BÀI 6. HỒ CHÍ MINH “VĂN HOÁ PHẢI SOI ĐƯỜNG CHO QUỐC DÂN ĐI”

VĂN BẢN. NHỮNG TRÒ LỐ HAY LÀ VA-REN VÀ PHAN BỘI CHÂU                                                 

I. TRƯỚC KHI ĐỌC

Câu 1: Bạn hiểu thế nào là trò lố? Trước một trò lố, người ta thường có những phản ứng như thế nào?

Giải rút gọn: 

“Trò lố" chỉ các hành động, lời nói hoặc hành vi không chân thành, không chính xác hoặc không trung thực. Với mục đích đánh lừa, gạt người khác hoặc tạo ra ấn tượng giả định.

Trước một trò lố, người ta thường phản ứng: hoài nghi, phẫn nộ, tức giận, mất lòng tin,…

Câu 2: Bạn đã biết gì về Phan Bội Châu và sự kính trọng mà nhân dân ta dành cho ông?

Giải rút gọn: 

Phan Bội Châu là một trong những nhà cách mạng, nhà văn và triết gia nổi tiếng của Việt Nam vào cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20. Ông được biết đến với vai trò là một nhà lãnh đạo cách mạng, người đã đóng góp vào việc khởi đầu nhiều phong trào chống lại sự thống trị của người Pháp và sau đó là của người Nhật ở Việt Nam.

II. ĐỌC VĂN BẢN

Câu hỏi: Đoạn mở đầu có gì đặc biệt? Chú ý những biểu hiện của sự trào lộng trong ngôn ngữ trần thuật.

Giải rút gọn: 

Đoạn mở đầu có tính chất trào phúng, mỉa mai cao độ. Tác giả đã sử dụng ngôn ngữ trần thuật đầy ẩn ý và sắc sảo để phê phán thực dân Pháp cũng như thái độ hèn nhát của những người Việt Nam thời bấy giờ. 

Sự trào lộng được thể hiện qua cách dùng từ ngữ châm biếm, hình ảnh ẩn dụ, và cách kể chuyện có phần phóng đại, nhằm lột tả bản chất của nhân vật Va-ren và tình hình xã hội đương thời. 

Câu hỏi: Hình dung cảnh tượng tân quan Toàn quyền đến Đông Dương.

Giải rút gọn: 

Cảnh tượng trang trọng và đầy ấn tượng. Đoàn rước lớn với sự tham gia của các quan chức thuộc địa và binh lính Pháp, diễu hành qua các con đường chính của thành phố. Người dân đứng hai bên đường, tò mò và có phần e dè, nhìn theo đoàn rước.

Câu hỏi: Có gì đặc biệt trong cách tác giả diễn tả thái độ của dân chúng?

Giải rút gọn: 

• Sử dụng chi tiết miêu tả sinh động:

• Tả ngoại hình: “lúc nhúc đứng sắp hàng”,...

• Tả hành động: “kêu lên”, “thở dài”,...

• Câu văn: ngắn gọn, dồn dập, thể hiện sự sôi nổi, náo nhiệt của đám đông.

=> Cách tác giả diễn tả thái độ của dân chúng đã thể hiện thành công sự sôi nổi, náo nhiệt của đám đông, đồng thời thể hiện thái độ của dân chúng đối với Va-ren và Phan Bội Châu một cách sinh động, hấp dẫn.

Câu hỏi: Cách dẫn dắt sự theo dõi của độc giả ở đây có điểm gì đáng chú ý?

Giải rút gọn: 

Câu hỏi: Hình dung phản ứng của Phan Bội Châu.

Giải rút gọn: 

Có thể là sững sờ, ngỡ ngàng 

III. SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Truyện ngắn Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu ra đời trong hoàn cảnh đặc biệt như thế nào?

Giải rút gọn:  

Truyện ngắn được viết vào năm 1925, khi Phan Bội Châu bị bắt giam và sắp bị đưa ra xét xử. Khi thực dân Pháp tăng cường khủng bố, đàn áp phong trào yêu nước. Phan Bội Châu bị bắt giam, dư luận Pháp và thế giới lên án hành động của thực dân Pháp. Và Va-ren, Toàn quyền Đông Dương mới, hứa hẹn sẽ cải thiện tình hình.

Câu 2: Tác phẩm được chia thành năm phần rõ rệt. Hãy khái quát nội dung của từng phần.

Giải rút gọn: 

Câu 3: Cảm hứng trào lộng được thể hiện ở những phương diện nào của tác phẩm?

Giải rút gọn:  

+ Thể hiện ở nhan đề: hạ bệ một sự kiện chính trị thành những trò lố nực cười.

+ Qua việc xây dựng tình huống: tưởng tượng về cuộc gặp gỡ giữa hai bên, hai lực lượng đối địch.

+ Việc xây dựng nhân vật: dựng một chân dung hí hoạ về quan Toàn quyền Đông Dương.

+ Qua ngôn ngữ, giọng điệu: châm biếm, giễu nhại.

Câu 4: Tìm những chi tiết làm rõ sự tương phản giữa hai nhân vật Va-ren và Phan Bội Châu. Sự tương phản đó được thể hiện trên những bình diện nào?

Giải rút gọn:  

Câu 5: Câu chuyện tưởng tượng về việc Va-ren sang Việt Nam nhậm chức và gặp Phan Bội Châu được kể từ những điểm nhìn nào?

Giải rút gọn:  

Câu 6: Nêu cảm nhận của bạn về ngôn ngữ, giọng điệu của tác phẩm.

Giải rút gọn:  

Ngôn ngữ giản dị, sắc sảo, châm biếm.

Giọng điệu mỉa mai, châm biếm, đả kích.

Câu 7: Phần kết thúc của tác phẩm có điểm gì đáng chú ý? Theo bạn, còn có những phương án kết thúc nào khác có thể nghĩ đến (xét theo góc nhìn của người sáng tác)?

Giải rút gọn:  

- Mở ra viễn cảnh tươi sáng cho tương lai:

- Tạo sự bất ngờ cho người đọc: Va-ren tưởng chừng như đã thành công nhưng cuối cùng lại thất bại thảm hại.

- Phù hợp với chủ đề tác phẩm: Vạch trần bộ mặt lừa đảo của thực dân Pháp.

=> Phương án kết thúc khác: Va-ren tiếp tục lừa dối dư luận hoặc Phan Bội Châu được trả tự do:

Câu 8: Qua tác phẩm này, bạn có suy nghĩ gì về tài năng viết truyện ngắn của Nguyễn Ái Quốc.

Giải rút gọn:  

• Khắc họa nhân vật sinh động, điển hình.

• Cốt truyện logic, hấp dẫn.

• Ngôn ngữ, giọng điệu phù hợp.

KẾT NỐI ĐỌC – VIẾT

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày cảm nhận, suy nghĩ của bạn về một thủ pháp trào lộng đã được tác giả sử dụng hoặc về đoạn kết của tác phẩm Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu.

Giải rút gọn:  

Đoạn kết của tác phẩm "Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu" là một điểm sáng tạo nghệ thuật của Nguyễn Ái Quốc. Tác giả đã sử dụng kết thúc mở để tạo sự bất ngờ cho người đọc và khơi gợi suy nghĩ về tương lai của Việt Nam. Va-ren, kẻ đại diện cho thực dân Pháp, tưởng chừng như đã thành công với trò lừa bịp của mình. Hắn ta hứa hẹn sẽ cải thiện tình hình Việt Nam, nhưng thực chất chỉ là muốn lừa dối dư luận. Tuy nhiên, sự thật cuối cùng cũng được phơi bày, Va-ren bị vạch trần bộ mặt lừa đảo và bẽ mặt trước dư luận. Phan Bội Châu, nhà yêu nước kiên cường bất khuất, tượng trưng cho tinh thần quật khởi của dân tộc Việt Nam. Ông và các nhà yêu nước khác tiếp tục đấu tranh cho độc lập dân tộc, bất chấp sự đàn áp của thực dân Pháp. Kết thúc mở của tác phẩm thể hiện niềm tin vào sự chiến thắng của chính nghĩa. Tác giả tin tưởng rằng, dù thực dân Pháp có hung hăng, tàn bạo đến đâu, thì nhân dân Việt Nam cũng sẽ chiến thắng và giành được độc lập dân tộc. Đoạn kết của tác phẩm đã khơi gợi lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc và niềm tin vào tương lai tươi sáng của Việt Nam.