BÀI 8. DỮ LIỆU TRONG VĂN BẢN THÔNG TIN

VĂN BẢN. GIÁO DỤC KHAI PHÓNG Ở VIỆT NAM NHÌN TỪ ĐÔNG KINH NGHĨA THỤC

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

TRƯỚC KHI ĐỌC

CH1: Chia sẻ những hiểu biết của bạn về giáo dục khai phóng.

ĐỌC VĂN BẢN

CH1: Tìm các từ ngữ, chi tiết thể hiện sử nhận xét, đánh giá của tác giả về Đông Kinh Nghĩa Thục.

CH2: Tìm các từ khóa và câu chủ đề trong mục này.

CH3: Tóm tắt những điều kiện chính dẫn đến sự ra đời của Đông Kinh Nghĩa Thục.

CH4: Tìm các bằng chứng được tác giả sử dụng để làm nổi bật nhận định của mình.

CH5: Theo tác giả, đâu là điểm nhấn then chốt của Đông Kinh Nghĩa Thục trong lịch sử giáo dục Việt Nam.

CH6: Chỉ ra các bằng chứng được tác giả sử dụng.

CH7: Khái quát những đặc điểm chính của Đông Kinh Nghĩa Thục.

SAU KHI ĐỌC

CH1: Đông Kinh Nghĩa Thục ra đời trong bối cảnh lịch sử nào?

CH2: Theo tác giả, điểm nhấn then chốt của Đông Kinh Nghĩa Thục là gì? Tác giả đã sử dụng những dữ liệu nào để làm rõ điều này?

CH3: Giáo dục khai phóng có những đặc điểm gì? Vì sao tác giả lại cho rằng Đông Kinh Nghĩa Thục là một mô hình giáo dục khai phóng?

CH4:Các thông tin trong văn bản được chọn lọc, sắp xếp theo trình tự nào? Cách sắp xếp đó có thuyết phục không? Vì sao?

CH5: Phân tích tác dụng của việc sử dụng phương tiện phi ngôn ngữ trong văn bản.

CH6: Tác giả nhận xét, đánh giá thế nào về Đông Kinh Nghĩa Thục? Có gì thiên kiến trong cách nhận xét, đánh giá đó không? Hãy lí giải về điều này.

CH7: Từ những thông tin được cung cấp trong văn bản, bạn suy nghĩ như thế nào về giá trị của giáo dục nói chung và giáo dục khai phóng nói riêng?

KẾT NỐI ĐỌC – VIẾT

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày suy nghĩ về một dữ liệu gây ấn tượng mạnh mẽ với bạn trong văn bản Giáo dục khai phóng ở Việt Nam nhìn từ Đông Kinh Nghĩa Thục.

PHẦN II: 5 PHÚT SOẠN BÀI

TRƯỚC KHI ĐỌC

CH1: Chia sẻ những hiểu biết của bạn về giáo dục khai phóng.

Giáo dục khai phóng (Liberal Arts Education) là một triết lý giáo dục hướng đến mục tiêu đào tạo những con người toàn diện, có khả năng thích ứng với sự thay đổi và tự học hỏi suốt đời. 

ĐỌC VĂN BẢN

CH1:

• "Nền tảng thực hành lâu đời"

• "Có lịch sử lâu đời không chỉ ở các nước phương Tây mà còn ở các nước phương Đông"

  • Đánh giá về Đông Kinh Nghĩa Thục:

"Đánh dấu một bước phát triển mới trong truyền thống giáo dục khai phóng Việt Nam"

Nhấn mạnh ảnh hưởng sâu rộng:

• “Thời gian tồn tại ngắn ngủi ... tỉ lệ nghịch cực đại với ảnh hưởng sâu rộng”

CH2: 

Từ khóa:

• Biến động chính trị, kinh tế, xã hội, quân sự

• Khu vực Đông Á

• Cuối thế kỉ XIX- đầu thế XX

• Việt Nam bị phân chia thành ba kỳ

• Hệ thống chính trị bảo hộ thuộc địa của Pháp

• Thất bại của Mậu Tuất Duy Tân

• Khang Hữu Vi, Lương Khải Siêu lưu vong

• Nhật Bản

• Tư tưởng chính trị, triết học phương Tây

• Tân thư

CH chủ đề:

• “Những biến động chính trị, kinh tế, xã hội và quân sự ở khu vực Đông Á cuối thế kỉ XIX đầu thế là XX đã có tác động mạnh mẽ đến một nước Việt Nam bị phân rất thành ba kì (Bắc, Trung, Nam), nằm trong vòng kiểm soát của những hệ thống chính trị bảo hộ thuộc địa của Pháp”. 

CH3:

• Nền giáo dục Nho học truyền thống đã lỗi thời, không đáp ứng được nhu cầu canh tân đất nước.

• Tư tưởng Duy Tân được truyền bá vào Việt Nam, thúc đẩy phong trào canh tân đất nước.

• Nhu cầu canh tân giáo dục:

  • Mục đích và hoạt động:

CH4: 

Bằng chứng được Nguyễn Nam sử dụng trong tác phẩm "Đông Kinh Nghĩa Thục" để làm nổi bật nhận định về trường học này:

Mục đích:

• Khai dân trí, chấn dân khí, hậu dân sinh.

• Truyền bá tư tưởng yêu nước, tinh thần dân tộc.

• Khuyến khích học tập khoa học kỹ thuật phương Tây.

Hoạt động:

• Mở nhiều lớp học, dạy nhiều môn học khác nhau.

• Xuất bản sách báo, truyền bá kiến thức mới.

• Tổ chức các hoạt động yêu nước, chống Pháp.

Ảnh hưởng:

• Gây tiếng vang lớn trong xã hội:

• Thu hút đông đảo học sinh từ khắp nơi đến theo học.

• Thúc đẩy phong trào Duy Tân, chống Pháp.

• Làm cho thực dân Pháp lo sợ:

• Lo ngại nguy cơ mất đi quyền kiểm soát Việt Nam.

• Nhận thức được sự nguy hiểm của phong trào yêu nước.

Biện pháp đàn áp của thực dân Pháp:

• Đóng cửa Đông Kinh Nghĩa Thục:

• Chỉ sau 10 tháng hoạt động, trường bị Pháp đóng cửa.

• Nhiều thầy giáo và học sinh bị bắt bớ, tù đày.

• Tăng cường đàn áp phong trào yêu nước:

• Pháp tăng cường kiểm soát báo chí, sách vở.

• Bắt bớ, khủng bố những người yêu nước.

CH5: 

• Đông Kinh Nghĩa Thục chỉ hoạt động trong 10 tháng nhưng đã gây tiếng vang lớn trong xã hội.

• Trường thúc đẩy phong trào Duy Tân, chống Pháp phát triển mạnh mẽ, góp phần khơi dậy lòng yêu nước, tinh thần dân tộc của nhân dân Việt Nam.

  • Mục đích:

CH6: “Giảng dạy bằng ba thứ chữ Pháp, Hán, Việt….khắp ba kì”

CH7:

Đặc điểm chính của Đông Kinh Nghĩa Thục:

• Khai trí cho dân, mở những lớp dạy học không lấy tiền.

• Truyền bá tư tưởng yêu nước, canh tân đất nước.

• Thúc đẩy phong trào Duy Tân.

Hoạt động:

• Dạy các môn khoa học, sử, địa, ...

• Tổ chức diễn thuyết, bình văn, xuất bản sách báo.

• Mở lớp dạy nữ công gia chánh, khuyến khích tập thể dục.

• Khuyến khích dùng hàng quốc sản, chấn hưng thực nghiệp.

Phạm vi ảnh hưởng:

• Hoạt động trong phạm vi rộng rãi: Hà Nội, Hà Đông, Sơn Tây, Bắc Ninh, Hưng Yên,...

• Thu hút đông đảo học sinh, từ thanh niên, trí thức đến thợ thủ công, người buôn bán.

SAU KHI ĐỌC

CH1: Đông Kinh Nghĩa Thục ra đời vào đầu thế kỷ XX, khi Việt Nam đang chịu ách đô hộ của thực dân Pháp. 

CH2: 

• Mục tiêu giáo dục: "khai trí" cho dân, "chấn dân khí", "hậu dân sinh".

• Nội dung giáo dục: chú trọng khoa học thực dụng, đạo đức, thể dục, quốc ngữ,...

• Phương pháp giáo dục: đổi mới, khuyến khích tư duy sáng tạo, tự do.

CH3:

Đặc điểm và lý do Đông Kinh Nghĩa Thục là mô hình giáo dục khai phóng:

• Giáo dục khai phóng chú trọng phát triển toàn diện con người, đề cao tư duy phản biện và sáng tạo.

• Đông Kinh Nghĩa Thục hướng đến mục tiêu "khai trí" cho dân, "chấn dân khí", "hậu dân sinh", chú trọng khoa học thực dụng, đạo đức, thể dục, quốc ngữ,...

• Phương pháp giáo dục đổi mới, khuyến khích tư duy sáng tạo, tự do.

CH4: 

Trình tự sắp xếp thông tin:

• Giới thiệu bối cảnh lịch sử.

• Nêu mục đích, nội dung, phương pháp giáo dục của Đông Kinh Nghĩa Thục.

• Phân tích đặc điểm và lý do Đông Kinh Nghĩa Thục là mô hình giáo dục khai phóng.

• Đánh giá tác động của Đông Kinh Nghĩa Thục.

Cách sắp xếp này logic, thuyết phục, giúp người đọc hiểu rõ quá trình phát triển và ý nghĩa của Đông Kinh Nghĩa Thục.

CH5: 

Tác dụng của phương tiện phi ngôn ngữ:

• Hình ảnh: minh họa cho nội dung bài viết, giúp người đọc hình dung rõ hơn về Đông Kinh Nghĩa Thục.

• Bảng biểu: so sánh các mô hình giáo dục, giúp người đọc dễ dàng phân biệt.

• Sơ đồ: thể hiện mối quan hệ giữa các yếu tố, giúp người đọc hiểu rõ cấu trúc của Đông Kinh Nghĩa Thục.

Việc sử dụng phương tiện phi ngôn ngữ giúp bài viết sinh động, dễ hiểu và tăng tính thuyết phục.

CH6: 

Nhận xét, đánh giá của Nguyễn Nam về Đông Kinh Nghĩa Thục:

- Tích cực:

Nguyễn Nam đánh giá cao vai trò của Đông Kinh Nghĩa Thục trong việc khai trí cho dân, mở những lớp học do người hảo tâm đóng góp, học viên không phải nộp tiền, nhằm bồi dưỡng ý chí tự lập, tự cường dân tộc, duy tân, tiến thủ. 

- Hạn chế:

• Nguyễn Nam cũng chỉ ra một số hạn chế của Đông Kinh Nghĩa Thục:

• Thời gian hoạt động ngắn ngủi.

• Chưa có đường lối rõ ràng.

• Bị thực dân Pháp đàn áp, đóng cửa.

- Thiên kiến:

• Có thể nhận thấy một số điểm thiên kiến trong cách nhận xét của Nguyễn Nam:

• Chủ yếu tập trung vào mặt tích cực, ít đề cập đến hạn chế.

• Đánh giá cao vai trò của Phan Bội Châu, ít đề cập đến vai trò của các nhân vật khác.

- Lý giải:

• Tác giả Nguyễn Nam là một nhà báo, nhà văn yêu nước, đồng thời là một thành viên của Đông Kinh Nghĩa Thục.

• Tác phẩm Đông Kinh Nghĩa Thục được viết vào thời điểm Pháp thuộc, khi phong trào yêu nước đang bị đàn áp. Do đó, việc Nguyễn Nam tập trung vào mặt tích cực của nhà trường có thể nhằm mục đích khích lệ tinh thần yêu nước và lòng tự hào dân tộc.

CH7: Giáo dục khai phóng, với tinh thần cởi mở và phản tư, giúp con người phát triển toàn diện, nhận thức đầy đủ hơn về thế giới và bản thân.

KẾT NỐI ĐỌC – VIẾT

Gợi ý

• Đông Kinh Nghĩa Thục không chỉ là một trường học mà còn là biểu tượng của khát vọng tự do và tiến bộ. 

• Điều ấn tượng nhất với em là tinh thần khai phóng trong giáo dục mà Đông Kinh Nghĩa Thục đã theo đuổi. 

• Trong thời đại bị áp đặt và hạn chế, nơi kiến thức được coi là quyền lực, Đông Kinh Nghĩa Thục đã mở ra cánh cửa tri thức cho mọi người, không phân biệt giai cấp hay giới tính.