình huống/vấn đề học tập - Phương pháp: vấn đáp - Thời gian: 3 phút - GV yêu cầu HS quan sát các ví dụ và trả lời câu hỏi: Trong các câu sau, câu nào chưa đủ thành phần chính? • Trên ngọn đồi nơi có một căn nhà gỗ xinh xắn. • Ngoài sân, em bé đang chập chững bước đi. • Vừa đi học về, mẹ bảo Lan ra chợ mua rau, Lan cất cặp rồi chạy đi ngay - HS trả lời. GV nhận xét: Câu chưa đủ thành phần chính: Trên ngọn đồi nơi có một căn nhà gỗ xinh xắn  đây mới là TN. - GV dẫn dắt: Trong khi nói và viết nhiều người bị mắc lỗi thiếu CN hoặc VN - những thành phần chính của câu. Vậy nguyên nhân là gì? Cách khắc phục lỗi đó ra sao? Chúng ta cùng tìm hiểu bài học hôm nay. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC - Mục tiêu: Trang bị cho học sinh những kiến thức mới liên quan đến tình huống/ vấn đề nêu ra ở hoạt động khởi động - Phương pháp: thuyết trình, pháp vấn, gợi mở, phân tích, nêu vấn đề,… - Thời gian: 25p Hoạt động của Gv và HS Nội dung bài học Hoạt động 1: Ôn tập kiến thức về thành phần câu. - GV nhắc lại các thành phần câu, Trạng ngữ + Là thành phần phụ ... bổ sung ý nghĩa cho câu về mặt thời gian, địa điểm, mục đích, phương tiện, cách thức ... - GV đặt câu hỏi: Thế nào là chủ ngữ ... vị ngữ ...? - HS trả lời. GV bổ sung: + Chủ ngữ: Nêu lên sự vật ... được nói ở trong câu/ trả lời câu hỏi .../ do cụm danh từ, danh từ đảm nhiệm (ít khi do ĐT, CĐT, TT, CTT)/ Một câu có thể có 1 hoặc nhiều CN. + Vị ngữ: Nêu đặc điểm tính chất, hành động trạng thái ... của sự vật ... nói ở chủ ngữ/ .../ ... Hoạt động 2: Câu thiếu chủ ngữ. - Bước 1: GV yêu cầu Học sinh đọc ví dụ/SGK-129 và trả lời câu hỏi: Xác định CN-VN trong 2 ví dụ trên. - Gọi 1 HS lên bảng xác định, dưới lớp cùng làm. - GV chữa, rút ra nhận xét: câu a thiếu chủ ngữ. a, Qua truyện "Dế Mèn phiêu lưu kí", // cho thấy Dế Mèn TR.N VN biết phục thiện. b, Qua truyện "Dế Mèn phiêu lưu kí" , / em // thấy Dế TR.N CN VN Mèn biết phục thiện. I - Câu thiếu chủ ngữ. 1, Phân tích ngữ liệu. - Câu a: thiếu chủ ngữ - Câu a: thiếu chủ ngữ - Bước 2: GV yêu cầu HS hãy chữa lại câu viết sai. (Hãy viết lại câu a sao cho có đầy đủ 2 thành phần: CN-VN) - HS thực hiện. GV bổ sung, chuẩn kiến thức: (1): Thêm CN trước VN: tác giả (Tô Hoài)// cho thấy ... (2) Bỏ “Qua” biến TR.N thành CN: Truyện "Dế Mèn..."// cho thấy ... (3) Thay cho = em, ta, tôi ... biến VN thành cụm C-V: em thấy ... (như câu b) 2, Chữa lỗi. * Cách chữa: 3 cách: - Thêm CN trước VN - Biến TR.N thành CN - Biến VN thành cụm C-V Hoạt động 3: Câu thiếu vị ngữ. - Bước 1: GV yêu cầu Học sinh đọc VD a,b, c, d mục II/SGK-129 và trả lời câu hỏi: Xác định CN-VN trong 2 ví dụ trên. - GV: treo bảng phụ có ghi 4 câu ví dụ. - GV đặt tiếp câu hỏi: Xác định CN -VN các câu trên. - GV gọi 2 hs lần lượt lên xác định trên bảng, dưới lớp cùng làm. - HS khác nhận xét bài làm. GV rút ra nhận xét: câu b, c thiếu VN. a, Thánh Gióng // cưỡi ngựa sắt, vung roi sắt, xông thẳng vào quân thù. CN VN b, Hình ảnh Thánh Gióng cưỡi ngựa sắt, vung roi sắt, xông thẳng vào quân thù. CN (CDT) c, Bạn Lan, người học giỏi nhất lớp 6A. CN phụ chú d, Bạn Lan // là người học giỏi nhất lớp 6A. CN VN II - Câu thiếu vị ngữ. 1, Phân tích ngữ liệu. - Câu a,d: đủ chủ ngữ, vị ngữ. - Câu b,c: thiếu vị ngữ - Bước 2: GV yêu cầu HS chữa lại câu b, c cho đúng (có đủ CN- VN). - HS thực hiện. GV bổ sung, chuẩn kiến thức: Có 2 cách chữa: * câu b (1) Thêm VN: đã để lại trong em nhiều niềm kính phục/đã để lại trong em những ấn tượng sâu sắc nhất/ là một hình ảnh tuyệt đẹp/ ... (2) Biến CDT thành 1 bộ phần của cụm C-V: Em rất thích hình ảnh ... quân thù./Trong truyện ..., em thích nhất hình ảnh Tháng Gióng ... * Chữa câu c: (1) Thêm VN: ... là bạn thân của tôi/ là một bạn gái vừa xinh vừa học giỏi/ hát rất hay ... (2) Biến 2 cụm DT đã cho thành cụm C-V: Bạn Lan là người học giỏi nhất lớp 6A (câu d) (3) Biến 2 CDT đã cho thành một bộ phận của câu: Tôi rất quý bạn Lan, người học giỏi nhất lớp 6A. 2, Chữa lỗi. * Cách chữa: - Câu b: 2 cách. + Thêm vị ngữ. + Biến CDT thành 1 bộ phận của cụm C-V - Câu c: 3 cách + Thêm VN + Biến cụm từ đã cho thành một bộ phận của cụm C-V + Biến cụm từ đã cho thành 1 bộ phận của vị ngữ. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP - Mục tiêu: hoàn thiện kiến thức vừa chiếm lĩnh được; rèn luyện kĩ năng áp dụng kiến thức mới để giải quyết các tình huống/vấn đề trong học tập. - Phương pháp: Vấn đáp, thực hanh - Thời gian: 20 phút Luyện tập. Bài tập 1: - HS đọc - xác định yêu cầu bài tập 1 - GV: Yêu cầu hs đặt câu hỏi kiểm tra CN-VN cho mỗi câu, kết luận câu có đủ CN-VN không. III – Luyện tập. Bài tập 1 (129-130) - Câu a, b, c: câu có đủ C-V. Bài tập 2: - HS đọc và xác định yêu cầu bài tập 2 (130): Xác định CN-VN trong mỗi câu, kết luận câu nào sai. Giải thích vì sao. - GV yêu cầu hs làm theo cặp, trả lời. - GV: Tổng kết câu b, c sai vì thiếu vị ngữ. - GV yêu cầu HS nêu cách chữa 2 câu trên. - HS trả lời. Gv chuẩn kiến thức Bài tập 2 (130) - Câu b, c: Thiếu vị ngữ. * Cách chữa: - câu b: bỏ từ "với" (a). - câu c: + bỏ từ "mà", đảo "những câu truyện dân gian" xuống cuối (d). + Thêm vị ngữ:....rất hay Bài tập 3: GV yêu cầu HS về nhà làm Bài tập 5: Đọc và xác định yêu cầu bài tập 5 (130) Gv gợi ý: xác định 2 vế của câu ghép, tách thành 2 câu đơn - Hs: chuyển câu ghép thành 2 câu đơn. - Gọi 3 hs làm trên bảng, dưới lớp cùng làm. GV chữa và chấm Điểm. - GV bổ sung thêm một số lỗi thiếu CN, VN trong bài văn của HS... (HS tự phát hiện, chữa lỗi) a, Hổ đực mừng rỡ đùa giỡn với con. Hổ cái thì nằm phục xuống, dáng mỏi mệt lắm. b, Mấy hôm nọ, trời mưa lớn. Trên những hồ ao quanh bãi trước mặt, nước dân trắng mênh mông. c, Thuyền xuôi giữa dòng con sông rộng hơn ngàn thước. Trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG - Mục tiêu: phát hiện các tình huống thực tiễn và vận dụng được các kiến thức, kĩ năng trong cuộc sống tương tự tình huống/vấn đề đã học. - Phương pháp: Vấn đáp - Thời gian: 5p - GV yêu cầu: Viết đoạn văn (khoảng 10 dòng ) kể lại một sự việc em đã được chứng kiến. Đọc kĩ để phát hiện lỗi về chủ ngữ ,vị ngữ ,lỗi chính tả (nếu có) trong bài và nêu cách sửa. HOẠT ĐỘNG TÌM TÒI, MỞ RỘNG - Mục tiêu: tìm tòi, mở rộng thêm những gì đã được học, dần hình thành nhu cầu học tập suốt đời. - Phương pháp: thực hành có hướng dẫn - GV yêu cầu HS về nhà: Sưu tầm trên sách báo, mạng, In-tơ-nét một số quy tắc để tránh nhầm lẫn khi viết/ nói những câu dễ mắc lỗi về chủ ngữ và vị ngữ trong tiếng Việt 4. Hướng dẫn về nhà: - Học bài cũ: Phát hiện ra các lỗi do đặt câu thiếu chủ ngữ và vị ngữ; biết cách xác định nguyên nhân mắc lỗi do đặt câu thiếu chủ ngữ, thiếu vị ngữ và có cách sửa lỗi hợp lí.- Chuẩn bị bài mới: Đọc trước bài “Viết đơn” + Sưu tầm một số mẫu đơn. + Tìm hiểu một số tình huống cần phải viết đơn. + Tìm hiểu quy cách trình bày một lá đơn.