BÀI 2. TRUYỆN THƠ NÔM

ĐIỂN CỐ, ĐIỂN TÍCH

Câu 1: Ghép các điển cố, điển tích (in đậm) ở bên A với nguồn gốc và nghĩa nêu ở bên B:

Soạn rút gọn:

1-D, 2-A, 3-B, 4-C

Câu 2: Dựa vào chú thích trong Truyện Kiều của Nguyễn Du, giải thích nguồn gốc và ý nghĩa của các điển cố, điển tích (in đậm) trong những câu dưới đây:

a) Trải qua một cuộc bể dâu,

Những điều trông thấy mà đau đớn lòng.

b) Bấy lâu nghe tiếng má đào,

Mắt xanh chẳng để ai vào có không?

Soạn rút gọn:

a, Hình ảnh bể dâu trong câu thơ được nhà thơ lấy ý từ câu chữ Hán: Thương hải biến vi tang điền (Bể xanh hóa thành ruộng dâu). 

=> Hình ảnh của sự thay đổi, sự biến chuyển nhanh chóng ngay trước mắt ta.

b, - Khi tiếp khách, nếu Nguyễn Tịch vừa lòng thì nhìn thẳng để lộ tròng mắt xanh; trái lại tiếp người ông không ưa thích thì ông nhìn ngang để lộ lòng mắt trắng. 

- Nhưng dần về sau, người ta dùng chữ "mắt xanh" để chỉ sự bằng lòng, vừa ý. => Câu hỏi của Từ Hải có nghĩa là nàng chưa thấy ai là người vừa ý vừa lòng phải không?

Câu 3:  Tìm trong sách, báo (hoặc trên Internet) câu chuyện Tái Ông thất mã (Tái Ông mất ngựa). Viết một đoạn văn (khoảng 10 – 12 dòng) kể lại chuyện đó và nêu ý nghĩa của điển tích “ngựa Tái Ông".

Soạn rút gọn:

- Tái Ông là một ông lão sống gần biên ải. Một ngày nọ, con ngựa quý của ông bỗng dưng biến mất. Những người hàng xóm đến nhà hỏi thăm, Tái Ông bình thản nói: "Mất ngựa biết đâu lại là điềm may".

- Vài ngày sau, ngựa của Tái Ông quay trở về, mang theo một con ngựa hoang dã khác. Mọi người lại đến nhà Tái Ông chúc mừng, nhưng ông lại nói: "Được ngựa biết đâu lại là điềm họa".

- Con trai Tái Ông vốn tính hiếu động, vì ham chơi mà bỏ bê việc học hành. Khi thấy con ngựa hoang dã hung dữ, cậu bé sợ hãi và bị ngựa đá gãy chân. Mọi người lại đến nhà Tái Ông than vãn, nhưng ông vẫn bình thản nói: "Gãy chân biết đâu lại là điềm may".

- Vài tháng sau, triều đình mở cuộc chiến tranh xâm lược. Tất cả thanh niên trai tráng trong vùng đều phải ra trận, chỉ trừ con trai Tái Ông vì bị gãy chân. Nhờ vậy, cậu bé thoát khỏi cảnh tang thương của chiến tranh.

=> Điển tích thể hiện triết lý sống lạc quan, ung dung trước những biến cố của cuộc đời. Mọi việc xảy ra đều có thể có hai mặt tốt xấu, hãy giữ thái độ bình tĩnh, nhìn nhận vấn đề một cách khách quan và tìm kiếm những bài học quý giá từ những biến cố ấy.