BÀI 6. HỒ CHÍ MINH “VĂN HOÁ PHẢI SOI ĐƯỜNG CHO QUỐC DÂN ĐI”

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT: MỘT SỐ BIỆN PHÁP LÀM TĂNG TÍNH KHẲNG ĐỊNH, PHỦ ĐỊNH TRONG VĂN BẢN NGHỊ LUẬN

Câu 1: Trong Tuyên ngôn Độc lập, sau khi trích dẫn hai bản tuyên ngôn nổi tiếng của nước Mỹ và nước Pháp, tác giả Hồ Chí Minh đã viết:

Đó là những lẽ phải không ai chối cài được.

Thế mà hơn tám mươi năm nay, bọn thực dân Pháp lợi dùng lá cờ tự do, bình đằng, bác ái, đến cướp đất nước tạ, áp bức đồng bào ta. Hành động của chúng trái hẳn với nhân đạo và chính nghĩa.

Phân tích cách tác giả làm tăng tỉnh khẳng định của các luận điểm ở những câu trên.

Giải rút gọn: 

- Sử dụng lí lẽ chặt chẽ

- Sử dụng ngôn ngữ đanh thép

- Sử dụng phép đối lập

-  Sử dụng lập luận logic:

Câu 2: Đọc đoạn văn sau và thực hiện các yêu cầu:

Sự thực là từ mùa thu năm 1940, nước ta đã thành thuộc địa của Nhật, chứ không phải thuộc địa của Pháp nữa. Khi Nhật hàng Đồng minh thì nhân dân cả nước tạ dã nổi dậy giành chính quyền, lập nên nước Việt Nam Cộng hoà Dân chủ.

Sự thực là dân ta đã lấy lại nước Việt Nam tự tay Nhật, chứ không phải tự tay Pháp.

(Hồ Chí Minh, Tuyên ngôn Độc lập)

1. Tác giả muốn phủ định, đồng thời khẳng định điều gì trong đoạn văn?

2. Xuất phát từ nội dung thực hành tiếng Việt của bài học, hãy xác định từ khoá của đoạn văn và cho biết vì sao bạn lại xác định như vậy.

Giải rút gọn: 

a. Tác giả muốn phủ định, đồng thời khẳng định 

b. Từ khóa:

+ Từ khóa: "thuộc địa", "Nhật", "Pháp", "tự tay", "Việt Nam Dân chủ Cộng hòa".

+ Lý do:

Các từ khóa này xuất hiện nhiều lần và thể hiện những nội dung quan trọng của đoạn văn.

"Thuộc địa", "Nhật", "Pháp" là những quốc gia có liên quan đến chủ quyền của Việt Nam.

"Tự tay" thể hiện hành động độc lập, tự chủ của nhân dân ta.

"Việt Nam Dân chủ Cộng hòa" là tên gọi của nhà nước mới được thành lập.

Câu 3: Liệt kê những danh từ, cụm danh từ, đại từ đã được Hồ Chí Minh sử dụng trong Tuyên ngôn Độc lập để chỉ thực dân Pháp. Từ ngữ nào được sử dụng nhiều nhất? Điều đó đã làm tăng tính phủ định của một số luận điểm trong văn bản như thế nào?

Giải rút gọn: 

- Từ ngữ được sử dụng nhiều nhất: Bọn thực dân Pháp;  chúng nó

- Tính phủ định:

+ Việc sử dụng nhiều từ ngữ chỉ thực dân Pháp với ý nghĩa tiêu cực đã làm tăng tính phủ định của một số luận điểm trong văn bản.

+ Các từ ngữ này thể hiện sự phẫn nộ, lên án mạnh mẽ hành động phi nghĩa của thực dân Pháp.

Câu 4: Lập bảng tổng hợp các từ ngữ thể hiện ý nghĩa khẳng định và phủ dịnh dược dùng trong Tuyên ngôn Độc lập của Hồ Chí Minh. Nhận xét về hiệu quả biểu đạt của lớp (nhóm) từ ngữ này trong văn bản.

Giải rút gọn: 

Nhận xét:

+ Khẳng định: Nhấn mạnh tính chính nghĩa của cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc.

+ Phủ định: Vạch trần bản chất phi nghĩa của thực dân Pháp.

+ Tạo sức thuyết phục: Làm tăng tính logic, chặt chẽ cho lập luận.

+ Gây ấn tượng: Thể hiện tinh thần yêu nước, căm thù giặc.

Câu 5: Đọc lại ba văn bản ở Bài 3: Nhìn về vốn văn hoá dân tộc, Năng lực sáng tạo, Mấy ý nghĩ về thơ và tìm dẫn chứng cho thấy các tác giả đã sử dụng một số biện pháp phù hợp nhằm làm tăng tính khẳng định, phủ định của văn bản.

Giải rút gọn: