BÀI 3. LẬP LUẬN TRONG VĂN BẢN NGHỊ LUẬN

VĂN BẢN. NHÌN VỀ VỐN VĂN HÓA DÂN TỘC

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

TRƯỚC KHI ĐỌC

CH1: Hãy chia sẻ hiểu biết của bạn về một số di tích văn hóa tiêu biểu của nước ta. Theo bạn, đặc điểm nổi bật ở những di tích ấy là gì?

CH2: Trong xu thế hội nhập hiện nay, vì sao người Việt Nam cần có hiểu biết về văn hóa truyền thống của dân tộc mình?

ĐỌC VĂN BẢN

CH1: Cách nêu vấn đề nghị luận.

CH2: Chú ý: luận điểm được nêu và cách lập luận để làm sáng tỏ luận điểm

CH3: Cách nói có tính khẳng định của tác giả về các nội dung được bàn luận

CH4: Chú ý: Thái độ của tác giả khi bàn về văn hóa Việt Nam

SAU KHI ĐỌC

CH1: Xác định vấn đề nghị luận của văn bản. Chỉ ra mối liên hệ giữa vấn đề đó với nhan đề của văn bản.

CH2: Đặc điểm của văn hóa Việt Nam được tác giả khái quát bằng những luận điểm nào? Tác giả căn cứ vào đâu để khái quát như vậy?

CH3: Giữa các dân tộc, chúng ta không thể tự hào là nền văn hóa của ta đồ sộ, có những cống hiến lớn lao cho nhân loại, hay có những đặc sắc nổi bật” - luận điểm này đã được tác giả chứng minh như thế nào? Lập luận của tác giả có sức thuyết phục không? Vì sao?

CH4: Khi có nghiên cứu về văn hóa Việt Nam, tác giả đã bộc lộ thái độ gì? Bạn suy nghĩ như thế nào về thái độ nghiên cứu đó?

CH5: Nêu và phân tích một số thao tác nghị luận được tác giả sử dụng nhằm làm tăng tình thuyết phục cho văn bản.

CH6: Theo bạn, trong bài viết, kết luận nào về văn hóa Việt Nam là quan trọng nhất? Kết luận đó gợi cho bạn những suy nghĩ gì?

KẾT NỐI ĐỌC – VIẾT

Từ câu chủ đề “Trong quá trình hiện đại hóa đất nước, việc tìm hiểu truyền thống văn hóa dân tộc là rất cần thiết’, hãy viết tiếp để hoàn thành đoạn văn diễn dịch (khoảng 150 chữ)

PHẦN II: 5 PHÚT SOẠN BÀI

TRƯỚC KHI ĐỌC

CH1: 

• Việt Nam, một đất nước nhỏ bé nhưng sở hữu kho tàng di sản văn hóa vô cùng phong phú, đa dạng, phản ánh chiều sâu lịch sử, truyền thống văn hóa lâu đời của dân tộc.

• Vịnh Hạ Long, được UNESCO công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới, nổi tiếng với hàng nghìn hòn đảo đá vôi nhấp nhô giữa làn nước xanh biếc, tạo nên khung cảnh kỳ vĩ, tráng lệ. 

• Nơi đây còn lưu giữ nhiều di tích lịch sử, văn hóa gắn liền với quá trình dựng nước và giữ nước của dân tộc. 

• Vẻ đẹp thiên nhiên của Vịnh Hạ Long không chỉ thu hút du khách bởi sự kỳ vĩ, tráng lệ mà còn bởi hệ thống hang động phong phú, ẩn chứa nhiều bí ẩn và kỳ quan thiên nhiên.

•  Giá trị lịch sử của Vịnh Hạ Long được thể hiện qua những di tích như đảo Tuần Châu, đảo Cát Bà, từng là chiến trường trong nhiều cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm. 

CH2: 

• Bên cạnh những lợi ích, hội nhập cũng tiềm ẩn nguy cơ mai một bản sắc văn hóa dân tộc nếu chúng ta không ý thức gìn giữ và phát huy những giá trị truyền thống. 

• Do đó, việc người Việt Nam cần có hiểu biết về văn hóa truyền thống trong xu thế hội nhập hiện nay trở nên vô cùng quan trọng.

ĐỌC VĂN BẢN

CH1: Nêu vấn đề trực tiếp.

CH2: Thay vì tập trung vào những thành tựu đã đạt được, tác giả lại nhấn mạnh vào những "cái không", những gì dân tộc ta chưa có, còn thiếu.

Cách sử dụng từ ngữ cũng góp phần tạo nên sự độc đáo trong lập luận của tác giả. 

CH3: 

Những cách nói mang tính khẳng định của tác giả 

+ Sử dụng những từ ngữ mang tính khẳng định: Từ ngữ chỉ mức độ "có thể coi"

+ Tác giả sử dụng những dẫn chứng cụ thể

+ Sử dụng giọng điệu dứt khoát, mạnh mẽ, tư tin và chắc chắn với những điều đang nói. 

CH4: Bài viết "Bàn về vốn văn hóa dân tộc" của tác giả Trần Đình Hượu thể hiện rõ thái độ tự hào, trân trọng, khẳng định và tin tưởng vào giá trị to lớn của vốn văn hóa dân tộc.

SAU KHI ĐỌC

CH1: Vấn đề nghị luận : Vốn văn hóa dân tộc 

- Mối liên hệ giữa vấn đề đó với nhan đề của văn bản : Vấn đề nghị luận của văn bản có liên quan mật thiết với ý nghĩa của nhan đề . 

CH2: 

+ Giữa các dân tộc, chúng ta không thể tự hào là nền văn hóa của ta đồ sộ , có những cống hiến lớn lao cho nhân loại , hay có những đặc sắc nổi bật.

+ Người Việt Nam có thể coi là ít tinh thần tôn giáo. Họ coi trọng hiện thế trần tục hơn thế giới bên kia . 

Các căn cứ để tác giả khái quát những luận điểm : Tác giả đã căn cứ vào lịch sử dân tộc , các thành tựu của nền văn hóa dân tộc 

CH3: 

- Luận điểm trên đã được tác giả chứng minh: 

+ Ở ta thần thoại không phong phú – hay là có nhưng một thời gian nào đó đã mất hứng thú lưu truyền? 

+ Người Việt Nam không có tâm lý kiền thành , cuồng tín tôn giáo, mà cũng không say mê tranh biện triết học. 

+ Không có một ngành khoa học, kĩ thuật giả khoa học nào phát triển đến thành có truyền thống. 

+ Âm nhạc, hội họa, kiến trúc đều không phát triển đến tuyệt kĩ. 

+ Xã hội có trọng văn chương nhưng bản thân các nhà thơ cũng không ai nghĩ cuộc đời, sự nghiệp của mình là thơ ca. Chưa bao giờ trong lịch sử dân tộc , một ngành văn hóa nào đó trở thành đài danh dự, thu hút, quy tụ cả nền văn hóa. 

- Lập luận của tác giả có sức thuyết phục. Vì ông đã dựa vào chính thực trạng của Việt Nam để đưa ra những lập luận

CH4: Thái độ của tác giả khi nghiên cứu về văn hóa Việt Nam 

+ Tác giả có thái độ nghiên cứu nghiêm túc từ vốn hiểu biết sâu sắc về văn hóa dân tộc , tác giả đã làm rõ những mặt tích cực và tiêu cực của nền văn hóa 

+ Thái độ khách quan nhìn vấn đề theo nhiều chiều hướng , nhiều mặt khác nhau giúp vấn đề được nhìn nhận đầy đủ và toàn diện nhất. 

Thái độ nghiên cứu tích cực của các tác giả góp phần quan trọng vào sự phát triển của ngành nghiên cứu văn hóa Việt Nam

CH5: 

1. Giải thích:

- Tác giả giải thích khái niệm "vốn văn hóa dân tộc" là gì.

- Tác giả giải thích vai trò, tầm quan trọng của vốn văn hóa dân tộc.

2. Chứng minh:

- Tác giả chứng minh vai trò, tầm quan trọng của vốn văn hóa dân tộc bằng các dẫn chứng cụ thể: 

3. So sánh:

- Tác giả so sánh vốn văn hóa dân tộc với các nền văn hóa khác trên thế giới.

- Tác giả so sánh thực trạng giữ gìn và phát huy vốn văn hóa dân tộc trong quá khứ và hiện tại.

4. Bình luận:

- Tác giả bình luận về vai trò, tầm quan trọng của việc giữ gìn và phát huy vốn văn hóa dân tộc.

- Tác giả bình luận về thực trạng giữ gìn và phát huy vốn văn hóa dân tộc.

5. Dẫn chứng:

- Tác giả sử dụng nhiều dẫn chứng cụ thể để tăng tính thuyết phục cho bài viết

6. Lập luận:

- Tác giả sử dụng lập luận chặt chẽ, logic để tăng tính thuyết phục cho bài viết.

7. Ngôn ngữ

- Tác giả sử dụng ngôn ngữ nghị luận rõ ràng, mạch lạc, dễ hiểu.

- Tác giả sử dụng các từ ngữ, hình ảnh mang tính biểu cảm cao.

CH6: 

• Theo tôi, trong bài viết "Nhìn về vốn văn hóa dân tộc", kết luận quan trọng nhất về văn hóa Việt Nam là: Văn hóa Việt Nam là một nền văn hóa phong phú, đa dạng, có bản sắc riêng và mang đậm tính nhân văn.

• Bởi vì, văn hóa Việt Nam, trải dài qua hàng nghìn năm lịch sử, là một bức tranh rực rỡ với những giá trị độc đáo và bản sắc riêng biệt.

• Văn hóa Việt Nam là niềm tự hào của mỗi người dân Việt Nam.

KẾT NỐI ĐỌC – VIẾT

Gợi ý

• Bởi lẽ, văn hóa là nền tảng tinh thần của một dân tộc, là bản sắc riêng biệt để phân biệt với các dân tộc khác. 

• Khi tìm hiểu về truyền thống văn hóa dân tộc, chúng ta sẽ hiểu rõ hơn về nguồn cội, lịch sử, những giá trị đạo đức, lối sống và phong tục tập quán của ông cha ta. 

• Từ đó, mỗi cá nhân có thể ý thức được trách nhiệm gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong quá trình hiện đại hóa đất nước

• Khi hiểu rõ về văn hóa của mình, chúng ta có thể tự tin giao lưu, học hỏi và chia sẻ với bạn bè quốc tế, góp phần quảng bá hình ảnh đất nước Việt Nam ra thế giới.

• Vì vậy, mỗi cá nhân cần tích cực tìm hiểu về truyền thống văn hóa dân tộc thông qua gia đình, nhà trường, xã hội và các phương tiện truyền thông.