VĂN BẢN: CHIỀU SƯƠNG

CH1: Từ nhan đề truyện, bạn hãy dự đoán nội dung văn bản nói về điều gì?

Đáp án chuẩn:

Nội dung văn bản có thể sẽ nói về cảm nhận, miêu tả về khung cảnh, không khí mát mẻ, se lạnh vào buổi chiều khi có sương phủ phía trên đất hoặc về một cảnh tượng, một ký ức hoặc cảm xúc của tác giả về chiều sương.

CH1: Cảnh vật ở làng chài vào chiều xuân hiện lên qua cái nhìn và cảm nhận của ai?

Đáp án chuẩn:

“Vào một chiều trung tuần tháng Giêng, chàng trai ấy lang thang...chàng đi không mục đích...chàng đi và nghĩ..."→ Cảnh vật ở làng chài vào chiều xuân hiện lên qua cái nhìn và cảm nhận của nhân vật “chàng trai”.

CH2: Từ đây trở đi, người kể chuyện là ai? Người nghe chuyện là ai?

Đáp án chuẩn:

Từ đây trở đi, người kể chuyện là lão Nhiệm Bình, người nghe chuyện là chàng trai.

CH3: Các chi tiết ở đoạn này cho thấy điều gì trong cuộc sống lao động của ngư dân?

Đáp án chuẩn:

Những chi tiết ở đoạn văn trên miêu tả cuộc sống lao động vất vả, lam lũ, gian truân, chứa đầy thử thách và hiểm nguy. Tuy vậy, những người dân chài vẫn miệt mài đêm ngày bám biển, kiên cường, dũng cảm, gan dạ vượt qua mọi thử thách, hiên ngang đạp đổ sóng gió, mưa giông. Ở họ ánh lên tinh thần thép, sẵn sàng đương đầu với mọi thử thách của tạo hóa.

CH4: Các ngư dân sắp được chứng kiến điều gì?

Đáp án chuẩn:

Qua chi tiết "Chợt chú trai kêu: Có ai như người trôi kia? - Một bác dùng sào khêu cái vật trôi lênh đênh đen thui" có thể thấy các ngư dân sắp chứng kiến cảnh có người đuối nước sau trận gió bão vừa qua. 

CH5: Sự xuất hiện chiếc thuyền của ông Xin Kính có ý nghĩa gì trong câu chuyện? 

Đáp án chuẩn:

Sự xuất hiện chiếc thuyền của ông Xin Kính là cầu nối, là căn nguyên tạo nên tình huống truyện trở nên hấp dẫn, li kì hơn.

CH1: Nêu nội dung bao quát của văn bản. Nhận xét về cách đặt nhan đề truyện của tác giả.

Đáp án chuẩn:

- Nội dung văn bản: Đoạn trích là hồi ức của lão Nhiệm Bình về chuyến ra khơi trong sương mù, nơi thuyền liên tục gặp nạn.

- Cách đặt nhan đề: Gợi ý về sự liên tục của các thử thách mà đoàn thuyền của ông Phó Nhụy phải đối mặt, từ một thử thách này đến thử thách khác.

CH2: Kẻ bảng sau vào vở, liệt kê một số sự kiện chính và các chi tiết diễn tả cảm xúc, suy nghĩ của các nhân vật:

Đáp án chuẩn:

 CH3:Xác định người kể chuyện và điểm nhìn trong văn bản "Chiều sương". Việc lựa chọn người kể chuyện và điểm nhìn như vậy, có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện chủ đề, tư tưởng của tác phẩm?

Đáp án chuẩn:

- Người kể chuyện: lão Nhiệm Bình, kể theo ngôi thứ ba toàn tri.

- Việc lựa chọn người kể chuyện và điểm nhìn như vậy có vai trò quyết định trong việc thể hiện chủ đề, tư tưởng của tác phẩm. 

CH4: Tìm một số chi tiết, hình ảnh nói lên quan niệm về cõi âm và mối liên hệ giữa cõi dương và cõi âm của chàng trai và của những người dân làng chài trong văn bản. Làm rõ những điểm tương đồng và khác biệt giữa những quan niệm này.

Đáp án chuẩn:

- Quan niệm của chàng trai: không tin vào ma quỷ, cho đó chỉ là huyễn tưởng do tâm trạng và khung cảnh tạo ra.

- Quan niệm của người dân làng chài: âm dương không phân rõ ràng, cõi sống và cõi chết luôn liên kết.

- Điểm tương đồng: Cả hai đều coi mối liên hệ giữa cõi âm và cõi dương là bình thường, không sợ hãi hay mê tín quá mức.

- Điểm khác biệt: 

  + Chàng trai xem đó là huyền tưởng, không có thật.

  + Người dân làng chài tin rằng điều đó thực sự tồn tại và song hành với dương gian.

CH5: Phân tích tác dụng của việc đan xen các yếu tố thực và ảo trong văn bản truyện.

Đáp án chuẩn:

Qua lời kể hài hước và chi tiết ảo trong câu chuyện của ông lão và chàng trai, người đọc cảm nhận được sự vui tính và lạc quan của người dân làng chài. Dù công việc vất vả, họ vẫn giữ tinh thần yêu đời và tích cực. Tác giả khéo léo kết hợp yếu tố thực và ảo, biến những câu chuyện ma thành những mẩu chuyện gần gũi và ấm áp.

CH6: Có ý kiến cho rằng truyện chủ yếu viết về “ma”, về “thuyền ma”, về tai ương nơi biển cả và cuộc sống nhọc nhằn của dân chài, nhưng không gợi lên sự lạnh lẽo, ghê sợ mà vẫn toát ra một không khí gần gũi, ấm áp, lạc quan. Hãy cho biết ý kiến của bạn về nhận định trên

Đáp án chuẩn:

Theo quan điểm cá nhân, nhận định trên là đúng. Dù truyện chủ yếu nói về "ma", "thuyền ma", và khó khăn của dân chài, nó không gợi sự lạnh lẽo hay ghê sợ mà vẫn toát lên sự gần gũi và ấm áp. Tác giả khéo léo kết hợp yếu tố thực và ảo, tạo nên nội dung hóm hỉnh và sinh động, đưa độc giả vào thế giới dân gian một cách quen thuộc và ấm cúng. Dù đối mặt với tai ương và khó khăn, nhân vật vẫn giữ tinh thần lạc quan và đoàn kết, tạo ra cảm giác gần gũi và lạc quan.

CH7: Câu chuyện về chiếc thuyền của Xin Kính năm xưa và lão Nhiệm Bình cùng chàng trai trẻ hôm nay gợi cho bạn suy nghĩ gì về thái độ, tình cảm của con người đối với biển cả?.

Đáp án chuẩn:

Biển cả mang lại cho con người những tài nguyên vô giá, đóng vai trò quan trọng đối với cuộc sống của con người. Con người luôn có sự yêu mến, kính trọng và biết ơn đối với biển cả, đặc biệt là đối với những người dân chài biển là một điều thiêng liêng. Với họ, biển cả giống như một người mẹ, bao bọc, ôm ấp, mang đến tôm, cá để nuôi sống họ lớn. Tuy nhiên, biển cả cũng có thể giống như một người bạn tinh nghịch, đôi khi có chút giận hờn, đánh những cơn sóng vào mạn thuyền đưa đẩy hay trêu đùa người dân đánh cá. Biển là người bạn vô tri, gần gũi, gắn bó với con người, mãi không thể tách rời.

CH1: Lấy cảm hứng từ không gian "chiều sương" trong truyện hoặc cuộc trò chuyện giữa lão Nhiệm Bình và chàng trai hay hình tượng người dân chài vượt qua tai họa ở đoạn kết,... hãy làm một bài thơ, vẽ một bức tranh hay phác thảo kịch bản cho một hoạt cảnh sân khấu.

Đáp án chuẩn:

Học sinh có thể Đáp án chuẩn bài thơ sau:

Chiều sương tràn ngập trời xanh

Nghe gió thì thầm những lời lòng

Lão nhiệm bình với chàng trai trò chuyện

Tình yêu và cuộc sống là lo toan

Người dân chài trên biển đại dương

Đánh bắt vô định, sóng gió hiểm nghèo

Nhưng họ vẫn kiên trì vượt qua

Tin tưởng sẽ đến ngày mai tràn đầy hạnh phúc

Đó là những hình ảnh đẹp trong tâm hồn

Mang theo cảm xúc khiến lòng ta rung động

Kể lể dài, chuyện cũng không hết

Để người nghe hiểu thêm về cuộc đời này.