BÀI 1: THƠ VÀ THƠ SONG THẤT LỤC BÁT

BÀI TẬP VIẾT

Bài 1: Thế nào là bài văn phân tích một tác phẩm thơ? Để viết được bài văn theo yêu cầu này, cần chú ý những gì?

Soạn chi tiết:

Bài văn phân tích một tác phẩm thơ là một dạng bài văn nghị luận văn học, có nhiệm vụ phân tích, đánh giá nội dung và nghệ thuật của một tác phẩm thơ cụ thể.

Để viết bài văn phân tích một tác phẩm thơ, em cần chú ý:

- Đọc kĩ bài thơ, chú ý đặc điểm thể loại, tác giả và hoàn cảnh ra đời (nếu cần thiết) của tác phẩm.

- Phân tích nội dung và các yếu tố hình thức nghệ thuật nổi bật của bài thơ. Chỉ ra mối quan hệ giữa hình thức và nội dung, từ đó, làm rõ giá trị của các yếu tố hình thức trong việc thể hiện nội dung, chủ đề của tác phẩm.

- Thực hiện các bước viết bài văn theo quy trình bốn bước: chuẩn bị, tìm ý và lập dân ý, viết, kiểm tra và chỉnh sửa.

- Suy nghĩ, nhận xét về ý nghĩa, giá trị và sự tác động của tác phẩm đối với người đọc cũng như với cá nhân em.

Bài 2: Phát triển các ý đã nêu trong mục b) Tìm ý và lập dàn ý (SGK, trang 24) của đề văn “Phân tích bài thơ Khóc Dương Khuê của Nguyễn Khuyến" bằng cách trả lời các câu hỏi sau:

- Hoàn cảnh ra đời, đề tài và chủ đề của bài thơ Khóc Dương Khuê là gì?

- Nghệ thuật của bài thơ Khóc Dương Khuê có gì đặc sắc?

- Các yếu tố hình thức nghệ thuật đã làm nổi bật chủ đề bài thơ như thế nào?

- Qua bài thơ Khóc Dương Khuê, em có nhận xét gì về tình cảm và thái độ của tác giả đối với người bạn của mình?

- Có thể học được gì về tình bạn từ bài thơ Khóc Dương Khuê

Soạn chi tiết:

- Hoàn cảnh ra đời, đề tài và chủ đề của bài thơ Khóc Dương Khuê:

• + Bài thơ Khóc Dương Khuê được Nguyễn Khuyến viết khi nghe tin Dương Khuê một người bạn thân thiết của ông qua đời. Bài thơ được Nguyễn Khuyến diễn Nôm từ bài thơ chữ Hán của chính ông.

• + Đề tài: viết về tình bạn.

• + Chủ đề: thổ lộ nỗi đau buồn, tiếc thương khi bạn ra đi của người viết, đề cao tình bạn thuỷ chung, gắn bó keo sơn,...

- Đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ Khóc Dương Khuê:

• + Sử dụng thể thơ song thất lục bát phù hợp để kể lại sự việc, gọi lại những kỉ niệm với giọng điệu tâm sự tha thiết, u buồn......

• + Chọn lọc được các sự việc, chi tiết, hình ảnh rất tiêu biểu để thể hiện tình bạn thuỷ chung, nỗi lòng đau xót khi bạn ra đi....

• + Sử dụng nhiều biện pháp tu từ, các điển tích độc đáo và có hiệu quả nghệ thuật cao để biểu đạt chủ đề, tư tưởng của người viết

- Qua bài thơ ta thấy được thái độ của nhà thơ:

• Nguyễn Khuyến ngưỡng mộ tài năng và phẩm chất của người bạn mình.

• Ông trân trọng những kỉ niệm đẹp đẽ mà hai người đã có với nhau.

• Tác giả bày tỏ sự tiếc nuối khi mất đi một người bạn tri kỉ, một người đồng hành trên con đường thơ ca.

- Bài thơ "Khóc Dương Khuê" cho ta thấy những bài học quý giá về tình bạn:

• Tình bạn là một thứ tình cảm thiêng liêng, cao quý cần được trân trọng và gìn giữ.

• Chúng ta cần biết trân trọng những người bạn tốt, những người đã cùng ta chia sẻ những buồn vui trong cuộc sống.

• Khi bạn bè gặp khó khăn, ta cần biết chia sẻ, động viên và giúp đỡ họ.

• Tình bạn chân chính là một nguồn động lực to lớn giúp ta vượt qua những thử thách trong cuộc sống.

Bài 3: Viết mở bài cho đề văn: Phân tích bài thơ Khóc Dương Khuê của Nguyễn Khuyến.

Soạn chi tiết:

Trần Cao Đệ, chí sĩ phong trào Cần Vương, từng cảm thán: 

“Văn chương thực khó thay! Người viết đã khó, người đọc lại càng khó… Phương chi là kẻ vừa đọc lại vừa bình” 

Đối với người viết văn thuở trước, tìm được một “bạn thơ” hiểu mình được xem là việc nghìn năm mới có duyên tương ngộ. Người xướng, kẻ hưởng như hai lưỡng nghi, hòa hợp lẫn nhau. Có lẽ vì thế mà Nguyễn Khuyến đã vô cùng sốc khi biết tin người bạn tri âm tri kỉ của mình qua đời. Trong khuôn khổ nghiêm khắc của Lễ giáo, con người ta khó lòng bộc bạch hết lòng mình một cách trần trụi. Thế nhưng, Nguyễn Khuyến vẫn gói hết tâm trạng cô đơn, những trăn trở day dứt của nhà thơ về nhân tình thế thái, bộc lộ sự đau đớn của mình với người bạn xưa cũ qua bài “Khóc Dương Khuê”. Bài thơ đã thể hiện một cách xúc động tình bạn của hai người, gieo vào lòng người đọc những rung cảm khó tả.

Bài 4: Hãy viết đoạn văn so sánh, nêu lên một điểm giống nhau và một điểm khác nhau giữa hai văn bản Sông núi nước Nam và Nước Đại Việt ta (trích Đại cáo bình Ngô -- Nguyễn Trãi).

Soạn chi tiết:

- Điểm giống nhau: Nội dung cả hai văn bản đều thể hiện tinh thần yêu nước, ý chỉ tự cường và lòng tự hào dân tộc.

- Điểm khác nhau: Văn bản Sông núi nước Nam viết theo thể từ tuyệt Đường luật, văn bản Nước Đại Việt ta viết theo thể cáo với lối văn biền ngẫu. Hoặc có thể nêu điểm khác biệt về tác giả, bối cảnh ra đời