THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

Câu 1: Chỉ ra và nêu tác dụng của biện pháp đối trong các trường hợp dưới đây:

a. Nỗi riêng riêng những bàn hoàn

Dầu chong trắng đĩa, lệ tràn thấm khăn.

(Nguyễn Du, Truyện Kiều)

b. Cùng trong một tiếng tơ đồng,

Người ngoài cười nụ người trong khóc thầm.

(Nguyễn Du, Truyện Kiều)

c. Nhẹ như bấc nặng như chì,

Gỡ ra cho nữa còn gì là duyên?

(Nguyễn Du, Truyện Kiều)

Đáp án chuẩn:

a. Biện pháp đối: “Dầu chong trắng đĩa” - “lệ tràn thấm khăn” 

Tác dụng: Tạo sự đối lập giữa đau buồn của Thúy Kiều và hạnh phúc của người khác, làm tăng tính thuyết phục của bài thơ.

b. Biện pháp đối: “người ngoài cười nụ” - “người trong khóc thầm” 

Tác dụng: Tăng tính tương phản giữa hai trạng thái cảm xúc trái ngược trong cùng không gian, làm hình ảnh trở nên ấn tượng và giúp hiểu rõ tình cảm, hoàn cảnh nhân vật.

c. Biện pháp đối: “nhẹ như bấc” - “nặng như chì” 

Tác dụng: Nhấn mạnh sự mâu thuẫn trong nội tâm Thúy Kiều giữa sự nhẹ nhàng của tình duyên và sự nặng nề của duyên nợ.

Câu 2: Liệt kê những dòng thơ có sử dụng biện pháp đối trong văn bản Trao duyên và nêu tác dụng của biện pháp này.

Đáp án chuẩn:

- Những dòng thơ có sử dụng biện pháp đối trong văn bản "Trao duyên":

“Nỗi riêng riêng những bàn hoàn

Dầu chong trắng đĩa, lệ tràn thấm khăn”

- Tác dụng của biện pháp đối:

+ Tăng sức gợi hình, gợi cảm cho bài thơ. 

+ Tạo ra một sự đối lập rõ ràng giữa sự đau buồn của nhân vật Thúy Kiều và sự hạnh phúc của những người khác, tạo ra một hiệu ứng tâm lý mạnh mẽ và tăng cường tính thuyết phục của bài thơ.

+ Tạo nên sự độc đáo và độc lập trong cách sử dụng ngôn ngữ của Nguyễn Du, đóng góp phần quan trọng trong việc tạo nên văn hóa và văn chương của Việt Nam..

Câu 3: Theo bạn, cách sử dụng biện pháp đối trong các trường hợp dưới đây có gì giống và khác nhau?

a.

Lại như những thói người ta,

Vớt hương dưới đất bẻ hoa cuối mùa.

(Nguyễn Du, Truyện Kiều)

b.

Tình duyên ấy hợp tan này,

Bi hoan mấy nỗi đêm chầy trăng cao.

(Nguyễn Du, Truyện Kiều)

c.

Son phấn có thần chôn vẫn hận,

Văn chương không mệnh đốt còn vương.

 (Nguyễn Du, Độc “Tiểu Thanh kí”)

Đáp án chuẩn:

 Câu 1: Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) chia sẻ cảm nhận của bạn về vẻ đẹp của tiếng Việt trong thơ Nguyễn Du, trong đó chú ý đến những câu thơ có sử dụng biện pháp đối.

Đáp án chuẩn:

Tiếng Việt trong thơ Nguyễn Du là một vẻ đẹp đặc biệt, có sức thu hút đối với các độc giả và nhà thơ yêu thơ ca. Trong những bài thơ của Nguyễn Du, biện pháp đối đóng vai trò rất quan trọng để tạo ra sự tương phản và sâu sắc trong hình tượng. Một số câu thơ của Nguyễn Du sử dụng biện pháp đối như: "Hoa đào thắm lắm, mai thâm càng đậm", "Trăng tròn khuyết vẫn là trăng, đêm ngày qua lại vẫn đêm ngày", "Con người trồng rau người ăn, nhân sinh trông cạn nước còn tình". Những câu thơ này khiến cho người đọc phải tựa cảm với những tình cảm sâu sắc và hình ảnh đẹp tinh tế. Bên cạnh đó, tiếng Việt trong thơ Nguyễn Du còn mang đến sự cảm thụ về đời sống, tình cảm và thăng trầm của cuộc đời. Sự đối lập và tương phản trong từng câu thơ càng làm cho người đọc cảm thấy sâu sắc và đẹp mắt hơn. Với những ai yêu thích văn chương và thơ ca, tiếng Việt trong thơ Nguyễn Du chắc chắn là một nét đẹp đặc trưng và duyên dáng không thể bỏ qua.