BÀI 4. TRUYỆN NGẮN

CHIẾC LƯỢC NGÀ (NGUYỄN QUANG SÁNG)

ĐỌC HIỂU VĂN BẢN

Câu 1: Chú ý bối cảnh xảy ra câu chuyện.

Soạn rút gọn:

Trong những ngày hòa bình vừa lập lại: sau kháng chiến chống Pháp, hiệp định Giơ-ne-vơ tháng 7/1954.

Câu 2: Hình dung cuộc gặp gỡ của hai cha con

Soạn rút gọn:

Xúc động, ôm lấy nhau.

Câu 3: Chú ý ngôn ngữ đối thoại trong văn bản.

Soạn rút gọn:

Những câu gọi: “Thu! Con!”, “Ba đây con!” chỉ là lời độc thoại của mình ông Sáu vì không hề có sự đáp lại của bé Thu.

Câu 4: Chú ý các lời “nói trổng” của bé Thu.

Soạn rút gọn:

- Thì má cứ kêu đi!

- Vô ăn cơm!

- Cơm chín rồi!

- Cơm sôi rồi, chắt nước giùm cái!

- Cơm sôi rồi, nhão bây giờ!

 Câu 5: Lời nói của nhân vật bé Thu được trích dẫn trực tiếp hay gián tiếp?

Soạn rút gọn:

Lời của nhân vật bé Thu được trích dẫn trực tiếp.

Câu 6 : Dự đoán xem nhân vật bé Thu sẽ làm gì?

Soạn rút gọn:

Dự đoán bé Thu sẽ thỏa hiệp gọi ba để nhờ chắt nước cơm.

Câu 7: Thái độ của bé Thu có gì khác với lúc đầu gặp ông Sáu?

Soạn rút gọn:

Bé Thu không còn bướng bỉnh như trước nữa mà ngược lại “vẻ mặt nó sầm lại, buồn rầu”.

Câu 8: Hình dung tình cảm xúc động trong lòng người cha và con gái.

Soạn rút gọn:

- Ông Sáu nghẹn ngào, hạnh phúc, bất ngờ khi nghe được tiếng gọi ba đầu tiên của con

- Bé Thu xúc động, tiếng ba dồn nén trong lòng vỡ tung ra thành tiếng hét.

Câu 9:  Vì sao bé Thu lúc đầu không nhận ông Sáu là cha mình?

Soạn rút gọn:

Vì bé Thu thấy trong ảnh ông Sáu không có vết thẹo dài như ngoài đời.

Câu 10: Chi tiết nào thể hiện sự xúc động của nhân vật “tôi”?

Soạn rút gọn:

Chi tiết thể hiện sự xúc động của nhân vật “tôi”: “tôi bỗng thấy khó thở như có bàn tay ai nắm lấy trái tim tôi”.

Câu 11: Người cha đã làm gì để thực hiện lời hứa với con?

Soạn rút gọn:

Ông Sáu đã tự tay làm cho con một chiếc lược bằng ngà voi.

Câu 12: Chuyện không may gì đã xảy ra?

Soạn rút gọn:

Ông Sáu hy sinh.

Câu 13: Đoạn tóm tắt này cho biết điều gì?

Soạn rút gọn:

- Bé Thu đã trở thành một cô giao liên dũng cảm, tiếp bước theo cha mình trở thành một người bảo vệ tổ quốc. 

- Ông Ba cũng có thể thay cha của Thu trao lại kỷ vật cuối cùng trước khi ông hy sinh.

TRẢ LỜI CÂU HỎI

Câu 1: Tóm tắt câu chuyện trong văn bản. Nhan đề Chiếc lược ngà liên quan đến chi tiết nào trong văn bản?

Soạn rút gọn:

- Tóm tắt:

+ Ông Sáu xa nhà đi kháng chiến. Mãi đến khi con gái lên tám tuổi ông mới có dịp về thăm nhà, thăm con. 

+ Bé Thu không nhận ra cha vì vết thẹo trên mặt làm ông không giống với người cha trong bức ảnh mà em biết. Em đối xử với ba như với người xa lạ. 

+ Cho đến lúc em nhận ra cha, tình cha con trỗi dậy mãnh liệt trong em thì cũng là lúc ông Sáu phải ra đi.

+ Ở khu căn cứ, người cha ấy đã dồn hết tình cảm yêu thương và nỗi nhớ mong con vào một việc làm một chiếc lược bằng ngà voi để tặng cô con gái bé bỏng.

+ Trong một trận càn, ông đã hy sinh. Trước lúc nhắm mắt, ông còn kịp trao cây lược ngà nhờ người bạn gửi về cho con gái của mình.

- Nhan đề liên quan đến chi tiết lời hứa giữa ông Sáu và bé Thu khi ông Sáu phải ra chiến trường, đồng thời cũng xuất hiện trong lúc ông Sáu trao cây lược cho ông Ba.

Câu 2: Người kể câu chuyện là ai? Nêu tác dụng của ngôi kể này. Hãy chỉ ra mối quan hệ giữa người kể chuyện và các các nhân nhân vật chính trong văn bản.

Soạn rút gọn:

- Người kể chuyện chính là ông Ba, được đứng theo ngôi kể thứ 1. 

- Việc sử dụng ngôi kể thứ 1 sẽ khiến câu chuyện trở nên khách quan, tăng tính chân thực và thể hiện cảm xúc cho câu chuyện.

Câu 3: Phân tích sự chuyển biến trong suy nghĩ, hành động của bé Thu trước và sau khi nhận ông Sáu là cha mình. Qua đó, hãy nhận xét về tính cách của nhân vật bé Thu.

Soạn rút gọn:

* Trước khi bé Thu nhận ông Sáu là ba:

- Sinh ra và lớn lên trong chiến tranh nên trong suốt 8 năm trời cô bé không được gặp ba, chỉ biết mặt ba qua 1 tấm ảnh ba chụp chung với má.

- Những tưởng ngày đoàn viên sau 8 năm xa cách phải đầy mừng tủi, hạnh phúc nhưng cô bé lại thể hiện một thái độ khác thường:

+ Trước sự xúc động của ông Sáu, thì cô bé ngạc nhiên, hoảng sợ, mặt tái đi, bỏ chạy, cầu cứu má.

+ Những ngày sau đó dù ông dành hết thời gian bên con, yêu thương, chăm sóc nhưng bé Thu vẫn lạnh nhạt, xa lánh thậm chí bướng bỉnh, ngang ngạnh cự tuyệt ông: 

- Nhận xét: 

+ Bé Thu hồn nhiên nhưng cũng bướng bỉnh, cá tính.

+ Đặc biệt, cách chối từ tình cảm của ông Sáu chính là cách bé Thu thể hiện tình yêu thương thắm thiết dành cho cha mình.

* Khi bé Thu nhận ông Sáu là ba

- Sau khi nghe bà ngoại giải thích, bé Thu đã thay đổi hoàn toàn thái độ trong sự ngỡ ngàng của ông Sáu và mọi người.

+ Nó không cau có, bướng bỉnh mà buồn rầu và nghĩ ngợi sâu xa.

+  Bé Thu nhận ra những tiếc nuối, xót xa, yêu thương trong ánh mắt của ba mình.

+ Đến giây phút cuối cùng, khi ông Sáu cất lời từ biệt con bé mới cất lên tiếng gọi ba xé lòng Tiếng gọi bị kìm nén suốt 8 năm 

+ Không chỉ vậy, nó xô đến ôm chặt lấy ba, hôn ba, hôn lên vết thẹo

- Nhận xét:

+ Trong khoảnh khắc, mọi khoảng cách với ba bị xóa bỏ. Cô bé đã bộc lộ sự gắn bó và tình cảm của mình dành cho ba 

+ Khi lạnh nhạt cũng như khi quấn quýt, bé Thu đều hướng đến ba mình.

+ Bé Thu gan góc, bướng bỉnh nhưng rất giàu tình cảm và dễ xúc động.

Câu 4: Phân tích nghệ thuật xây dựng cốt truyện (mở đầu, diễn biến, kết thúc) và nghệ thuật miêu tả nhân vật (hành động, tâm lí, lời đối thoại...) của tác giả qua văn bản Chiếc lược ngà.

Soạn rút gọn:

- Nghệ thuật xây dựng tình huống truyện vô cùng tự nhiên và hợp lý. 

- Cốt truyện được xây dựng chặt chẽ, gay cấn, tạo nên những tình huống éo le, đẩy nhân vật vào những mâu thuẫn nội tâm sâu sắc.

- Nghệ thuật miêu tả nhân vật tinh tế, sinh động, khắc họa rõ nét tính cách, tâm trạng của bé Thu và ông Sáu.

=> Thể hiện thành công tình cha con thiêng liêng, sâu nặng trong hoàn cảnh chiến tranh.

Câu 5: Xác định chủ đề của văn bản. Chủ đề ấy còn có ý nghĩa đối với cuộc sống hôm nay như thế nào?

Soạn rút gọn:

Chủ đề: Tình cha con thắm thiết trong chiến tranh.

Câu 6: Ấn tượng sâu sắc nhất của em về nhân vật ông Sáu là gì? Vì sao

Soạn rút gọn:

- Tình yêu thương con vô bờ bến của ông, thể hiện qua từng hành động, cử chỉ. 

- Dù bị con hắt hủi, ông Sáu vẫn luôn nhẫn nhịn, yêu thương con.

- Sự ân hận tột cùng của ông Sáu thể hiện qua những đêm ông nhớ lại mình đã đánh con. 

- Tình yêu thương con vô bờ bến và sự ân hận tột cùng vì những tháng ngày xa cách đã khiến ông Sáu trở thành một nhân vật vô cùng xúc động, khiến người đọc không thể nào quê.