BÀI 2: KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ

PHẦN 1. HỆ THỐNG CÂU HỎI VÀ ĐÁP ÁN PHẦN BÀI ĐỌC

1. HỆ THỐNG CÂU HỎI

Câu 1: Bài thơ như lời ru ngọt ngào của người mẹ dành cho con. Những từ ngữ nào cho em biết điều đó?

Câu 2: Người mẹ làm những công việc gì? Những công việc đó có ý nghĩa như thế nào?

Câu 3: Những mong ước gì của người mẹ được gửi gắm trong lời ru ở khổ thơ thứ hai?

Câu 4: Em hiểu thế nào về hai dòng thơ “Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi/ Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng"?

Câu 5: Nêu chủ đề của bài thơ.

2. 5 PHÚT TRẢ LỜI

Câu 1: Những từ ngữ thể hiện điều đó: ngủ ngoan a-kay ơi, mẹ thương a-kay, con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần, …

Câu 2: Người mẹ làm những công việc: giã gạo, tỉa bắp. Công việc giã gạo, tỉa bắp để nuôi các chú bộ đội đang cố gắng hết sức mình bảo vệ đất nước.

Câu 3:  Nhưng mong ước của người con: mẹ mong con sẽ ngủ ngoan để mẹ yên tâm làm việc, mẹ mong con có sức khỏe tốt, mẹ mong con luôn biết yêu thương mọi người, yêu thương mẹ khi lớn sau này.

Câu 4: Tác giả sáng tạo hình ảnh ẩn dụ -> diễn tả tình mẹ yêu thương con: “Mặt trời của bắp” là hình ảnh thực, là nguồn sáng quí giá nhất trong vũ trụ, đem lại sự sống cho muôn vật, giúp cho bắp lên đều, hạt mẩy. Giống như mặt trời ấy, em cu Tai là “mặt trời của mẹ” – là lẽ sống, là nguồn hạnh phúc ấm áp, vừa gần gũi, vừa thiêng liêng của đời mẹ, góp phần sửa ấm lòng tin yêu và ý chí của mẹ trong cuộc sống. 

Câu 5: Chủ đề: thể hiện tình mẫu tử thiêng liêng, thể hiện tình yêu con và ước vọng của người mẹ dân tộc qua đó bày tỏ lòng yêu quê hương đất nước và khát vọng tự do của nhân dân ta trong cuộc kháng chiến chống Mĩ.

PHẦN 2. HỆ THỐNG CÂU HỎI VÀ ĐÁP ÁN PHẦN LUYỆN TẬP THEO VĂN BẢN ĐỌC

1. HỆ THỐNG CÂU HỎI

Câu 1: Trong đoạn thơ dưới đây, những từ nào được dùng để xưng hô?

- Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi

Mẹ thương a-kay, mẹ thương bộ đội

Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần

Mai sau con lớn vung chày lún sân...

Câu 2: Viết 2 – 3 câu về người mẹ trong bài thơ Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ, trong đó có sử dụng ít nhất một câu đơn và một câu ghép.

2. 5 PHÚT TRẢ LỜI

Câu 1: Những từ được dùng để xưng hô: mẹ, a-kay, con

Câu 2: - Người mẹ vất vả nhịp chày giã gạo để nuôi các chú bộ đội.

- Vì người mẹ có tình yêu con và yêu đất nước vô bờ bến nên mẹ luôn cố gắng chịu đựng sự gian khổ, vất vả, luôn kiên cường trong công việc để góp chút sức mình cho công cuộc kháng chiến của Tổ quốc.

PHẦN 3. HỆ THỐNG CÂU HỎI VÀ ĐÁP ÁN PHẦN VIẾT: VIẾT MỞ BÀI VÀ KẾT BÀI CHO BÀI VĂN TẢ NGƯỜI

1. HỆ THỐNG CÂU HỎI

Câu 1: Nêu những điểm khác nhau giữa các cách mở bài và kết bài dưới đây:

• Mở bài

+ Mở bài trực tiếp

Thắng, con cá vược của thôn Bần, là địch thủ bơi lội đáng gờm nhất của bọn trẻ.

+ Mở bài gián tiếp

Chúng tôi sinh ra và lớn lên ở một vùng biển tuyệt đẹp, được làm quen với sóng xanh, nắng vàng ngay từ thuở ấu thơ. Đứa nào cũng biết bơi lội, nhưng chỉ có Thắng mới được gọi là con cá vược của thôn Bần và là địch thủ bơi lội đáng gờm nhất của bọn trẻ chúng tôi.

• Kết bài

+ Kết bài không mở rộng

Bọn trẻ đứng trên bờ nhìn nó lặn vừa ghen vừa phục.

+ Kết bài mở rộng

Bọn trẻ chúng tôi đứng trên bờ nhìn nó lặn mà lòng đầy thán phục. Tôi thầm nghĩ hẳn là Thắng phải yêu sóng, yêu gió, yêu cái mặn mòi của nước biển vô cùng thì mới có thể trở thành anh chàng bơi lội giỏi giang như thế. Hắn là các bạn cũng có chung cảm nghĩ như tôi?

Câu 2: Viết mở bài gián tiếp và kết bài mở rộng cho bài Chú bé vùng biển theo cách của em.

Câu 3: Trao đổi về cách viết mở bài gián tiếp và kết bài mở rộng cho bài văn tả người.

2. 5 PHÚT TRẢ LỜI

Câu 1: 

- Cách mở bài:

+ Mở bài trực tiếp: Được viết ngắn gọn và trực tiếp, chỉ trích dẫn một sự thật về Thắng, con cá vược của thôn Bần, và địch thủ bơi lội đáng gờm nhất của bọn trẻ. Điều này tạo ra một sự tập trung nhanh chóng vào nhân vật chính.

+ Mở bài gián tiếp: Được viết dài hơn và sử dụng mô tả chi tiết để tạo nên hình ảnh về vùng biển và cuộc sống của bọn trẻ. Nó cung cấp thông tin về môi trường và nền văn hóa, đồng thời giới thiệu Thắng như một nhân vật đặc biệt trong số các đứa trẻ.

- Cách kết bài:

+ Kết bài không mở rộng: Được viết ngắn gọn và trực tiếp, chỉ mô tả cảnh bọn trẻ đứng trên bờ nhìn Thắng lặn và cảm thấy ghen tị và ngưỡng mộ. Kết bài này không mở rộng thêm ý kiến hay suy nghĩ của người viết.

+ Kết bài mở rộng: Được viết dài hơn và bao gồm suy nghĩ và cảm xúc cá nhân của người viết. Nó bày tỏ sự thán phục của người viết đối với Thắng và đặt câu hỏi liệu các bạn khác có cảm nhận tương tự hay không. Kết bài này mở rộng chủ đề và tạo ra một sự liên kết giữa nhân vật và người viết.

Câu 2: - Mở bài gián tiếp: 

Cuộc sống mưu sinh trên biển luôn là thứ mà chúng ta tò mò. Mọi người được sinh ra và lớn lên giữa một vùng biển đẹp, làn sóng xanh, tiếp xúc với ánh nắng vàng từ thuở bé. Điểm đặc biệt ở con người nơi đây là từ trẻ con, ai cũng biết bơi lội nhưng có lẽ chỉ có Thắng mới được mọi người vinh danh là con cá vược của thôn Bần.

- Kết bài mở rộng:

          Những đứa trẻ chúng tôi luôn cảm thấy thán phục trước tài năng của Thắng. Chắc hẳn cậu ấy phải yêu thiên nhiên, yêu cái mặn mòi của biển cả lắm mới có thể có tinh thần rèn luyện để trở thành một người bơi lội giỏi giang như vậy.

Câu 3: Khi viết mở bài gián tiếp:

+ Nêu suy nghĩ về sự việc, hoạt động, ... có liên quan đến người được tả.

+ Nhắc lại kỉ niệm chung nào đó với người được tả.

- Khi viết kết bài mở rộng

+ Nêu cảm nghĩ về người được tả, những điều tốt đẹp mà người đó để lại trong lòng mọi người.

+ Bày tỏ những mong muốn về một tương lai tốt đẹp đến với người được tả.

PHẦN 4. HỆ THỐNG CÂU HỎI VÀ ĐÁP ÁN PHẦN ĐỌC MỞ RỘNG

1. HỆ THỐNG CÂU HỎI

Câu 1: Đọc sách báo viết về người tốt, việc tốt.

Câu 2: Viết phiếu đọc sách theo mẫu.

2. 5 PHÚT TRẢ LỜI

Câu 2: