VĂN BẢN:  THỜI GIAN

Câu 1: Khi hình dung về thời gian, người ta thường nghĩ đến ngôn từ nào?

Đáp án chuẩn:

Khi hình dung về thời gian, người ta thường nghĩ đến các ngôn từ như: giây, phút, giờ, ngày, tuần, tháng, năm, thế kỷ, thời đại, v.v.

Câu 1: Hãy tưởng tượng âm thanh tiếng sỏi rơi trong lòng giếng cạn.

Đáp án chuẩn:

Tiếng sỏi rơi trong lòng giếng cạn xuống hàng thành từng dòng riêng nhấn mạnh tiếng rơi của hồi ức khô khốc nặng nề, đó là tiếng rơi kỷ niệm chẳng hề êm dịu nếu như không muốn nói rằng đó là tiếng rơi chát đắng của dĩ vãng xuống nền hiện tại cằn cỗi.

Câu 1: Dòng thơ đầu tiên cho thấy nhà thơ hình dung như thế nào về thời gian và về quan hệ giữa thời gian với con người?

Đáp án chuẩn:

Văn Cao cũng thể hiện sự tiếc nuối trước thời gian trôi đi, thấy rằng con người đang sống trong thời gian nhưng lại không thể giữ lấy nó.

Câu 2: Hình ảnh "chiếc lá khô" và "tiếng sỏi trong lòng giếng cạn" gợi cho bạn cảm nhận gì về thời gian?

Đáp án chuẩn:

- Hình ảnh "chiếc lá khô" tượng trưng cho sự tàn tạ của thời gian, không chỉ ảnh hưởng đến những vật chất hữu hình mà còn làm phai nhạt những giá trị vô hình như kỷ niệm.

- Hình ảnh "tiếng sỏi rơi trong lòng giếng cạn" biểu thị rằng những kỷ niệm đã xuất hiện nhưng không còn tiếng vang, vì lòng giếng cuộc đời đã cạn và kỷ niệm dần biến mất cùng với thời gian.

Câu 3: Hãy chỉ ra:

a. Điểm tương đồng giữa các hình ảnh "những câu thơ", "những bài hát" và "đôi mắt em" ở sáu dòng thơ cuối.

b. Điểm khác biệt giữa các hình ảnh vừa nêu (ở sáu dòng thơ cuối) và hình ảnh "những chiếc lá" (ở sáu dòng thơ đầu).

Đáp án chuẩn:

a. Điểm tương đồng: Cả hai đều sử dụng phép ẩn dụ để khẳng định vẻ đẹp và sức sống vĩnh cửu của giá trị tinh thần, thể hiện niềm tin vào sự trường tồn của nghệ thuật và kỷ niệm.

b. Điểm khác biệt:

- Hình ảnh "những câu thơ", "những bài hát": Là hình ảnh ẩn dụ cho nghệ thuật, biểu thị sự bất tử và làm giàu tâm hồn con người.

- Hình ảnh "đôi mắt em": So sánh với giếng nước, gợi vẻ đẹp và sự trong sáng của kỷ niệm tình yêu.

Câu 4: Nhận xét về mối tương quan giữa các hình ảnh thơ theo cột ngang và cột dọc trong bảng sau:

 Đáp án chuẩn:

* Nhận xét về mối tương quan giữa các hình ảnh thơ:

- Cả hai cột đều tập trung vào chủ đề của sự khô cằn và sự sống.

- Trong cột ngang, hai dòng thơ đầu tiên tập trung vào sự khô cằn của lá cây, trong khi hai dòng thơ cuối tập trung vào sự tươi tắn của những bài hát.

- Trong khi đó, trong cột dọc, những câu thơ còn xanh và tiếng sỏi trong lòng giếng cạn tập trung vào sự khô cằn, trong khi hai giếng nước ở phía dưới đại diện cho sự sống và nguồn nước. 

=> Vì vậy, sự khô cằn và sự sống được đưa ra trong cả hai cột và có mối tương quan với nhau.

Câu 5: Nhận xét về nhạc điệu (thể hiện qua vần, nhịp, phối thanh, cấu trúc lặp...) của bài thơ "Thời gian".

Đáp án chuẩn:

- Bài thơ được viết theo thể thơ tự do. 

- Nhịp điệu của câu thơ cũng lạ thường và rất linh hoạt nhằm nhấn mạnh ý, tạo ra một nhạc điệu đặc biệt.

- Sử dụng biện pháp lặp cấu trúc

=> Văn Cao dùng các hình thức ngôn từ mang nhiều tầng nghĩa tượng trưng kết hợp với các biện pháp tu từ và đặc biệt là cách ngắt dòng, ngắt nhịp sáng tạo mới lạ để nêu lên vấn đề về thời gian trong cuộc sống của con người..

Câu 6: Đọc lại bài thơ Độc "Tiểu Thanh kí" (Nguyễn Du) mà bạn đã học trong Bài 7. Những điều trông thấy. Nêu ít nhất một điểm tương đồng và một điểm khác biệt trong cảm nhận về thời gian của hai tác giả Nguyễn Du và Văn Cao.

Đáp án chuẩn:

- Điểm tương đồng: Cả hai đều bày tỏ sự phân vân về thời gian, tiếc nuối những điều đã mất.

- Điểm khác biệt:

  + Trong bài thơ "Độc Tiểu Thanh Ký" của Nguyễn Du, tác giả sử dụng hình ảnh tự nhiên như hoa, bướm, gió để tạo bối cảnh lãng mạn, thể hiện tình cảm của nhân vật chính.

  + Các tác phẩm của Văn Cao tập trung vào những thăng trầm của cuộc đời và có tính chất chính trị cao, phản ánh các vấn đề xã hội và quan điểm của ông.

Câu 7: Tìm nghe một bài hát của Văn Cao và viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày cảm xúc của bạn khi nghe bài hát đó.

Đáp án chuẩn:

Khi nghe bài "Quốc Ca" của Văn Cao, em cảm thấy rất trang nghiêm và tình cảm. Những lời nhạc cao trào đã đánh thức lên bộn bề tình cảm trong em về đất nước yêu dấu này. Em không thể nhịn được nước mắt khi nghe đến những câu như "Đường vinh quang xây xác quân thù", "Cờ in máu chiến thắng vang hồn nước",  bởi những câu hát ấy kêu gọi người dân Việt Nam phải cùng nhau vực dậy, cùng nhau đoàn kết trong cuộc đấu tranh cho độc lập, tự do và thống nhất đất nước. Bài hát này thực sự là một tác phẩm vang danh của nền âm nhạc Việt Nam, truyền tải qua từng giai điệu và lời bài hát sức mạnh của tình yêu dành cho quê hương, đất nước, ý chí căm thù giặc sâu sắc. Khi nghe bài hát này, em cảm thấy tự hào về dân tộc mình và đầy hi vọng về một tương lai tươi sáng cho Việt Nam.