BÀI 2. NHỮNG THẾ GIỚI THƠ

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT: TÁC DỤNG CỦA MỘT SỐ BIỆN PHÁP TU TỪ TRONG THƠ

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

CH1: Xác định và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ nhân hóa trong các câu thơ sau:

a. Chiều chiều oai linh thác gầm thét / Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người (Quang Dũng – Tây Tiến)

b. Trời thu thay áo mới / Trong biếc, nói cười thiết tha (Nguyễn Đình Thi, Đất nước)

CH2: Xác định và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ ẩn dụ trong các câu thơ sau:

Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc

Quân xanh màu lá dữ oai hùm

Mắt trừng gửi mộng qua biên giới

Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm

(Quang Dũng – Tây Tiến)

CH3: Xác định và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ điệp ngữ trong các câu thơ sau:

a. (Quang Dũng – Tây Tiến)

Dốc lên khúc khủy dốc thăm thẳm

Heo hút cồn mây súng ngửi trời

Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống

Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi.

b. (Thanh Thảo – Đàn ghi ta của Lor-ca)

tiếng ghi ta nâu

bầu trời cô gái ấy

tiếng ghi ta lá xanh biết mấy

tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan

tiếng ghi ta ròng ròng

máu chảy

CH4: Xác định và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ đối trong các câu thơ sau:

a. (Đặng Dung, Cảm hoài, Nguyễn Khắc Phi dịch)

Gặp thời đồ điếu công thành dễ,

Lỡ vận anh hùng hận xót xa

Phò chúa dốc lòng nâng trục đất,

Tẩy binh khôn lối kéo ngân hà. 

b. (Quang Dũng, Tây Tiến)

Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi

Mường Lát hoa về trong đêm hơi. 

PHẦN II: 5 PHÚT SOẠN BÀI

CH1:

a. Biện pháp tu từ nhân hóa: "thác gầm thét", "cọp trêu người" => nhấn mạnh vẻ bí hiểm, dữ dội, hoang dã chứa đầy nguy hiểm

b. Biện pháp tu từ nhân hóa: "trời thu thay áo mới/ trong biếc, nói cười thiết tha" => Miêu tả sinh động, chân thực hình ảnh đất trời vào thu

CH2:

- "Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc": Gợi vẻ khổ cực nhưng cũng là lời tuyên chiến ngạo mạn

- "Quân xanh màu lá dữ oai hùm": Hình ảnh oai hùng, dũng mãnh, sức mạnh to lớn của quân đội.

- "Mắt trừng gửi mộng qua biên giới": Quyết tâm, căm thù giặc, hướng về quê hương da diết, ý chí chiến đấu.

- "Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm": Vẻ đẹp dịu dàng, thanh tao của Hà Nội, tình yêu quê hương tha thiết.

Tác dụng:

- Tạo hình ảnh thơ sinh động, giàu sức gợi cảm.

- Thể hiện vẻ đẹp oai hùng, dũng mãnh của đoàn quân Tây Tiến, ca ngợi tình yêu quê hương tha thiết.

CH3:

a. Điệp ngữ: "dốc" và "ngàn thước" => nhấn mạnh con đường hành quân vất vả, trập trùng của núi rừng Tây Bắc. 

b. Điệp từ: "tiếng ghi ta" => Nhấn mạnh, lặp đi lặp lại nhiều lần hình ảnh tiếng đàn để bộc lộ cảm xúc và gợi ra những trường liên tưởng khác nhau.

CH4: 

a. Nghệ thuật đối: 

- 2 câu đầu: gặp thời >< lỡ vận; đồ điếu >< anh hùng; công thành dễ >< hận xót ca => Hai câu thơ đối nhau từng từ, từng ý. Để bật ra nghĩa chung: thành hay không thành phụ thuộc vào thời vận (ý trời). 

- 2 câu sau: Phò chúa >< Tẩy binh; dốc lòng >< khôn lối; nâng trục đất >< kéo ngân hà => Hai câu thơ hô ứng, đối chọi nhau, tạo nên giọng điệu anh hùng ca đầy ấn tượng.

b. Nghệ thuật đối: đoàn quân mỏi >< hoa về trong đêm hơi => Câu thơ trên tả sương rất dữ dội. Câu dưới, cảm giác mệt mỏi của người lính như được xua đi bởi một hình ảnh đẹp lung linh như trong cõi mộng