BÀI 9. VĂN HỌC VÀ CUỘC ĐỜI

                                      VĂN BẢN. TRỞ VỀ                                       

I. TRƯỚC KHI ĐỌC

Câu 1: Bạn đã từng đọc một cuốn sách hay xem một bộ phim mà trong đó nhân vật chính phải trải qua một cuộc hành trình tưởng chừng vượt quá sức mình chưa? Chia sẻ cảm nhận của bạn về chặng cuối trong cuộc hành trình đó.

Giải rút gọn:

Cuốn sách "Nhà giả kim" của Paulo Coelho là một câu chuyện về Santiago, một chàng trai chăn cừu dũng cảm theo đuổi ước mơ tìm kiếm kho báu. Hành trình của Santiago đầy rẫy gian nan, thử thách, buộc cậu phải vượt qua giới hạn bản thân nhiều lần.

Câu 2: Nhan đề “Trở về" gợi cho bạn những suy nghĩ hay liên tưởng gì?

Giải rút gọn:

Cuộc đời mỗi người là một hành trình dài, có lúc thăng trầm, có lúc thất bại. Sau mỗi lần vấp ngã, con người lại đứng dậy và tiếp tục bước đi.

=> Nhan đề "Trở về" thể hiện niềm tin vào cuộc sống, vào con người.

II. ĐỌC VĂN BẢN

Câu hỏi: Không gian và thời gian khi ông lão trở về bến cảng được miêu tả như thế nào?

Giải rút gọn:

Câu hỏi: Lời nói và hành động của các ngư dân cho biết điều gì về cảm nhận của họ trước bộ xương của con cá kiếm?

Giải rút gọn:

• Tò mò: “Nhiều ngư dân vây quanh chiếc thuyền… chiều dài bộ xương”

• Ngưỡng mộ: Các ngư dân đều cảm thấy ngưỡng mộ trước kích thước khổng lồ của con cá kiếm “Nó dài mười tám feet từ mũi đến đuôi”,...

• Kiêu hãnh: Họ cảm thấy kiêu hãnh vì đây là một con cá lớn, một chiến thắng của con người trước biển cả 

Câu hỏi: Giải thích tình huống hiểu lầm trong đoạn này.

Giải rút gọn:

-  Sau 84 ngày lênh đênh trên biển, ông lão kiệt sức cả về thể xác và tinh thần.

- Các ngư dân không biết về cuộc chiến đấu của ông lão với con cá kiếm.

=> Nhầm lẫn: Các ngư dân tưởng rằng con cá kiếm do những con cá mập tấn công mà chết.

Câu hỏi: Những hình ảnh được sử dụng trong đoạn kết của văn bản có gì đặc biệt?

Giải rút gọn:

- Hình ảnh con cá kiếm:

+ Biểu tượng cho sự chiến thắng của con người trước thiên nhiên.

+ Thể hiện sức mạnh và sự kiên cường của ông lão.

+ Gợi sự tiếc nuối cho chiến công không được ghi nhận.

III. SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Theo bạn, đoạn trích Trở về có thể được chia làm mấy phần? Các phần có liên hệ với nhau như thế nào?

Giải rút gọn:

- Phần 1: Từ đầu đến "mặt trời mọc": Miêu tả cảnh ông lão trở về bến cảng sau 84 ngày lênh đênh trên biển.

- Phần 2: Tiếp theo đến "đã ngủ thiếp đi": Cuộc đối thoại giữa ông lão và Ma-nô-lin.

- Phần 3: Còn lại: Phản ứng của mọi người khi nhìn thấy bộ xương cá kiếm.

Câu 2:  Cuộc đối thoại giữa Xan-ti-a-gô và Ma-nô-lin trong đoạn trích là cuộc đối thoại dài nhất trong tác phẩm Ông già và biển cả. Nội dung và hình thức cuộc đối thoại cho ta biết những gì về quan hệ giữa hai nhân vật?

Giải rút gọn:

Câu 3: Nêu diễn biến tâm lí của nhân vật Xan-ti-a-gô trong đoạn trích.

Giải rút gọn:

- Ban đầu: Mệt mỏi, kiệt sức, thất vọng.

- Khi gặp Ma-nô-lin: Vui mừng, ấm áp.

- Nhớ lại chiến công: Tự hào, kiêu hãnh.

- Cuối cùng: Buồn ngủ, bình yên.

Câu 4: Trong đoạn trích, tác giả đã miêu tả hành động "khóc" của Ma-nô-lin bao nhiêu lần? Hãy lí giải về hành động này của nhân vật.

Giải rút gọn:

Hành động "khóc" của Ma-nô-lin. Bộc lộ niềm vui mừng khi ông lão trở về an toàn. Và niềm tự hào về chiến công của ông lão

Câu 5: Trước bộ xương của con cá kiếm, các nhân vật Ma-nô-lin, nhóm ngư dân, chủ khách sạn và hai du khách đã có thái độ khác nhau như thế nào?

Giải rút gọn:

Câu 6: Nêu đặc điểm của ngôn ngữ kể chuyện và ngôn ngữ đối thoại trong đoạn trích (chú ý liên hệ với "nguyên lí tảng băng trôi" của Hê-minh-uê).

Giải rút gọn:

Câu 7: Theo bạn, đoạn kết truyện có thể gợi mở những ý nghĩa và liên tưởng gì?

Giải rút gọn:

- Vòng luân hồi của cuộc sống.

- Sức mạnh và ý chí kiên cường của con người.

- Niềm tin vào tương lai.

Câu 8: Chuyến đi của Xan-ti-a-gô có phải là một chuyến đi thất bại hay không? Tại sao? Nếu coi nhân vật Xan-ti-a-gô là một biểu tượng, thì theo bạn, đó là biểu tượng của điều gì?

Giải rút gọn:

- Thất bại về mặt vật chất: Không bắt được cá.

- Thành công về mặt tinh thần: Vượt qua thử thách, chiến thắng bản thân.

- Biểu tượng: Sức mạnh và ý chí kiên cường của con người. Và niềm tin vào cuộc sống.

KẾT NỐI ĐỌC – VIẾT

Trong tiểu thuyết Ông già và biển cả, khi miêu tả nhân vật Xan-ti-a-gô một mình giữa biển khơi, Hê-minh-uê đã viết: "Ông lão biết rằng không ai phải cô đơn nơi biển cả". Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) chia sẻ cảm nhân của bạn về điều này sau khi học đoạn trích Trở về.

Giải rút gọn:

Câu văn “Ông lão biết rằng không ai phải cô đơn nơi biển cả" trong đoạn trích Trở về của tác phẩm Ông già và biển cả mang đến nhiều cảm xúc và suy ngẫm. Thoạt đầu, biển cả được miêu tả mênh mông, rộng lớn, là nơi con người dễ dàng cảm thấy nhỏ bé và cô đơn. Tuy nhiên, qua cách miêu tả của Hê-minh-uê, ta nhận ra rằng biển cả không chỉ là nơi chứa đựng sự hung hãn, mà còn là nơi ẩn chứa sự sống và vẻ đẹp kỳ diệu. Đối với Xan-ti-a-gô, biển cả là một người bạn đồng hành, là nơi ông lão gửi gắm niềm tin và hy vọng. Khi đối mặt với thử thách, ông lão không hề cảm thấy cô đơn vì ông biết rằng xung quanh mình là muôn loài sinh vật, là bầu trời bao la và đại dương mênh mông. Biển cả tiếp thêm cho ông lão sức mạnh để chiến đấu và vượt qua mọi gian nan. Câu nói "không ai phải cô đơn nơi biển cả" còn mang ý nghĩa sâu sắc về mặt tinh thần. Con người luôn có mối liên kết với thiên nhiên, và thiên nhiên luôn sẵn sàng dang rộng vòng tay chào đón con người. Khi con người hòa mình vào thiên nhiên, họ sẽ cảm nhận được sự bình yên, thư thái và tìm thấy sức mạnh nội tâm. Câu nói là lời khẳng định về niềm tin vào cuộc sống, vào sự kết nối giữa con người và thiên nhiên. Cho dù gặp phải khó khăn nào, con người cũng không nên nản lòng, hãy luôn giữ niềm tin và hướng về phía trước.