Ngày soạn: Ngày dạy: Tiết: Văn bản : CHỦ ĐỀ: TRUYỆN NƯỚC NGOÀI CÔ BÉ BÁN DIÊM (An- đéc- xen) A. MỤC TIÊU 1. Kiến thức: - Nắm được cốt truyện, nhân vật, tóm tắt được tác phẩm, đoạn trích. - Nghệ thuật đặc sắc của các tác phẩm, đoạn trích. - Các yếu tố hiện thực trong tác phẩm, đoạn trích. 2. Kĩ năng: - Đọc diễn cảm - hiểu, tóm tắt được tác phẩm; Phát biểu cảm nghĩ về một đoạn truyện. - Vận dụng kiến thức về sự kết hợp các phương thức biểu đạt tác phẩm tự sự để đọc - hiểu tác phẩm; Phát hiện, phân tích đặc điểm nổi bật về nghệ thuật kể chuyện của nhà văn; Cảm nhận được ý nghĩa nhân văn sâu sắc của truyện. - Đọc hiểu một văn bản có ý nghĩa văn chương, phát hiện, phân tích những đặc sắc về nghệ thuật miêu tả, biểu cảm trong một đoạn trích tự sự; Cảm thụ vẻ đẹp sinh động, giàu sức biểu cảm của các hình ảnh trong đoạn trích. 3. Định hướng phát triển năng lực * Năng lực chung: - Năng lực tự học các tác phẩm văn tự sự nước ngoài - Năng lực giải quyết vấn đề liên quan đến nội dung của các văn bản tự sự nước ngoài - Năng lực sáng tạo trong nghệ thuật khi phân tích một vấn đề trong tác phẩm - Năng lực sử dụng ngôn ngữ trong quá trình cảm nhận một số chi tiết, hình ảnh tiêu biểu - Thu thập kiến thức xã hội có liên quan đến các tác phẩm văn tự sự nước ngoài - Tự lập, tự tin, có tinh thần vượt khó khi tìm tòi về các tác phẩm văn tự sự nước ngoài - Có trách nhiệm với bản thân, gia đình, cộng đồng, môi trường tự nhiên,... + Có ý thức công dân, có lối sống lành mạnh; + Có tinh thần đấu tranh với những quan điểm sống thiếu lành mạnh, trái đạo lý. * Năng lực chuyên biệt: - Năng lực đọc hiểu tác phẩm - Năng lực đọc diễn cảm tác phẩm - Năng lực cảm thụ tác phẩm - Năng lực bình một số câu văn hay hình ảnh đẹp. 4. Thái độ: - Giáo dục tình cảm yêu thương trân trọng con người. - Giáo dục cho học sinh có nhận thức, hành động đúng trong cuộc sống. - Giáo dục cho học sinh lòng yêu quê hương, trân trọng, biết ơn những người đi trước. *Nội dung tích hợp giáo dục đạo đức: các giá trị TRÁCH NHIỆM, TÔN TRỌNG, YÊU THƯƠNG, TRUNG THỰC. - Tích hợp kĩ năng sống: Suy nghĩ, thảo luận, cảm nhận về giá trị nội dung, nghệ thuật; về ý nghĩa các tình tiết trong tác phẩm hoặc bài học rút ra. - Tích hợp đạo đức: Giáo dục tình yêu đất nước, lòng tự hào dân tộc. B. CHUẨN BỊ 1. Đối với giáo viên: bài soạn, tư liệu tham khảo. 2. Đối với học sinh: soạn bài theo câu hỏi SGK. C. PHƯƠNG PHÁP - Phân tích mẫu, vấn đáp, qui nạp, thực hành - Động não, đặt câu hỏi D. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY 1. Ổn định tổ chức Ngày giảng Lớp Sĩ số / / 201 / / 201 2. Kiểm tra bài cũ 3. Bài mới HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG - Mục tiêu: tạo tình huống/vấn đề học tập nhằm huy động kiến thức, kinh nghiệm hiện có của học sinh và nhu cầu tìm hiểu kiến thức mới liên quan đến tình huống/vấn đề học tập - Phương pháp: vấn đáp - Thời gian: 3 phút Gv : Cho học sinh nghe bài Đứa bé của nhạc sĩ Minh Khang Có lẽ, có một số phận có nhiều nét tương đồng với đứa bé trong nhạc phẩm của Minh Khang đó chính là cô bé bán diêm. Tiết 2 của bài sẽ cho chúng ta thấy được số phận bất hạnh của đứa bé này HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG CẦN ĐẠT HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC - Mục tiêu: Trang bị cho học sinh những kiến thức mới liên quan đến tình huống/ vấn đề nêu ra ở hoạt động khởi động - Phương pháp: thuyết trình, pháp vấn, gợi mở, phân tích, nêu vấn đề,… - Thời gian: 20p H.dẫn HS tìm hiểu tiếp về phần nội dung kiến thức Hoạt động nhóm Cách thức: 4 bước + Bước 1: Giao nhiệm vụ (Thời gian: 10 phút Học sinh: cá nhân sử dụng phiếu học tập hoạt động theo nhóm bàn. Nội dung: điền vào phiếu học tập (Có câu hỏi đeính kèm) Phân công: Nhóm 1,3,5,7: Hoàn cảnh của cô bé bán diêm. Nhóm 2,4,6,8: Cuộc sống thực tế và mộng tưởng của cô bé bán diêm qua các lần quẹt diêm Nhóm 9,10,11,12: Cái chết của cô bé bán diêm + Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ + Bước 3: Trao đổi thảo luận + Bước 4: Đánh giá chốt kiến thức - Báo cáo: cá nhân trả lời tại chỗ theo phiếu học tập. - Giáo viên chuẩn hóa kiến thức, nhận xét, đánh giá GV: Ở các nước Bắc Âu như Đan Mạch vào dịp mùa đông, thời tiết rất lạnh, có khi xuống tới âm vài chục độ C. Nước từ trên trời tuôn xuống gặp không khí lạnh đến tê người, đóng thành tuyế. Tuyết rơi dày đặc.. Đêm 30 Tết là ngày cuối cùng của năm. Giây phút gần đến giao thừa là thời điểm cuối cùng của ngày đặc biệt cuối năm. Em bé đã đói rét suốt một năm trời. Vào thời điểm ấy, cái đói, cái rét dường như tích tụ lại, nhu cầu vè vật chất, tình cảm lên đến cao độ, dường như đã vượt quá xa sức chịu đựng mỏng manh của em bé tội nghiệp. Thời tiết ấy, thời điểm ấy gợi cho ta nghĩ tới cảnh sum họp ấm cúng, vui vẻ hạnh phúc trong gia đình. Song thân phận của em bé bán diêm không được sống trong niềm vui, hạnh phúc ấy... 3. Phân tích 3.1. Hoàn cảnh của cô bé bán diêm *Gia cảnh - Mồ côi mẹ, bà nội hiền hậu cũng đã mất, gia sản tiêu tán. - Sống với cha trong một xó tối tăm. - Luôn bị mắng nhiếc chửi rủa. - Phải đi bán diêm để kiếm sống. -> Thật tội nghiệp, đáng thương, thiếu vắng tình thương yêu, sự chia sẻ. *Trong đêm giao thừa - Đêm khuya, gần giao thừa. - Trời rét mướt -> Thời gian, không gian rất đặc biệt. ->Sử dụng các hình ảnh tương phản (đối lập) đặt gần nhau. + Tương phản giữa: Cảnh sum họp đầm ấm, sung túc trong các nhà > < Cảnh đơn độc, đói rét, thiếu thốn về vật chất và tinh thần của em bé. =>Tình cảnh thật khổ cực tội nghiệp, đáng thương: Cô độc, đói rét, bị đày ải mà không được ai đoái hoài. 3.2. Cuộc sống thực tế và mộng tưởng của cô bé bán diêm qua các lần quẹt diêm. Quẹt 5 lần: - 4 lần đầu: mỗi lần 1 que - Lần cuối: cả bao. - Lần 1: Ngồi trước lò sưởi lửa cháy vui mắt toả hơi nóng dịu dàng => Vì em đang rét, muốn được sưởi ấm. - Lần 2: Bàn ăn, đồ quý giá, ngỗng quay … Vì em đang đói, muốn ăn (gần 12 giờ đêm rồi) - Lần 3: Cây thông Nô en, ngọn nến sáng rực, lấp lánh.. Em bé muốn được đón niềm vui, hi vọng vào năm mới. - Lần 4: Thấy Bà nội hiện về đang mỉm cười với em ->Vì vậy lời cầu xin của em vang lên thống thiết sâu sâu - Lần 5: Em quẹt tất cả những que diêm còn lại trong bao -> Mộng tưởng đẹp thể hiện khát khao cháy bỏng của cô bé về 1 cuộc sống tốt đẹp hạnh phúc. Các mộng tưởng diễn ra theo trình tự hợp lý sau mỗi lần quẹt diêm. -> Khi diêm tắt, em bé trở về với thực tế phũ phàng - Tương phản, đối lập, mộng tưởng đan xen thực tế... - Ý nghĩa: Cuộc sống trên trần gian chỉ là buồn đau, đói rét với người nghèo 3.3. Cái chết của cô bé bán diêm: =>Là cái chết đẹp, chết về thể xác nhưng linh hồn, khát vọng của bé vẫn sống “đôi má hồng, đôi môi đang mỉm cười” - Cái chết thể hiện bi kịch lạc quan của tác phẩm. - Biện pháp NT Tương phản, Đối lập =>Kết thúc truyện thể hiện nỗi day dứt, xót xa của nhà văn đối với em bé bất hạnh. Liệt kê các hình ảnh tương phản được sử dụng trong đoạn trích + Trời đông giá rét, tuyết rơi + Ngoài đường lạnh buốt, tối đen + Em bé bụng đói, cả ngày chưa ăn uống gì + Cái xó tối tăm em đang sống chui rúc với bố > < > < > < > < + Cô bé đầu trần, chân đất + Cửa sổ mọi nhà sáng rực ánh đèn + Trong phố sực nức mùi ngỗng quay. + Ngôi nhà xinh xắn có dây trường xuân bao quanh. G: Chỉ bằng vài lời giới thiệu thông qua ý nghĩ của em, đặc biệt là thông qua thủ pháp đối lập tương phản tác giả đã làm nổi bật tình cảnh khốn khổ của em bé: đói, rét và cô đơn. Qua đó giúp người đọc hình dung ra sự bất công trong xã hội đương thời. *GV: An-đéc-xen đã tạo nên điều kỳ diệu từ thực tế đắng cay, đem đến cho con người những gì tốt đẹp -> 5 lần quẹt diêm là 5 lần thực tại và ảo ảnh xen kẽ, nối tiếp, vụt hiện, vụt biến gợi lên hình ảnh cô bé đẹp hồn nhiên, đáng thương. - Em khao khát được sống trong tình yêu thương của bà, để được bà chở che, yêu thương - Thấy Bà cao lớn đẹp đẽ, bà cầm tay em, bay lên trời… Vì em muốn được sống bên bà, muốn vĩnh biệt hiện thực đói rét, đau khổ bước sang thế giới hạnh phúc tốt đẹp, về với thượng đế -> thoát khỏi trần gian khổ ải. - Chỉ có cái chết mới giải thoát được họ, đem đến cho họ hạnh phúc vĩnh hằng, chẳng có buồn đau, đói rét... -> hoàn toàn là mộng tưởng - Em bé chết Thật thương tâm - Vì đói rét. Vì sự thờ ơ, lãnh đạm của mọi người *Hướng dẫn tổng kết ?Chỉ ra những nét đặc sắc nghệ thuật của bài thơ? Nội dung, ý nghĩa bài thơ? Hs thảo luận - Chọn ra những chi tiết tiêu biểu, đặc sắc. 4. Tổng kết 4.1. Nghệ thuật: - Miêu tả rõ nét cảnh ngộ và nỗi khổ cực của em bé bằng những chi tiết, hình ảnh đối lập. - Sắp xếp trình tự sự việc nhằm khắc học tâm lí em bé trong cảnh ngộ bất hạnh. - Sáng tạo trong cách kể chuyện. 4.2. Nội dung - ý nghĩa văn bản: *Ý nghĩa: Truyện thể hiện niềm thương cảm sâu sắc của nhà văn đối với những số phận bất hạnh. 4.3. Ghi nhớ: SGK (68) HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP (5’) Mục tiêu: củng cố kiến thức, rèn kĩ năng kỹ năng viết đoạn văn, bồi dưỡng tình cảm yêu thương con người, thầy cô, bè bạn, mái trường. - Phương pháp: PP vấn đáp. - Hình thức tổ chức: học theo cá nhân. - Phương tiện: máy chiếu. - Kĩ thuật: động não... Hiện nay còn rất nhiều những hoàn cảnh éo le như em bé bán diêm trong truyện. Hãy lấy ví dụ và cho biết xã hội ta đã có những tổ chức, hành động nào giúp đỡ cho các em có hoàn cảnh khó khăn? Bản thân em đã tham gia hoạt động nhân đạo nào chưa? Liên hệ: XH ngày nay nhiều em bé gặp h/c éo le bất hạnh lang thang phải tự kiếm sống (nhặt rác, đánh giày...) Có những bàn tay nhân ái, những tổ chức từ thiện nhận bảo trợ nuôi dưỡng tạo cho các em học tập văn hoá, học nghề để các em có c/s hp (Các làng trẻ em: làng SOS, hoa phượng, các mẹ nhận nuôi dưỡng các con...) ?Thông qua câu chuyện nhà văn đã gửi đến mọi người bức thông điệp gì? - Hãy yêu thương con trẻ! Hãy dành cho trẻ em một cuộc sống bình yên và hạnh phúc! Hc của tác phẩm. HOẠT ĐỘNG TÌM TÒI – MỞ RỘNG (2’) - Mục tiêu: mở rộng kiến thức đã học. - Phương pháp: chơi trò chơi. - Hình thức tổ chức: cho H quan sát tranh để đoán nội dung. - Phương tiện: máy chiếu, tranh ảnh minh họa. - Kĩ thuật: trình bày một phút, động não. Theo số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Ở Việt Nam hiện còn 44.600 trẻ dưới 6 tuổi mắc bệnh Tim bẩm sinh, trong đó có 60% hộ nghèo và cận nghèo. Mỗi năm tại Việt Nam có từ 8.000-10.000 trẻ vừa sinh ra bị bệnh tim bẩm sinh. Trong đó, có 50% số trẻ bị bệnh tim bẩm sinh rất nặng cần được phẫu thuật ngay. Chương trình sẽ phẫu thuật cho 3.000 em nhỏ bị bệnh bẩm sinh và thực hiện khám sàng lọc bệnh tim 30.000 trẻ em nghèo toàn quốc. (theo dân trí.com) 1. Tên chương trình mà văn bản trên nhắc tới là gì? 2. Những số liệu thống kê trong đoạn văn trên gợi chho em những suy nghĩ gì? Bước 4. Hướng dẫn về nhà ( ) 1. Hướng dẫn học sinh học bài cũ: - Đọc diễn cảm đoạn trích. - Ghi lại những cảm nhận của em về một hoặc vài chi tiết nghệ thuật tương phản trong đoạn trích. - Tóm tắt truyện bằng lời văn của mình - Tìm đọc các truyện cổ tích của An-đéc-xen. - Tiếp tục phát biểu cảm nghĩ về câu chuyện. - Hãy dựng lại cô bé bán diêm, kể lại những điều kì diệu mà em nhìn thấy trong đêm giao thừa. Tại sao tác giả gọi đó là những điều kì diệu 2. Hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài tiếp theo trong chủ đề truyện nước ngoài Soạn bài ĐÁNH NHAU VỚI CỐI XAY GIÓ