THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

CH1: Tìm hiện tượng đảo trật tự từ ngữ trong các trường hợp sau và phân tích tác dụng của hiện tượng này:

a. Cây bưởi nhà mình đãng trí

Bỏ quên năm ngoái mùa hoa

Năm nay bưởi chừng hối tiếc

Ra hoa nhiều gấp đôi ba

(Trần Lê Văn, Hơi sức của cây)

b. Nhưng trên mặt biển, ùn ùn từ đâu đến - dân chài bảo từ Thủy phủ đùn lên - một đám sương mù dày đặc, mang vị mặn và hơi lạnh thấm thía."

(Bùi Hiển, Chiều sương)

Đáp án chuẩn:

a. Việc đảo trật từ "mùa hoa" với "năm ngoái" giúp nhấn mạnh thời gian cây bưởi quên nở hoa và làm câu thơ sinh động hơn.

b. Đảo trật từ trong câu "ùn ùn từ đâu đến - dân chài bảo từ Thủy phủ đùn lên - một đám sương mù dày đặc" giúp câu hấp dẫn hơn, tăng tính nghệ thuật và tạo hiệu ứng nổi bật.

CH2: Chỉ ra hiện tượng mở rộng khả năng kết hợp của từ trong các đoạn trích sau và phân tích tác dụng biểu đạt của những cách diễn đạt này:

a. Nắng đã vàng hanh như phấn bay,

Đã nghe tiếng sếu vọng sông gày.

Trước sân mây trắng về đông lắm,

Em ở xa nhà, em có hay.

(Vũ Quần Phương, Nắng đã hanh)

b. Vào một chiều trung tuần tháng Giêng, chàng trai ấy lang thang trong những ngõ hẻm làng. Chàng đi không mục đích, hồn lặng thấm cái êm ả lắng tự vòm trời trắng hơi biêng biếc như dát bạc, cái êm ả của những cuối ngày thôn dã.

(Bùi Hiển, Chiều sương).

Đáp án chuẩn:

a. 

+ Từ "vàng" và "hanh" được kết hợp để hình thành thành ngữ "vàng hanh" để mô tả màu sắc của ánh nắng. 

+ Từ "vọng" và "gày" được kết hợp để hình thành thành ngữ "vọng sông gày" để mô tả một cảnh vật thiên nhiên. 

=> Đây là những cách diễn đạt hình ảnh sống động giúp tác giả tạo ra hình ảnh sắc nét trong trí tưởng tượng của người đọc, tăng tính thẩm mỹ và sinh động cho đoạn thơ.

b. “ngõ hẻm”, “hồn lặng thấm”, “êm ái”, “vòm trời trắng hơi biêng biếc như dát bạc”. 

=> Những cách diễn đạt này giúp cho độc giả có thể hình dung được cảnh vật và cảm nhận tình trạng tâm trạng của nhân vật chính, từ đó tạo ra một sự chân thực và sâu sắc cho tác phẩm..

CH3: Phân tích hiệu quả của hiện tượng tách biệt trong các trường hợp:

a. Ào một cái, từ trong rừng đâu da bỗng như có tiếng quẫy động của một con vật khổng lồ. Ông Diểu biết là con đầu đàn đã đến. Con khỉ này cũng gớm lắm đây. Nó xuất hiện với một nghi lễ vương chủ. Tự tin đến thô bạo. Ông Diểu mỉm cười và chăm chú nhìn.

(Nguyễn Huy Thiệp, Muối của rừng)

b. Ông Diểu bỗng thấy bị xúc phạm ghê gớm. Tựa như ông bị theo đuổi, bị đòi ăn vạ.

(Nguyễn Huy Thiệp, Muối của rừng)

Đáp án chuẩn:

a. Trong đoạn văn trên trên, hiện tượng tách biệt được áp dụng để tạo ra sự căng thẳng và hồi hộp cho người đọc. 

b. Trong đoạn văn trên, hiện tượng tách biệt giữa các vế trong một câu. Câu sau như bổ trợ, làm rõ thêm nội dung cho câu trước. Hiện tượng tách biệt sẽ giúp ông diểu có thể giữ được tính bình tĩnh và tránh được những hành động phản ứng quá mức. 

CH4: Nhận xét về sự độc đáo của những kết hợp từ được in đậm trong đoạn thơ sau:

Chiều mộng hòa thơ trên nhánh duyên,

Cây me ríu rít cặp chim chuyền.

Đổ trời xanh ngọc qua muôn lá,

Thu đến - nơi nơi động tiếng huyền.

(Xuân Diệu, Thơ duyên)

Đáp án chuẩn:

+ Từ "nhánh duyên" thể hiện tình cảm ngọt ngào, lãng mạn. 

+ Từ "đổ trời xanh ngọc qua muôn lá" mô tả một khung cảnh đẹp, thanh bình, khi mà lá cây mọc um tùm tạo nên một khung cảnh rực rỡ và sống động. 

Những từ được in đậm diễn tả rất chân thật về sự dịu dàng, thanh tịnh của mùa thu, và cho ta thấy tình cảm sâu sắc của tác giả đối với cảnh thiên nhiên, đó là tình yêu thiên nhiên sâu sắc, tâm hồn tinh tế, lãng mạn với thiên nhiên.

CH1: Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của bạn về vai trò thiên nhiên đối với đời sống con người. 

Đáp án chuẩn:

Thiên nhiên đóng vai trò quan trọng đối với con người bằng cách cung cấp không gian sống, tài nguyên thiết yếu như nước, không khí, đất đai, và tài nguyên thiên nhiên như vàng, dầu mỏ. Nó tạo nền tảng cho các cộng đồng và quốc gia, đồng thời là yếu tố chính trị quan trọng. Mặc dù thiên nhiên có thể gây ra thiên tai như bão lũ, nhưng phần lớn những tác động tiêu cực này thường do hoạt động của con người. Tóm lại, thiên nhiên là yếu tố thiết yếu cho sự tồn tại và phát triển của con người.