BÀI 9. VĂN HỌC VÀ CUỘC ĐỜI

VĂN BẢN. TRỞ VỀ

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK                                          

TRƯỚC KHI ĐỌC

CH1: Bạn đã từng đọc một cuốn sách hay xem một bộ phim mà trong đó nhân vật chính phải trải qua một cuộc hành trình tưởng chừng vượt quá sức mình chưa? Chia sẻ cảm nhận của bạn về chặng cuối trong cuộc hành trình đó.

CH2: Nhan đề “Trở về" gợi cho bạn những suy nghĩ hay liên tưởng gì?

ĐỌC VĂN BẢN

CH1: Không gian và thời gian khi ông lão trở về bến cảng được miêu tả như thế nào?

CH2: Lời nói và hành động của các ngư dân cho biết điều gì về cảm nhận của họ trước bộ xương của con cá kiếm?

CH3: Giải thích tình huống hiểu lầm trong đoạn này.

CH4: Những hình ảnh được sử dụng trong đoạn kết của văn bản có gì đặc biệt?

SAU KHI ĐỌC

CH1: Theo bạn, đoạn trích Trở về có thể được chia làm mấy phần? Các phần có liên hệ với nhau như thế nào?

CH2:  Cuộc đối thoại giữa Xan-ti-a-gô và Ma-nô-lin trong đoạn trích là cuộc đối thoại dài nhất trong tác phẩm Ông già và biển cả. Nội dung và hình thức cuộc đối thoại cho ta biết những gì về quan hệ giữa hai nhân vật?

CH3: Nêu diễn biến tâm lí của nhân vật Xan-ti-a-gô trong đoạn trích.

CH4: Trong đoạn trích, tác giả đã miêu tả hành động "khóc" của Ma-nô-lin bao nhiêu lần? Hãy lí giải về hành động này của nhân vật.

CH5: Trước bộ xương của con cá kiếm, các nhân vật Ma-nô-lin, nhóm ngư dân, chủ khách sạn và hai du khách đã có thái độ khác nhau như thế nào?

CH6: Nêu đặc điểm của ngôn ngữ kể chuyện và ngôn ngữ đối thoại trong đoạn trích (chú ý liên hệ với "nguyên lí tảng băng trôi" của Hê-minh-uê).

CH7: Theo bạn, đoạn kết truyện có thể gợi mở những ý nghĩa và liên tưởng gì?

CH8: Chuyến đi của Xan-ti-a-gô có phải là một chuyến đi thất bại hay không? Tại sao? Nếu coi nhân vật Xan-ti-a-gô là một biểu tượng, thì theo bạn, đó là biểu tượng của điều gì?

KẾT NỐI ĐỌC – VIẾT

Trong tiểu thuyết Ông già và biển cả, khi miêu tả nhân vật Xan-ti-a-gô một mình giữa biển khơi, Hê-minh-uê đã viết: "Ông lão biết rằng không ai phải cô đơn nơi biển cả". Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) chia sẻ cảm nhân của bạn về điều này sau khi học đoạn trích Trở về.

PHẦN II: 5 PHÚT SOẠN BÀI                                       

TRƯỚC KHI ĐỌC

CH1: "The Hunger Games": Katniss thách thức chính quyền độc ác, sống sót trong trò chơi sinh tử.

CH2: Nhan đề "Trở về" thể hiện niềm tin vào cuộc sống, vào con người.

ĐỌC VĂN BẢN

CH1: 

1. Không gian: Bến cảng

2. Thời gian: Ban đêm

CH2: 

Cảm nhận của các ngư dân trước bộ xương con cá kiếm:

• Tò mò: “Nhiều ngư dân vây quanh chiếc thuyền… chiều dài bộ xương”
• Ngưỡng mộ: Các ngư dân đều cảm thấy ngưỡng mộ trước kích thước khổng lồ của con cá kiếm “Nó dài mười tám feet từ mũi đến đuôi”,...
• Kiêu hãnh: Họ cảm thấy kiêu hãnh vì đây là một con cá lớn, một chiến thắng của con người trước biển cả “chưa từng có con cá nào như vậy…rất được đấy”

CH3:  Nhầm lẫn: Các ngư dân tưởng rằng con cá kiếm do những con cá mập tấn công mà chết.

CH4: 

Hình ảnh con cá kiếm:

• Bộ xương cá kiếm:

  • Biểu tượng cho sự chiến thắng của con người trước thiên nhiên.

  • Thể hiện sức mạnh và sự kiên cường của ông lão.

  • Gợi sự tiếc nuối cho chiến công không được ghi nhận.

• Cánh buồm rách tả tơi:

  • Biểu tượng cho sự thất bại và tan vỡ.

  • Thể hiện sự mệt mỏi và kiệt sức của ông lão.

  • Gợi sự đồng cảm cho số phận bi đát của ông lão.

• Hình ảnh ông lão:

• Ngủ thiếp đi trên chiếc thuyền chòng chành:

  • Biểu tượng cho sự kiệt sức và cô đơn.

  • Thể hiện sự bất lực trước số phận.

  • Gợi sự thương cảm cho ông lão.

• Mơ về những con sư tử:

  • Biểu tượng cho sức mạnh và sự kiêu hãnh.

  • Thể hiện niềm tự hào về chiến công của mình.

  • Gợi niềm hy vọng vào tương lai.

SAU KHI ĐỌC

CH1: 

Đoạn trích có thể chia làm 3 phần:

• Phần 1: Từ đầu đến "mặt trời mọc": Miêu tả cảnh ông lão trở về bến cảng sau 84 ngày lênh đênh trên biển.

• Phần 2: Tiếp theo đến "đã ngủ thiếp đi": Cuộc đối thoại giữa ông lão và Ma-nô-lin.

• Phần 3: Còn lại: Phản ứng của mọi người khi nhìn thấy bộ xương cá kiếm.

CH2: 

Cuộc đối thoại:

• Nội dung: Thể hiện tình cảm gắn bó, yêu thương giữa ông lão và Ma-nô-lin.

• Hình thức:

  • Ngôn ngữ giản dị, mộc mạc.

  • Giọng điệu ân cần, quan tâm.

• Quan hệ:

  • Ma-nô-lin: Yêu thương, kính trọng ông lão.

  • Xan-ti-a-gô: Tình cảm trìu mến với Ma-nô-lin

CH3: 

Diễn biến tâm lý:

• Ban đầu: Mệt mỏi, kiệt sức, thất vọng.

• Khi gặp Ma-nô-lin: Vui mừng, ấm áp.

• Nhớ lại chiến công: Tự hào, kiêu hãnh.

• Cuối cùng: Buồn ngủ, bình yên.

CH4: 

Hành động "khóc" của Ma-nô-lin:

• Số lần: 2 lần.

• Lí giải:

  • Bộc lộ niềm vui mừng khi ông lão trở về an toàn.

  • Tự hào về chiến công của ông lão

CH5: 

Thái độ trước bộ xương cá kiếm:

• Ma-nô-lin: Buồn bã, tiếc nuối.

• Nhóm ngư dân: Thán phục, ngưỡng mộ.

• Chủ khách sạn: Thất vọng, thương hại.

• Hai du khách: Tò mò, thích thú.

CH6: 

Ngôn ngữ:

• Kể chuyện:

  • Giản dị, mộc mạc.

  • Miêu tả chi tiết, sinh động.

  • Sử dụng ẩn dụ, so sánh.

• Đối thoại:

  • Tự nhiên, chân thực.

  • Phù hợp với tính cách nhân vật.

• "Nguyên lí tảng băng trôi":

  • Nội dung sâu sắc, ý nghĩa hàm ẩn.

  • Giọng văn giản dị, nhưng ẩn chứa nhiều tầng nghĩa.

CH7: 

Ý nghĩa và liên tưởng:

• Vòng luân hồi của cuộc sống.

• Sức mạnh và ý chí kiên cường của con người.

• Niềm tin vào tương lai.

CH8:

Chuyến đi:

• Thất bại về mặt vật chất: Không bắt được cá.

• Thành công về mặt tinh thần: Vượt qua thử thách, chiến thắng bản thân.

Biểu tượng:

• Sức mạnh và ý chí kiên cường của con người.

• Niềm tin vào cuộc sống.

• Con người luôn chiến đấu và không bao giờ bỏ cuộc.

KẾT NỐI ĐỌC – VIẾT

Gợi ý

• Câu nói khẳng định mối liên kết giữa con người và thiên nhiên. 

• Giữa biển khơi, Xan-ti-a-gô không đơn độc vì ông ý thức được sự đồng hành của biển cả.

• Thể hiện niềm tin vào bản thân và ý chí kiên cường của Xan-ti-a-gô, khẳng định con người luôn có sự kết nối và hỗ trợ từ vũ trụ.