Ngày soạn: Ngày dạy: Tiết: Văn bản : TÔI ĐI HỌC (Tiết 1) - Thanh Tịnh - A. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Nắm được cốt truyện, nhân vật, sự kiện trong đoạn trích “Tôi đi học”. - Hiểu được nghệ thuật miêu tả tâm lý của trẻ nhỏ ở tuổi đến trường trong một văn bản tự sự qua ngòi bút Thanh Tịnh. 2. Kĩ năng - Biết đọc - hiểu đoạn trích tự sự có yếu tố miêu tả và biểu cảm. - Biết trình bày suy nghĩ, tình cảm về một sự việc trong cuộc sống của bản thân. 3. Định hướng phát triển năng lực - Năng lực giải quyết vấn đề, sáng tạo, hợp tác, tự quản bản thân. - Năng lực giao tiếp, thưởng thức văn học. 4. Thái độ - - Biết yêu thương, quý trọng thầy cô và gắn bó với bạn bè, trường lớp. * Nội dung tích hợp giáo dục đạo đức: các giá trị YÊU THƯƠNG, TÔN TRỌNG, TRÁCH NHIỆM, TRUNG THỰC. Tích hợp tư tưởng Hồ Chí Minh: Kể một số câu chuyện thể hiện sự quan tâm của Bác đối với giáo dục và trẻ em. Tích hợp giáo dục đạo đức: - Giáo dục phẩm chất học sinh biết yêu thương, quý trọng thầy cô và gắn bó với bạn bè, trường lớp. Tích hợp môn Âm nhạc: Bài hát Ngày đầu tiên đi học. B. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH - Giáo viên: + Nghiên cứu SGK, SBT, SGV, chuẩn kiến thức kĩ năng, tư liệu tham khảo. + Chuẩn bị kế hoạch dạy học, thiết bị, phương tiện dạy học (bảng phụ, máy chiếu) + Tranh ảnh, clip về ngày tựu trường, ảnh chân dung nhà văn Thanh Tịnh. - Học sinh: + Đọc kĩ SGK, tài liệu liên quan. + Soạn bài theo hệ thống câu hỏi SGK. + Tìm những tư liệu, bài hát nói về ngày đầu tiên đi học. C. PHƯƠNG PHÁP - Phương pháp thuyết trình, đàm thoại, luyện tập, dạy học nhpóm, giải quyết vấn đề, dạy học theo tình huống... - Kĩ thuật giao nhiệm vụ, hỏi và trả lời, động não, “trình bày một phút”, tóm tắt tài liệu... D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ 3. Bài mới: HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG - Mục tiêu: tạo tình huống/vấn đề học tập nhằm huy động kiến thức, kinh nghiệm hiện có của học sinh và nhu cầu tìm hiểu kiến thức mới liên quan đến tình huống/vấn đề học tập - Phương pháp: vấn đáp - Thời gian: 3 phút GV có thể bắt nhịp cho cả lớp hát, hay tự hát hoặc chọn một học sinh hát bài “Đi học” Nhạc Bùi Đình Thảo, thơ Hoàng Minh Chính), Hôm qua em tới trường. Mẹ dắt tay từng bước…. - GV dẫn dắt: Trong cuộc đời của mỗi con người, kỉ niệm tuổi học trò thường khắc sâu trong trí nhớ Vì nhờ đi học chúng ta bước vào đời bằng kiến thức, dưới sự dìu dắt yêu thương của cha me, thầy cô, bạn bè. Nhưng bước đầu thì bao giờ cũng gặp nhiều khó khăn, cùng với cảm xúc vui buồn. Những nghệ sĩ đã dùng tài năng để nói về ngày kỉ niệm đáng nhớ về buổi đến trường đầu tiên qua bài hát còn nhà văn Thanh Tịnh kể những kỉ niệm mơn man, bâng khuâng một thời ấy qua văn bản Tôi đi học của mà chúng ta cùng theo dõi qua bài học hôm nay. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC - Mục tiêu: Trang bị cho học sinh những kiến thức mới liên quan đến tình huống/ vấn đề nêu ra ở hoạt động khởi động - Phương pháp: thuyết trình, pháp vấn, gợi mở, phân tích, nêu vấn đề,… - Thời gian: 20p HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG BÀI HỌC Hoạt động 1: GV giới thiệu cho HS tìm hiểu về tác giả, tác phẩm. I. Giới thiệu chung G H * Cho HS quan sát chân dung tác giả ? Hãy giới thiệu những nét tiêu biểu về tác giả? Trình bày. 1. Tác giả - Thanh Tịnh (1911-1988) - Tên khai sinh là Trần Văn Ninh sau đổi thành Trần Thanh Tịnh. - Là nhà giáo, nhà văn, nhà thơ. - Sáng tác của ông toát lên vẻ đẹp đằm thắm, tình cảm êm dịu, trong trẻo. G H ? Kể tên những tác phẩm chính của Thanh Tịnh? + Quê mẹ (truyện ngắn 1941) + Ngậm ngải tìm trầm (truyện ngắn 1943) + Đi từ giữa mùa sen (truyện ngắn 1973) G H ? Hãy giới thiệu khái quát về truyện ngắn "Tôi đi học"? Trình bày. 2. Tác phẩm - Truyện ngắn đậm chất hồi kí in trong tập “Quê mẹ” -1941 Hoạt động 2: Hướng dẫn HS tìm hiểu văn bản II. Đọc - hiểu văn bản G H G H G G H ? Theo em, truyện cần đọc với giọng đọc như thế nào cho phù hợp ? Chia sẻ. Đây là một văn bản tự sự giàu chất trữ tình-> Đọc với giọng nhẹ nhàng, sâu lắng, ngọt ngào. - Giọng tự truyện, cảm xúc hồi hộp, bỡ ngỡ. Đọc mẫu từ đầu-> Như một làn mây lướt ngang trên ngọn núi. H1: Đọc tiếp-> Lòng tôi vẫn không cảm thấy xa nhà hay xa mẹ tôi chút nào hết. H2: Đọc phần còn lại của văn bản H khác nhận xét, cho điểm. Nhận xét. ? Hãy tìm 1 số từ ngữ đọc chú thích có liên quan đến kỉ niệm lần đầu tiên đi học của nhân vật “tôi” và giải thích các chú thích đó? Giải thích chú thích 2, 5, 6, 7 SGK 1. Đọc - chú thích G H G H G H G H G H G G H G G H G H G H G ? Truyện được kể theo ngôi thứ mấy? Tác dụng của ngôi kể? - Truyện kể theo ngôi thứ nhất. Ngôi kể này giúp cho người kể chuyện dễ dàng bộc lộ cảm xúc, tình cảm của mình một cách chân thực nhất. ? Bố cục của VB được xây dựng trên cơ sở nào? - Theo dòng hồi tưởng của nhân vật tôi: Từ thời gian và không khí ngày tựu trường ở thời điểm hiện tại, nhân vật tôi hồi tưởng về kỉ niệm ngày đầu tiên đi học. ? Theo mạch hồi tưởng ấy em thấy văn bản xuất hiện những nhân vật nào? - Tôi, mẹ, ông đốc, những cậu học trò... ? Nhân vật chính là ai? Vì sao em cho là như vậy? - Tôi là nhân vật chính. Vì mọi sự việc đều được kể từ sự cảm nhận của nhân vật này. ? Từ sự cảm nhận của nhân vật “tôi” em hãy nêu bố cục của văn bản ? - Đoạn 1: Từ đầu -> “Trên ngọn núi”: Cảm nhận của nhân vật tôi trên đường đến trường. - Đoạn 2: Tiếp -> “Cả ngày nữa”: Cảm nhận của nhân vật tôi lúc ở sân trường. - Đoạn 3: Tiếp -> Hết: Cảm nhận của tôi trong lớp học. Chiếu, yêu cầu HS ghi. ? Văn bản là một truyện ngắn được viết theo phương thức tự sự. So với các văn bản tự sự khác em thấy văn bản “Tôi đi học” có điều gì khác biệt? - Không xây dựng cốt truyện (không có cốt truyện) với các sự kiện nhân vật để phản ánh những xung đột xã hội. - Xoay quanh tình huống “Tôi đi học” là những kỷ niệm mơn man của buổi tựu trường: Bộc lộ tâm trạng của nhân vật “tôi”. * Bình: Đây là một truyện ngắn tuy không có nhiều sự kiện, nhân vật, xung đột mà toàn tác phẩm là những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường đầu tiên được tái hiện theo dòng hồi tưởng của kí ức mà yếu tố xuyên suốt là dòng cảm xúc thiết tha nguyên khiết của tuổi học trò trong buổi tựu trường đầu tiên. ? Từ đó em rút ra những nhận xét gì về đặc điểm của văn bản? ( Dành cho HG) Văn phong của Thanh Tịnh đậm chất trữ tình (Văn bản tự sự nhưng giầu giá trị biểu cảm). => Tự sự trữ tình ? Truyện được kể theo trình tự nào? - Truyện được kể theo dòng hồi tưởng từ hiện tại nhớ về quá khứ với trình tự thời gian. ? Qua dòng hồi tưởng ấy, tác giả muốn diễn tả điều gì ? Cảm xúc và tâm trạng của nhân vật tôi trong buổi tựu trường đầu tiên. Xuyên xuốt toàn bộ tác phẩm là những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường qua hồi tưởng của tác giả. Đó cũng chính là chủ đề của tác phẩm. Để hiểu rõ hơn về chủ đề, chúng ta sẽ chuyển sang phần phân tích => phần 3. 2. Kết cấu, bố cục - Thể loại: Bút kí (Văn bản nhật dụng). - PTBĐ: Miêu tả, biểu cảm, chứng minh. - Bố cục: 3 phần. Hoạt động 3: Hướng dẫn HS phân tích 3. Phân tích G G H Hs theo dõi phần đầu văn bản và cho biết: ? Kỉ niệm về buổi tựu trường đầu tiên của nhân vật tôi được miêu tả ở những thời điểm nào Quan sát toàn bộ tác phẩm chỉ ra các thời điểm: - Khi cùng mẹ trên đường tới trường. - Lúc ở sân trường - Khi ngồi trong lớp học. 3.1. Tâm trạng của nhân vật tôi trong buổi tựu trường đầu tiên. G H G H G H G H G ? Những gì đã gợi lên trong lòng tôi kỷ niệm về ngày đầu tiên đi học? Vì sao nỗi nhớ buổi tựu trường đầu tiên lại được khơi nguồn từ hình ảnh ấy - Chuyển biến của cảnh vật sang thu, hình ảnh các em nhỏ núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đến trường... ? Những kỉ niệm lần đầu tiên đi học được gắn với thời gian, không gian cụ thể nào ? Vì sao thời gian, không gian ấy lại trở thành kỷ niệm trong trí tưởng tượng của tôi ? - Thời gian: buổi mai đầy sương thu và gió lạnh... - Không gian: trên con đường làng dài và hẹp...... => Đó là thời điểm, nơi chốn gần gũi, quen thuộc gắn liền với tuổi thơ, gắn với tình yêu quê hương của tác giả. ? Đắm mình trong không gian gợi kỉ niệm ấy, nhân vật tôi có cảm xúc ra sao ? Cảm xúc ấy được diễn tả cụ thể qua hình ảnh như thế nào? - Nao nức-> như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng. ? Hãy phân tích nét đặc sắc của câu văn đó? - Hình ảnh so sánh rất đẹp gắn với cảnh sắc thiên nhiên tươi sáng, trữ tình kết hợp với nghệ thuật nhân hóa tạo ấn tượng sâu đậm trong lòng người đọc. Ngay từ những dòng đầu của tác phẩm, những câu văn thấm đẫm chất trữ tình như một cánh cửa dịu dàng mở ra dẫn người đọc vào một thế giới đầy ắp những sự vật, những con người, những cung bậc tình cảm đẹp đẽ trong sáng, đáng nhớ. Quá khứ được đánh thức với bao kỉ niệm ùa về. Cả một chuỗi tâm trạng lần lượt hiện lên trên từng trang truyện. a. Khơi nguồn kỉ niệm: ( 5’) - Thời điểm gợi nhớ: cuối thu. - Cảnh thiên nhiên: Biến chuyển của cảnh vật sang thu. - Cảnh sinh hoạt: Hình ảnh những em bé núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đi đến trường. G H G H G H G H G H G ? Tìm câu văn miêu tả tâm trạng, cảm xúc của nhân vật tôi trên đường đến trường? Dùng bút chì gạch chân từ ngữ quan trọng. + Cảm nhận con đường làng vốn quen thuộc tự nhiên thấy lạ, cảnh vật đều thay đổi. + Cảm thấy mình đứng đắn trang trọng trong bộ quần áo với mấy quyển vở mới trên tay + Thận trọng nâng niu mấy quyển vở, vừa lúng túng, vừa muốn thử sức, muốn kiểm định mình khi xin mẹ được cầm cả bút thước như các bạn khác. ? Hãy chỉ ra ý nghĩa của hai chi tiết sau : (Dành cho HS khá, giỏi) - Con đường quen........lạ - Cảm thấy trang trọng............ => Đó là dấu hiệu sự đổi khác trong tình cảm và nhận thức của cậu bé => Tất cả những cảm giác ấy do một sự kiện quan trọng: hôm nay tôi đi học. Gợi ý: ? Theo em vì sao nhân vật tôi lại có những cảm giác ấy? Đó là dấu hiệu sự thay đổi trong tình cảm và nhận thức của cậu bé chứng tỏ cậu bé có chí học hành, có tinh thần tự lực, không muốn thua kém bạn bè. ? Qua những chi tiết, em cảm nhận được tâm trạng, cảm giác của nv tôi lúc này như thế nào? Vì sao tôi có tâm trạng đó? - Đó là cảm giác hồi hộp lạ thường. Tất cả những cảm giác ấy do một sự kiện quan trọng hôm nay tôi đi học. Vì đối với một em bé mới chỉ biết chơi đùa qua sông thả diều, ra đồng chạy nhảy với các bạn, hôm nay đi học quả là sự kiện lớn, một bước ngoặt của tuổi thơ. Vì thế hôm nay cậu cảm thấy mình đứng đắn chững trạc trang trọng hơn trong bộ quần áo mới, vì thế tôi muốn thử sức mình. Cảm giác này được tg ghi lại thật tinh tế, chân thực * Đưa câu hỏi lên bảng phụ (Dành cho HS khá giỏi) ? Trong cái ý nghĩ vừa non nớt vừa ngây thơ: Chắc chỉ người thạo mới cầm nổi bút thước. Tác giả viết “Ý nghĩ ấy thoáng qua trong trí tôi nhẹ nhàng như một làn mây lướt ngang trên ngọn núi”. Em hãy phân tích ý nghĩa của biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong câu văn? - Hình ảnh so sánh đẹp, xác thực gắn liền với thiên nhiên tươi đẹp, mềm mại=> Câu văn giàu chất thơ, giàu chất tạo hình, khẳng định một kỉ niệm đẹp, đề cao sự học hành của con người. * Bình: Tâm trạng được bộc lộ theo dòng hồi tưởng, kết hợp hài hòa giữa kể và tả, bộc lộ cảm xúc góp phần quan trọng tạo nên chất trữ tình của tác phẩm=> Điều đó tiếp tục được khẳng định ở phần sau của văn bản. b. Khi cùng mẹ đi trên đường tới trường (18’) - Con đường làng vốn quen thuộc tự nhiên thấy lạ, cảnh vật đều thay đổi. - Đứng đắn chững chạc, trang trọng hơn. - Muốn làm người lớn, muốn khẳng định mình. -> Hồi hộp, phấn chấn lạ thường -> Những cảm giác tinh tế, chân thực 4. Hướng dẫn về nhà ( 2 phút ) * Đối với bài cũ: - Đọc các văn bản viết về chủ đề tình cảm gia đình: Cổng trường mở ra, Mẹ tôi, Những câu hát về tình cảm gia đình. - Ghi lại những ấn tượng, cảm xúc của bản thân về một ngày tựu trường mà em nhớ nhất. * Đối với bài mới: - Đọc, soạn bài tiết 2. - Tìm hiểu tiếp tâm trạng của nhân vật “Tôi” khi đến trường, khi nghe gọi tên và rời tay mẹ, khi ngồi vào chổ và thái độ của người lớn đối với trẻ em như thế nào ở tiết 2. TIẾT 2 HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG - Mục tiêu: kiểm tra bài cũ, đặt vấn đề tiếp cận bài học. - Hình thức: hoạt động cá nhân. - Kĩ thuật: giao nhiệm vụ, hoàn thành nhiệm vụ. - Lần đầu tiên bước chân vào trường THCS....em ngồi ở đâu và em ấn tượng về điều gì? - Hs tự trả lời Khi bước chân vào trường THCS là thêm một lần ta bỡ ngỡ, bẽn lẽn và thèn thùng nhưng cũng rất đỗi vui sướng và tự hào. Vậy thì cái cảm giác này có giống với cảm giác của một cô bé, cậu bé lớp một không, chúng ta cùng tìm hiểu tiết 2 của văn bản HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC - Mục tiêu: tìm hiểu tâm trạng của nhân vật “tôi” khi ở giữa sân trường và vào lớp học … - Phương pháp: PP thảo luận nhóm, PP nghiên cứu tình huống, PP vấn đáp. - Phương tiện: máy chiếu, phiếu học tập, tư liệu - Kĩ thuật: KT chia nhóm, KT đặt câu hỏi, KT trình bày một phút, động não,... HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG BÀI HỌC I. Giới thiệu chung II. Đọc - hiểu văn bản Hoạt động 3: Hướng dẫn HS phân tích 3. Phân tích H G H G H G H G H G G H G H G H G G H G H G G H G H Quan sát đoạn văn: trước sân trường -> cả ngày cơ mà. ? Cảnh sân trường Mĩ Lí lưu lại trong tâm trí tôi có gì nổi bật? Cảnh tượng ấy phản ánh điều gì? Liệt kê các chi tiết. - Bỗng thấy sân trường hôm nay dày đặc cả người, ai cũng áo quần sạch sẽ gương mặt vui tươi sáng sủa. - Nhìn ngôi trường vừa xinh xắn vừa oai nghiêm như cái đình làng Hòa Ấp. -> Phản ánh không khí đặc biệt của ngày hội khai trường từ xưa đến nay ở nước ta. ? Ngôi trường được so sánh với cái đình làng, theo em sự so sánh ấy có ý nghĩa như thế nào? - Diễn tả cảm xúc trang nghiêm về mái trường và đề cao tri thức con người trong trường học. ? Cảm xúc, tâm trạng của nhân vật tôi cũng như các bạn nhỏ khác lúc này được miêu tả như thế nào? - Cảm thấy mình nhỏ bé đâm ra lo sợ vẩn vơ, bỡ ngỡ đứng nép bên người thân, chỉ dám nhìn một nửa hay chỉ dám đi từng bước nhẹ. - Họ như những con chim non....... e sợ. ? Chỉ ra cái hay của hình ảnh so sánh “Họ như con chim .... e sợ”? - Sự so sánh chính xác, sinh động, tinh tế miêu tả đúng tâm trạng của các em nhỏ lần đầu tiên tới trường. * Bình: Câu văn gợi sự liên tưởng về một thời tuổi thơ đứng dưới mái trường mến yêu. Mỗi một học trò hồn nhiên ngây thơ như một cánh chim đầy khát vọng với biết bao bồi hồi lo lắng nhìn bầu trời tri thức cao rộng, chân trời học vấn mênh mang. ? Khi nghe tiếng trống trường nhân vật tôi có những biểu hiện ntn? Khi hồi trống thúc vang, học trò cũ bước vào lớp thì cái cảm giác chơ vơ ập đến khiến chú bé và các cậu trò mới đều lúng túng. ? Tâm trạng đó tiếp tục được thể hiện ntn khi nghe ông đốc gọi tên? Khi ông đốc đọc tên từng người, tôi cảm thấy như quả tim tôi ngừng đập đến quên cả mẹ đứng sau tôi. Khi nghe gọi đến tên tôi tự nhiên giật mình lúng túng. Được mọi người ngắm nhìn nhiều hơn hết, đã lúng túng chúng tôi càng lúng túng hơn. - Bỗng cảm thấy sợ khi sắp rời bàn tay mẹ. Những tiếng khóc nức nở hay thút thít cứ bật ra tự nhiên như phản ứng dây chuyền. Cảm thấy chưa lần nào xa mẹ như lần này. ? Trong những từ ngữ miêu tả tâm trạng, từ nào được lặp đi lặp lại nhiều lần nhất? hãy phân tích tác dụng của việc lặp từ đó? - Riêng từ “lúng túng” điệp tới 4 lần: + Chung quang là những cậu bé vụng về lúng túng như tôi cả. + Nghe gọi đến tên tôi tự nhiên giật mình và lúng túng + Chúng tôi được người lạ ngắm nhìn đã lúng túng, càng lúng túng hơn. * Bình: Đây là một từ có ý nghĩa khái quát, giúp ta hiểu sâu thêm nỗi lòng của nhân vật và tài năng của nhà văn trong việc diễn tả tinh tế cái vụng về, bỡ ngỡ, nỗi sợ sệt, lo âu của những đứa trẻ. ? Có nhận xét cho rằng: Tiếng khóc của các cậu trò nhỏ như một phản ứng dây truyền, rất tự nhiên, rất ngây thơ, giàu ý nghĩa. Theo em nhận xét đó có đúng không? Vì sao? Thảo luận, cử đại diện trình bày. - Vừa lúc nãy, trên đường tới trường các cô còn náo nức, muốn tỏ ra mình đã lớn, cũng vừa lúc nãy, cảm thấy hãnh diện vì nhiều người chú ý, mà giờ đây lại khóc => tiếng khóc như phản ứng dây chuyền rất tự nhiên, ngây thơ và rất giàu ý nghĩa: + Đó là tiếng khóc của sự nuối tiếc những ngày chơi đùa thoải mái, sự lưu luyến những người thân. + Cũng là tiếng khóc của sự e sợ trước một thời kì thử thách, trước không ít khó khăn của thế giới học đường hay đây là tiếng khóc của niềm vui, niềm quan tâm để bước vào một thế giới khác lạ đầy hẫp dẫn + Báo hiệu sự trưởng thành. ? Nhận xét từ ngữ và biện pháp miêu tả của tác giả trong đoạn văn trên? Qua đó tác giả đã làm nổi bật tâm trạng của nhân vật tôi ntn? - Tác giả đã sử dụng một loạt động từ đặc tả tâm trạng, cảm giác như: cảm giác ngập ngừng, e sợ, bỡ ngỡ, rụt rè, lúng túng, dềnh dàng, run run... => Miêu tả tinh tế, chân thực, chính xác tâm trạng của nhân vật tôi. *Bình: Một lần nữa ta lại thấy cây bút văn xuôi Thanh Tịnh truyền cảm biết bao, trữ tình biết bao, thấu tỏ lòng người biết bao. Ta thấy ông đâu phải là viết văn mà đang sống lại những kỉ niệm của chính mình. Ông giãi bày tuổi thơ của chính mình. Những kỉ niệm ấy trong sáng chân thực đến vô cùng. ? Tâm trạng của nhân vật tôi trong đoạn văn gợi trong lòng người đọc suy nghĩ gì? - Là tâm trạng của bất cứ ai từng cắp sách đến trường=> làm sống lại kỷ niệm của chính mình=> điều này khiến cho tác phẩm có sức sống đặc biệt trong lòng người đọc. Phút cuối của buổi tựu trường cảm xúc của nhân vật tôi càng trong sáng và chân thực hơn. Theo dõi đoạn cuối. c. Khi đứng giữa sân trường: (20’) - Cảm thấy ngôi trường vừa cao, vừa sạch sẽ, vừa oai nghiêm. -> Không khí cuả ngày hội tựu trường: náo nức, vui vẻ nhưng cũng rất trang trọng. - Lo sợ vẩn vơ - Khi nghe tiếng trống trường: chơ vơ, vụng về. - Nghe gọi tên: Hồi hộp lúng túng, quả tim như ngừng đập. - Cảm thấy sợ khi sắp rời bàn tay mẹ -> nức nở khóc. - Một loạt động từ đặc tả, miêu tả chân thực, chính xác, tinh tế, phép so sánh đặc sắc => tâm trạng lúng túng, rụt rè, lo lắng, sợ hãi thể hiện cảm xúc hồn nhiên, trong sáng của tuổi thơ. G H G H ? Tìm những chi tiết, hình ảnh. cảm xúc, tâm trạng của nhân vật tôi khi ngồi trong lớp học? Tại sao nhân vật tôi có cảm giác đó? - Thấy mùi hương lạ xông lên trong lớp bàn ghế chỗ ngồi tự nhiên lạm nhận làm vật riêng của mình - Nhìn người bạn không cảm thấy xa lạ chút nào - Chăm chỉ nhìn thầy viết và lẩm nhẩm học vần + Lạ bởi lần đầu tiên được vào lớp học. + Gần gũi bởi tôi ý thức được rằng mọi thứ sẽ gắn bó, thân thiết với mình bây giờ và mãi mãi. + T/c của tôi trong sáng, hồn nhiên, chân thực. ? Đoạn văn kết thúc bằng những hình ảnh đẹp và nhiều ý nghĩa. Đó là những hình ảnh nào? Những hình ảnh ấy giúp em hiểu thêm gì về nhân vật tôi ? - Chú chim hót....... bay cao. - Kỉ niệm bẫy chim - Tiếng phấn... => Một chút buồn khi từ giã tuổi thơ, bắt đầu trưởng thành trong nhận thức và bắt đầu vào việc học hành. Phải chăng đay là phút sang trang của một tâm hồn trẻ dại, tạm biệt thời thơ ấu để bước vào thế giới tuổi học trò đầy khó khăn mà biết bao hấp dẫn. - Ngoài nhân vật tôi còn có các nhân vật khác: Ông đốc, phụ huynh, thầy giáo. d. Khi ngồi trong lớp đón giờ học đầu tiên (8’) - Xốn sang những cảm giác lạ, quen, ngỡ ngàng, gần gũi. => Kỉ niệm đẹp chân thực, trong sáng đến vô cùng. G H G H G ? Hình ảnh những người lớn hiện ra trong kí ức tuổi thơ của nhân vật tôi như thế nào? - Ông đốc: Nhìn các em với cặp mắt hiền từ và cảm động, lời nói khẽ khàng đầy yêu thương, lại tươi cười nhẫn nại dỗ dành các em khóc vì phải xa mẹ. - Thầy giáo: Gương mặt tươi cười đón các em trước cửa lớp. - Phụ huynh: Dẫn các em đến trường chu đáo. - Mẹ: ân cần dịu dàng. ? Em có cảm nhận như thế nào về tình cảm của những người lớn đối với những em bé lần đầu đi học? Trình bày. * Bình: Nếu ví các em nhỏ ngày đầu tiên đi học là những cánh chim đang chập chững rời tổ để bay vào bầu trời bao la đầy nắng và gió thì cha mẹ, thầy cô chính là những bàn tay nâng đỡ, những làn gió đưa, những tia nắng soi đường để cánh chim được cất lên mạnh dạn khoáng đạt trên bầu trời. Nhờ những bàn tay, những làn gió mát, những tia nắng chứa chan tình thương và trách nhiệm ấy, cậu học trò trong câu chuyện này đã nhanh chóng hoà nhập vào cái thế giới kì diệu của mái trường. 3.2. Hình ảnh những người lớn trong buổi học đầu tiên của các em (5’) - Tất cả đều dịu dàng, yêu thương, chăm chút, khuyến khích các em. Hoạt động 3 : Hướng dẫn tổng kết 4. Tổng kết G H G H Nhận xét về đặc sắc nghệ thuật của truyện ngắn? ? Tìm những hình ảnh so sánh được nhà văn sử dụng trong bài? - Dùng kthuật thi đọc nhanh, tìm đúng hướng dẫn. - Cách tiến hành: mỗi đội ghi câu văn có chứa hình ảnh so sánh ra giấy. Đội nào tìm được đúng, nhanh và chứa nhiều câu chứa hình ảnh so sánh sẽ thắng cuộc. => Trong truyện có 12 lần tg sử dụng biện pháp tu từ so sánh. ? Em học tập được gì qua nghệ thuật kể chuyện của nhà văn? => Muốn kể chuyện hay cần có nhiều kỉ niệm và giàu cảm xúc… 4.1. Nghệ thuật - Miêu tả tinh tế, chân thực diễn biến tâm trạng của ngày đầu tiên đi học. - Sử dụng ngôn ngữ giàu yếu tố biểu cảm, hình ảnh so sánh độc đáo ghi lại dòng liên tưởng, hồi tưởng của nhân vật tôi. - Giọng điệu trữ tình trong sáng. - Nghệ thuật miêu tả diễn biến tâm lí tinh tế, nhẹ nhàng tha thiết. - Bố cục truyện theo dòng hồi tưởng cảm xúc. G H G H ?Nêu ý nghĩa văn bản? ? Những cảm giác trong sáng nảy nở trong lòng tôi là những cảm giác nào? - Tình yêu và niềm trân trọng sách vở, bàn ghế, lớp học, bạn bè, thầy giáo, gắn liền với mẹ và quê hương. - Cảm xúc trong sáng về tuổi thơ và mái trường quê hương. ? Từ đó em cảm nhận gì về nhân vật? Hồn nhiên, ngây thơ, tình cảm trong sáng, không chỉ yêu TN tuổi thơ mà còn yêu sự học hành để trưởng thành. Là người giàu tình cảm, cảm xúc 4.2. Nội dung- Ý nghĩa văn bản * Nội dung : Ghi lại kỷ niệm trong sáng của tuổi học trò trong ngày tựu trường hết sức chân thực, tinh tế qua dòng hồi ức của nhà văn . * Ý nghĩa: Buổi tựu trường đầu tiên sẽ mãi không thể nào quên trong kí ức của nhà văn Thanh Tịnh. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP - Mục tiêu: hoàn thiện kiến thức vừa chiếm lĩnh được; rèn luyện kĩ năng áp dụng kiến thức mới để giải quyết các tình huống/vấn đề trong học tập. - Phương pháp: Vấn đáp - Thời gian: 10 p ? Viết đoạn văn từ 5- 7 câu ghi lại ấn tượng đẹp trong buổi tựu trường đầu tiên? - Báo cáo kết quả chuẩn bị ở nhà. - Bài HS đã gửi qua trường học kết nối. - Chọn khoảng 3 bài tiêu biểu chiếu lên màn hình. - HS khác nhận xét về hình thức và nội dung viết đoạn văn. - GV chốt động viên. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG - Mục tiêu: phát hiện các tình huống thực tiễn và vận dụng được các kiến thức, kĩ năng trong cuộc sống tương tự tình huống/vấn đề đã học. - Phương pháp: Vấn đáp - Thời gian: 5p Nhóm 1, 2, 3 sưu tầm 1 bài hát về thầy cô, mái trường, biểu diễn tập thể thi giữa các nhóm chọn ra nhóm nhất nhì ba. Cả lớp cùng hát bài: Ngày đầu tiên đi học. Chiếu clip 2 phút về buổi tựu trường. HOẠT ĐỘNG TÌM TÒI, MỞ RỘNG - Mục tiêu: tìm tòi, mở rộng thêm những gì đã được học, dần hình thành nhu cầu học tập suốt đời. - Phương pháp: thực hành có hướng dẫn, thảo luận nhóm - GV cho HS quan sát một số hình ảnh và đoán tên văn bản. ? Nhìn vào các bức tranh em hãy nhận xét về việc cộng đồng và xã hội ngày nay quan tâm đến đến việc học của trẻ em như thế nào? 4. Hướng dẫn về nhà ( ) * Đối với bài cũ - Đọc lại các văn bản viết về chủ đề gia đình và nhà trường đã học. - Thuộc ghi nhớ - hoàn thành bài tập 2 - Ghi lại những ấn tượng, cảm xúc của bản thân về một ngày tựu trường mà em nhớ nhất. - Cảm nhận của em sau khi học văn bản “Tôi đi học” * Đối với bài mới : Chuẩn bị bài: Tính thống nhất về chủ đề của văn bản. + Đọc kỹ lại văn bản "Tôi đi học", nhan đề của văn bản giúp em hiểu gì về nội dung của văn bản? + Tìm hiểu ý nghĩa nhan đề "Tôi đi học". + Các câu văn nhắc tới của buổi tựu trường, cảm nhận của nhân vật "tôi" (trên đường đến trường, ngoài sân, trong lớp). + Những từ ngữ lặp lại nhiều lần để duy trì đối tượng. + Sự thay đổi tâm trạng của nhân vật tôi (cảm nhận về con đường ngôi trường ngoài sân trong lớp học ...) - Tìm hiểu và trả lời các câu hỏi cho bài tự học có hướng dẫn: Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ.