BÀI 1: THU THẬP VÀ PHÂN LOẠI DỮ LIỆU

1. THU THẬP DỮ LIỆU

Hoạt động 1 trang 91 sgk Toán 8 tập 1 CTST

Bạn Tú đã tìm hiểu về năm quốc gia có số huy chương vàng cao nhất ở SEA Games 31 từ bảng thống kê sau:

a) Em hãy giúp bạn Tú tìm thông tin để hoàn thiện biểu đồ sau vào vở:

b) Theo em, bạn Tú đã dùng phương pháp nào trong các phương pháp sau để thu thập dữ liệu?

Đáp án chuẩn:

a) 

b) Phương pháp 4

Thực hành 1: Em hãy đề xuất phương pháp thu thập dữ liệu cho các vấn đề sau: 

a) Sản lượng gạo và cả phê xuất khẩu của Việt Nam trong bốn năm gần nhất. 

b) Ý kiến của học sinh khối 8 về chất lượng bữa ăn bán trú.

Đáp án chuẩn:

a) Thu thập từ nguồn có sẵn như Internet, sách, báo, …

b) Lập phiếu hỏi, phỏng vấn, …

Vận dụng 1: Sử dụng phương pháp thích hợp để thu thập dữ liệu và lập bảng thống kê dân số các tỉnh Tây Nguyên: Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông, Lâm Đồng.

Đáp án chuẩn:

Vận dụng 2: Em hãy đề xuất phương pháp thu thập dữ liệu và lí giải về việc lấy ý kiến học sinh lớp em về địa điểm tham quan trong chuyến đi dã ngoại cuối học kì sắp tới.

Đáp án chuẩn:

Lập phiếu hỏi.

2. PHÂN LOẠI DỮ LIỆU THEO CÁC TIÊU CHÍ

Hoạt động 2: Thông tin về 5 bạn học sinh trong câu lạc bộ cầu lông của trường Trung học cơ sở Quang Trung tham gia giải đấu của tỉnh được cho bởi bảng thống kê sau:

a) Phân loại các dữ liệu trong bảng thống kê trên dựa trên hai tiêu chí định tính và định lượng.

b) Trong số các dữ liệu định tính tìm được, dữ liệu nào có thể so sánh hơn kém?

c) Trong số các dữ liệu định lượng tìm được, dữ liệu nào là số đếm?

Đáp án chuẩn:

a) Định tính: họ và tên; khối; giới tính; kĩ thuật phát cầu.

- Định lượng: chiều cao (cm); số nội dung thi đấu.

b) Dữ liệu kĩ thuật phát cầu 

c) Dữ liệu số nội dung thi đấu 

Thực hành 2: Cho các loại dữ liệu sau đây:

– Danh sách một số loại trái cây: cam, xoài, mít,

– Khối lượng (tính theo g) của một số trái cây: 240; 320; 1 200; ...

– Độ chín của trái cây: rất chín, vừa chín, hơi chín, còn xanh,…

– Hàm lượng vitamin C (tính theo mg) có trong một số trái cây: 95; 52; 28; ... 

– Mức độ tươi ngon của trái cây: loại 1, loại 2, loại 3.

a) Tìm dữ liệu định tính và dữ liệu định lượng trong các dữ liệu trên.

b) Trong số các dữ liệu định tính tìm được, dữ liệu nào có thể so sánh hơn kém? c) Trong số các dữ liệu định lượng tìm được, dữ liệu nào là liên tục?

Đáp án chuẩn:

a) Định tính: danh sách một số loại trái cây; độ chín của trái cây; mức độ tươi ngon của trái cây.

- Định lượng: khối lượng (tính theo g) của một số trái cây; hàm lượng vitamin C (tính theo mg) có trong một số trái cây.

b) Dữ liệu độ chín của trái cây và dữ liệu mức độ tươi ngon của trái cây

c) Cả dữ liệu khối lượng (tính theo g) của một số trái cây và dữ liệu hàm lượng vitamin C (tính theo mg) có trong một số trái cây đều là dữ liệu liên tục.

Vận dụng 3: Thống kê về các loại lồng đèn mà các bạn học sinh lớp 8C làm được để trao tặng cho trẻ em khuyết tật nhân dịp Tết Trung thu được cho trong bảng dữ liệu sau:

a) Tìm dữ liệu định tính và dữ liệu định lượng trong bảng dữ liệu trên.

b) Trong số các dữ liệu định tính tìm được, dữ liệu nào có thể so sánh hơn kém?

c) Trong số các dữ liệu định lượng tìm được, dữ liệu nào là rời rạc?

Đáp án chuẩn:

a) Định tính: tên lồng đèn; loại; màu sắc.

- Định lượng: STT; Số lượng.

b) Dữ liệu loại (lớn, vừa, nhỏ) 

c) Dữ liệu số lượng (2; 6; 10; 15) 

3. TÍNH HỢP LÍ CỦA DỮ LIỆU

Hoạt động 3: Tìm những điểm chưa hợp lý trong bảng sau:

Đáp án chuẩn:

- "Nhiều học sinh tham gia" 

- "120" 

Thực hành 3: Bảng thống kê sau cho biết dữ liệu về hoạt động trong giờ ra chơi của học sinh lớp 8A1 (mỗi học sinh chỉ thực hiện một hoạt động).

Nêu nhận xét của em vè tính hợp lý các dữ liệu trong bảng thống kê trên.

Đáp án chuẩn:

Dữ liệu "90" không hợp lí vì vượt quá phạm vi sĩ số của một lớp học trong trường Trung học cơ sở.

Dữ liệu "Tất cả các bạn nữ" không đúng định dạng vì ở đây dữ liệu phải là số.

Ta có tổng số học sinh ôn bài, chơi cầu lông, đá cầu và chơi cờ vua là 48 (học sinh), vượt quá phạm vi sĩ số của một lớp học trong trường Trung học cơ sở nên dữ liệu số học sinh chưa hợp lí.

Vận dụng 4: Thị phần của một sản phẩm là phần thị trường tiêu thụ mà sản phẩm đó chiếm lĩnh so với tổng số sản phẩm tiêu thụ của thị trường. Bảng thống kê sau cho biết tỉ số phần trăm thị phần của 4 loại bút trên thị trường.

Xét tính hợp lí của các quảng cáo sau đây đối với nhãn hiệu bút Z:

a) Là loại bút được mọi người dùng lựa chọn.

b) Là loại bút chiếm thị phần cao nhất.

Đáp án chuẩn:

a) Không hợp lí vì tỉ lệ loại bút nhãn hiệu Z chỉ chiếm 40%, không phải mọi người dùng lựa chọn tức 100%.

b) Quảng cáo hợp lí.

BÀI TẬP CUỐI SGK 

Bài tập 1: Em hãy đề xuất phương pháp thu thập dữ liệu cho các vấn đề sau:

a) Ý kiến của cha mẹ học sinh khối 8 về chất lượng đồng phục của trường em. b) Tỉ số giữa số lần ra mặt sấp và số lần ra mặt ngửa khi tung đồng xu 100 lần. c) So sánh số huy chương nhận được ở SEA Games 31 của Việt Nam và Thái Lan. 

d) Tổng số sản phẩm quốc nội của mỗi nước thuộc khối ASEAN.

Đáp án chuẩn:

a) Lập phiếu thăm dò, phỏng vấn.

b) Làm thí nghiệm ngẫu nhiên (tung đồng xu 100 lần).

c) Dựa vào các nguồn có sẵn như báo chí, Internet,…

d) Dựa vào các nguồn có sẵn như báo chí, Internet,…

Bài tập 2: Hãy sử dụng phương pháp thích hợp để thu thập dữ liệu và lập bảng thống kê dân số các tỉnh khu vực miền Đông Nam Bộ của Việt Nam.

Đáp án chuẩn:

Phương pháp thu thập từ nguồn có sẵn qua mạng Internet.

Bảng thống kê dân số (năm 2021) các tỉnh khu vực miền Đông Nam Bộ của Việt Nam:

Bài tập 3: Nêu nhận xét về tính hợp lí của các dữ liệu trong bảng thống kê sau:

Đáp án chuẩn:

Dữ liệu "Cả tổ 3" không đúng định dạng (ở đây dữ liệu phải là số).

Số học sinh tham gia các câu lạc bộ Karate, Vovinam và Judo là: 71 (học sinh), vượt quá phạm vi sĩ số => không hợp lí.

Bài tập 4: Bảng thống kê sau cho biết sự lựa chọn của 100 học sinh về bốn nhãn hiệu tập vở.

Xét tính hợp lý của các quảng cáo sau đối với nhãn hiệu vở B: 

a) Là sự lựa chọn của mọi học sinh.

b) Là sự lựa chọn hàng đầu của học sinh.

Đáp án chuẩn:

a) Quảng cáo không hợp lí so với số liệu thống kê vì tỉ lệ học sinh chọn nhãn hiệu tập vở B chỉ có 56 học sinh trong tổng số 100 học sinh.

b) Quảng cáo hợp lí.

Bài tập 5: Thông tin về 5 bạn học sinh của trường Trung học cơ sở Kết Đoàn tham gia Hội khỏe Phù Đổng được cho bởi bảng thống kê sau:

a) Phân loại các dữ liệu trong bảng thống kê trên dựa trên hai tiêu chí định tính và định lượng.

b) Trong số các dữ liệu định tính tìm được, dữ liệu nào có thể so sánh hơn kém?

c) Trong số các dữ liệu định lượng tìm được, dữ liệu nào là liên tục?

Đáp án chuẩn:

a) Định tính: Họ và tên; môn bơi sở trường; kĩ thuật bơi.

- Định lượng: Cân nặng (kg); số nội dung thi đấu.

b) Dữ liệu kĩ thuật 

c) Dữ liệu cân nặng (kg)