BÀI 2: TRUYỆN THƠ NÔM

BÀI TẬP TIẾNG VIỆT

Bài 1: Tìm các điển cố, điển tích (in đậm) được dùng trong Truyện Kiều (Nguyễn Du) nêu ở bên A ứng với nguồn gốc và nghĩa ở bên B.

Mẫu: a) -3).

Soạn chi tiết:

1. – 3)

2. – 4)

3. – 2)

4. – 1)

Bài 2: (Bài tập 2, SGK) Dựa vào chú thích trong Truyện Kiến của Nguyễn Du, giải thích nguồn gốc và ý nghĩa của các điền cố, điển tích (in đậm) trong những câu dưới đây:

a)

Trải qua một cuộc bể dâu,

Những điều trông thấy mà đau đớn lòng.

b)

Bấy lâu nghe tiếng má đào,

Mắt xanh chẳng để ai vào có không?

Soạn chi tiết:

1. Điển tích “Bể dâu” 

Nguồn gốc: Theo sách Thần tiên truyện, thời Đông Hán, có ông Vương Phương Bình thông minh học giỏi, thi đỗ cao và được bổ làm quan đến chức Trung tán đại phu. Nhưng ông sớm từ quan để tu tiên học đạo. Khi đắc đạo, Phương Bình giáng xuống nhà Thái Kinh, cho sứ giả mời tiên nữ Ma Cô (vị thọ tiên trong thần thoại Trung Hoa) đến để hỏi về thời gian cách biệt. Ma Cô tiên nữ trả lời rằng: “Từ khi biết ông đến nay, đã thấy ba lần biển xanh biến thành ruộng dâu”. 

Nghĩa: Cuộc bể dâu mà Nguyễn Du trải qua đây không phải là ảo giác mà là sự thật rành rành trước mắt. Đó là hình ảnh của xã hội với sự thay đổi nhanh chóng không thể ngờ của nó mà Nguyễn Du đã chứng kiến. Chính vì thế, nhưng điều trông thấy đã làm cho nhà thơ đau đớn lòng. Tâm can tác giả quặn thắt, đau xót vô cùng trước những hình ảnh diễn ra hằng ngày, hằng giờ. Nhà thơ chua xót và thông cảm với những kiếp người cơ cực trong xã hội bấy giờ.

b) Điển tích "Mắt xanh"

Nguồn gốc: Điển tích này được lấy từ câu chuyện về Nguyễn Tịch, một nhà thơ nổi tiếng đời Tấn (Trung Quốc). Tương truyền, Nguyễn Tịch khi tiếp người mình ưa thì nhìn thẳng nên để lộ tròng mắt xanh, khi tiếp người mình ghét thì nhìn nghiêng (lườm) mà để lộ tròng mắt trắng.

Nghĩa: "Mắt xanh chẳng để ai vào, có không?" chỉ người con gái được nhiều người đàn ông tìm đến hỏi cưới, nhưng không ai lọt vào mắt xanh của cô gái ấy.

Bài 3: Tìm trong sách, báo (hoặc trên Internet) câu chuyện về điển tích gót chân A-sin. Viết một đoạn văn (khoảng 8 - 10 dòng) kể lại chuyện đó và nêu ý nghĩa của điển tích trên.

Soạn chi tiết:

Điển tích "gót chân A-sin" bắt nguồn từ truyền thuyết Hy Lạp về Achilles, một á thần sở hữu sức mạnh phi thường và thân thể bất tử. Khi mới sinh ra, Thetis, mẹ của Achilles, đã nhúng con trai mình vào dòng sông Styx - con sông ban cho sự bất tử, ngoại trừ phần gót chân do bà không nhúng kịp. Sau này, trong trận chiến Trojan, Paris, hoàng tử thành Troy, đã bắn mũi tên tẩm độc vào gót chân Achilles, khiến anh ta tử trận. Điển tích "gót chân A-sin" ngụ ý rằng dù mạnh mẽ, hoàn hảo đến đâu, con người cũng có những điểm yếu tiềm ẩn có thể dẫn đến thất bại. Nó là lời cảnh tỉnh về sự khiêm tốn, cẩn trọng và không ngừng nỗ lực trau dồi bản thân, bởi dù sở hữu sức mạnh phi thường, Achilles vẫn gục ngã vì điểm yếu tưởng chừng nhỏ bé. Ngoài ra, điển tích này còn thể hiện bài học về lòng tham vọng và sự kiêu ngạo. Achilles, với sức mạnh vượt trội, đã chủ quan, không đề phòng, dẫn đến kết cục bi thảm. Do đó, con người cần luôn tỉnh táo, đề cao cảnh giác và không nên chủ quan trước những thành công đạt được. Câu chuyện về gót chân A-sin là lời nhắc nhở sâu sắc về sự khiêm tốn, cẩn trọng và không ngừng hoàn thiện bản thân. Nó là bài học quý giá cho mỗi người trong cuộc sống, giúp ta nhận thức rõ ràng về những điểm yếu tiềm ẩn và biết cách vượt qua để đạt được thành công.