BÀI 1. THƠ VÀ THƠ SONG THẤT LỤC BÁT

VĂN BẢN 2. PHÒ GIÁ VỀ KINH (TRẦN QUANG KHẢI)

ĐỌC HIỂU

Câu 1: Chú ý các chiến thắng lịch sử và việc sử dụng động từ mạnh

Soạn rút gọn:

- Các chiến thắng lịch sử: trận Chương Dương, Hàm Tử 

- Các động từ mạnh “cướp”, “bắt” cho thấy khí thế của quân ta trong các trận chiến

TRẢ LỜI CÂU HỎI

Câu 1: Hãy trình bày bối cảnh ra đời văn bản Phò giá về kinh của Trần Quang Khải.

Soạn rút gọn:

- Sau chiến thắng vang dội ở Chương Dương, Hàm Tử, giải phóng kinh đô năm 1285, ông đi đón Thái thượng hoàng Trần Thánh Tông và vua Trần Nhân Tông về kinh. 

- Trần Quang Khải đã tức cảnh làm bài thơ này.

Câu 2: Xác định đặc điểm thể loại của bài thơ (số chữ, số dòng, niêm, luật và cách hiệp vần ở bản phiên âm bài thơ,.…)

Soạn rút gọn:

- Thể thơ: ngũ ngôn tứ tuyệt

- Niêm luật:

+ Niêm: Các câu 1, 2, 4 niêm vần bằng. Câu 3 niêm vần trắc.

+ Luật: luật bằng trắc trong thơ Đường luật.

Câu 3: Trình bày nội dung của hai dòng thơ đầu và hai dòng thơ cuối, từ đó cho biết chủ đề của bài thơ.

Soạn rút gọn:

- Hai câu thơ đầu như một khúc ca khải hoàn vang dội, thể hiện niềm tự hào dân tộc trước chiến thắng oanh liệt của quân dân nhà Trần. 

- Hai câu thơ cuối như lời nhắn nhủ sâu sắc của Trần Quang Khải cho thế hệ sau, Việt Nam sẽ mãi mãi trường tồn nếu chúng ta biết yêu thương, bảo vệ và xây dựng nó ngày càng giàu đẹp.

=> Chủ đề bài thơ: niềm tự hào dân tộc trước chiến thắng vang dội của quân dân nhà Trần và khát vọng thái bình, thịnh vượng của đất nước.

Câu 4: Tìm hiểu cách ngắt nhịp của bài thơ ở bản phiên âm bài thơ. Nhịp điệu của các dòng thơ có tác dụng gì trong việc thể hiện nội dung bài thơ? 

Soạn rút gọn:

Cách ngắt nhịp 2/3 nhấn mạnh chiến công lẫy lừng của quân dân nhà Trần và khẳng định khát vọng, trách nhiệm của con người trong việc xây dựng đất nước.

Câu 5: So sánh bài thơ trên với bài thơ Sông núi nước Nam để chỉ ra sự tương đồng về nội dung và hình thức nghệ thuật giữa hai tác phẩm.

Soạn rút gọn:

Câu 6: Bài thơ ra đời từ rất lâu nhưng nội dung vẫn có ý nghĩa với cuộc sống hiện nay như thế nào? Vì sao?

Soạn rút gọn:

- Bài thơ là nguồn động viên, khích lệ mỗi người góp sức xây dựng và bảo vệ đất nước ngày càng giàu mạnh.

- Bài thơ thể hiện những giá trị đạo đức cốt lõi của dân tộc, ca ngợi chiến thắng oanh liệt của quân dân nhà Trần trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông lần thứ hai

- Bài thơ khẳng định ý chí quyết tâm bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, tinh thần đoàn kết, đồng lòng của dân tộc trong cuộc chiến chống giặc ngoại xâm.

- Bài thơ còn có giá trị giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ

Câu 5: Chỉ ra mối liên hệ giữa hình ảnh nước non ở ba khổ thơ đầu với nội dung của hai câu thơ cuối.

Soạn rút gọn:

- Nước non như một sợi dây liên kết tạo cho bài thơ một mạch dài miên man cảm xúc mà không bị cắt khúc.

- Ở những khổ đầu, nước non là một bản nhạc ngân nga giữa những tiếng mưa xuân, tạo nên khung cảnh tuyệt đẹp gọi cho con người ta nhớ về chốn cũ. 

- Đến cuối, nước non giống như nốt luyến, khiến cảm xúc như tan ra vỡ òa khi sự cô đơn, nhớ nhung không chỉ còn ở tiếng mưa ngoài hiên nữa, mà còn ẩn chứa ở nơi “hai hàng lệ tuôn”.