B. Câu hỏi thực hành đọc hiểu:

Đọc văn bản Chữ người tử tù (trang 4, Bài 6, SBT Ngữ Văn 11 tập 2 Chân trời sáng tạo) và thực hiện các yêu cầu nêu phía dưới:

[1]Hình dung: Huấn Cao qua cái nhìn của người khác như thế nào?

• Có tài viết chữ rất nhanh và rất đẹp.

• Có tài bẻ khóa, vượt ngục.

[2] Dự đoán: Bạn dự đoán xem với câu nói này liệu Huấn Cao có bị trừng trị không?

• Có thể thấy sự cứng rắn trong lời nói của Huấn Cao, lúc này ông không tin tưởng viên quản ngục và buông lời lẽ xúc phạm, khước từ ý tốt của viên quản ngục.

• Tuy nhiên, theo tôi, sau câu nói này, Huấn Cao sẽ không bị trừng trị, bởi ngay từ đầu ta có thể thấy viên quản ngục:

• Là kẻ có nhân cách tốt.

• Là kẻ yêu cái đẹp và trân trọng kẻ tài.

• Ông hiểu rõ tình trạng, suy nghĩ của Huấn Cao.

=> Ông sẽ không trừng trị Huấn Cao mà thay vào đó ông ấy sẽ thuyết phục Huấn Cao.

[3] Suy đoán: Mơ ước của viên quản ngục có được Huấn Cao đáp ứng không?

• Huấn Cao vẫn còn nghi ngờ quản ngục nên ông vẫn cứng rắn. Lúc này mơ ước của viên quản ngục như sắp không thể thành hiện thực được nữa.

[4] Suy ngẫm: Bạn nghĩ gì về lời nhắn nhủ cuối cùng của Huấn Cao?

Theo tôi, Huấn Cao đang khen viên quản ngục. Dù ở chốn ngục tù nơi hiện hình của cái ác, cái xấu nhưng ông vẫn giữ được cái đẹp, cái tốt trong tâm hồn, đồng thời cũng nhắc nhở viên quản ngục rằng ông ấy không hợp với môi trường ngục tù này, khuyên ông nên giữ gìn cái “thiện lương” ấy.

Câu 1: Tóm tắt các sự kiện chính được kể trong văn bản trên. 

Trả lời:

Các sự kiện chính trong văn bản Chữ người tử tù:

• Huấn Cao bị kết án tử hình vì tội cầm đầu quân khởi nghĩa chống lại triều đình.

• Huấn Cao được viên quản ngục biệt đãi vì có tài viết chữ đẹp nhưng ông tỏ rõ sự khinh miệt, lạnh nhạt.

• Huấn Cao hiểu được tấm lòng của quản ngục.

• Huấn Cao cho chữ viên quản ngục trước ngày bị xử chém và khuyên viên quản ngục nên về quê để giữ “thiên lương”.

• Viên quản ngục đã nghe theo lời khuyên của ông.

Câu 2: Những dấu hiệu nào giúp bạn nhận biết Chữ người tử tù là văn bản truyện ngắn?

Trả lời:

Những dấu hiệu giúp ta nhận biết Chữ người tử tù là văn bản truyện ngắn:

• Dung lượng văn bản nhỏ, đọc hết trong một lần.

• Về cốt truyện: đơn giản, cô đúc, xoay quanh tình huống truyện, ít nhân vật, sử dụng bút pháp lý tưởng hóa, đối lập để làm nổi bật nhân vật, (ở đây là Huấn Cao và viên quản ngục)

• Về điểm nhìn và phương thức nghệ thuật: Sử dụng điểm nhìn từ ngôi thứ ba có thay đổi điểm nhìn để có thể bao quát toàn bộ câu chuyện, để độc giả cảm nhận thấu suốt suy nghĩ và cảm xúc cũng như đặc điểm tính cách của nhân vật.

• Về cách xây dựng tình huống truyện:Đó là một cuộc kỳ ngộ đáng nhớ và éo le. Huấn Cao và quản ngục một người là tử tù một người là quan quản ngục. Tuy , bình diện xã hội đối lập nhau, nhưng ở họ có chung tâm hồn nghệ sĩ, yêu cái đẹp nên họ trở thành tri kỷ, tri âm của nhau. Từ đó làm nổi bật chủ đề tác phẩm.

Câu 3: Theo bạn, các sự kiện và câu chuyện trong văn bản trên được kể theo điểm nhìn của ai? Có sự thay đổi điểm nhìn hay không?

Trả lời:

• Các sự kiện và câu chuyện trong văn bản trên được kể theo điểm nhìn của ngôi thứ ba toàn tri.

• Từ đầu đến cuối truyện ngắn có sự thay đổi điểm nhìn từ ngôi thứ ba hạn tri sang toàn tri,... làm cho độc giả quan sát, dễ cảm nhận tính cách, phẩm chất 2 nhân vật Huấn Cao và viên quản ngục.

Câu 4: Cuộc trò chuyện giữa hai nhân vật viên quản ngục và ông Huấn Cao ở đoạn cuối văn bản trên giúp bạn hiểu thêm điều gì về tính cách của mỗi nhân vật?

Trả lời:

Qua cuộc trò chuyện giữa hai nhân vật viên quản ngục và ông Huấn Cao ở đoạn cuối văn bản, ta thấy được:

Câu 5: Kẻ bảng sau vào vở và xác định các yếu tố người kể chuyện, nội dung câu chuyện, điểm nhìn và một số hình ảnh/ chi tiết tiêu biểu trong việc thể hiện chủ đề của hai tác phẩm Chiều sương và Chữ người tử tù:

Trả lời:

Câu 6: Văn bản này ban đầu có nhan đề là Dòng chữ cuối cùng, về sau được tác giả đổi thành Chữ người tử tù. Theo bạn, nhan đề nào phù hợp hơn với chủ đề của văn bản? Vì sao?

Trả lời:

• Nhan đề “Dòng chữ cuối cùng” dồn sức nặng vào từ cuối cùng, gợi sự kết thúc, sự ám ảnh của cái chết của nhân vật. -> không thể hiện được thông điệp nhà văn muốn truyền tải.

=> Đây không phải nhan đề phù hợp.

• Nhan đề “Chữ người tử tù” là nhan đề do chính tác giả đổi.

• “Nét chữ nết người” ->chữ là hiện thân của cái đẹp ->cần được trân trọng, tôn vinh.

• “Người tử tù” là đại diện của cái xấu, cái ác (những kẻ phạm tội) -> cần được bài trừ ra khỏi xã hội.

-> Mâu thuẫn giữa cái đẹp với cái xấu, cái tốt với cái ác -> Gợi ra tình huống éo le, ngang trái xuyên suốt tác phẩm, khơi gợi sự tò mò của người đọc.

=> Thể hiện chủ đề tư tưởng của tác phẩm: tôn vinh cái đẹp, cái tài, khẳng định sự bất tử của cái đẹp trong cuộc đời.

Câu 7: Một số câu hỏi trắc nghiệm:

7.1. Nhân vật chính trong Chữ người tử tù là:

a. Những nho sĩ cuối mùa, tài hoa, bất đắc chí, phản nghịch.

b. Những người lao động cần cù, nghệ sĩ.

c. Những viên quan lại triều đình ngoan ngoãn, nghe lời, thuần phục.

d. Cả ba đáp án trên đều đúng.

7.2. Giá trị của Chữ người tử tù là: 

a. Khắc hoạ hình tượng ông Huấn Cao - một con người tài hoa, khí phách,

hiên ngang, bất khuất. 

b. Thể hiện quan niệm về cái đẹp, sự trường tồn của cái đẹp trong mọi nghịch cảnh.

c. Tấm lòng yêu nước thầm kín của Nguyễn Tuân.

d. Tất cả các đáp án trên.

7.3. Đáp án nào dưới đây không đúng về nhân vật ông Huấn Cao?

a. Tài hoa, nghệ sĩ.

b. Khí phách, hiên ngang.

c. Biệt nhỡn liên tài

d. Thiên lương, trong sạch. 

7.4. Lời khuyên của ông Huấn Cao: “Ở đây lẫn lộn. Ta khuyên thầy Quản nên thay chốn ở đi. Chỗ này không phải là nơi để treo một bức lụa trắng với những nét chữ vuông tươi tắn nó nói lên những cái hoài bão tung hoành của một đời con người”. Ý nghĩa của lời khuyên này là: 

a. Cái đẹp có thể sản sinh nơi tội ác ngự trị nhưng không thể sống chung với

cái ác.

b. Người ta chỉ thưởng thức cái đẹp một cách trọn vẹn khi giữ được thiên

lương.

c. Cái đẹp (mĩ) phải đi đôi với cái thiện, chân.

d. Tất cả các đáp án trên.

Trả lời:

7.1.

Đáp án đúng: a

Lí giải: Truyện ngắn khắc họa nhân vật Huấn Cao - một con người tài hoa, có tâm trong sáng và khí phách hiên ngang, bất khuất.

7.2

Đáp án đúng: d

Lí giải: Truyện ngắn “Chữ người tử tù” đã khắc họa thành công nhân vật Huấn Cao, một người nghệ sĩ tài hoa, tài tử có thiên lương trong sáng và tiêu biểu cho kiểu người chỉ còn vang bóng trong tác phẩm đặc sắc của Nguyễn Tuân trước Cách mạng.

Qua đó, ta cũng thấy được quan niệm thẩm mĩ của nhà văn Nguyễn Tuân. Đó là việc lựa chọn những con người để đưa vào tác phẩm của mình. Ông khẳng định quan niệm của cái đẹp, sự trường tồn của nó dù trong bất cứ hoàn cảnh nào.

Truyện ngắn được viết vào năm 1938, đây là thời điểm nhân dân ta đang thống khổ trong ách áp bức của kẻ xâm lược và bọn phong kiến tay sai cho nên khi đọc tác phẩm ta có thể thấy rõ được tình yêu nước, thương dân của Nguyễn Tuân ẩn sâu trong đó.

7.3

Đáp án đúng: c

Lí giải: Vì đây là đặc điểm của nhân vật viên quản ngục.

7.4.

Đáp án đúng: d

Lí giải:

• Ta thấy lời khuyên của ông Huấn Cao rất chân thành, vì lúc này ông đã hiểu rõ con người của viên quản ngục.

• Cái đẹp có thể sản sinh ở nơi đất chết, nơi tội ác ngự trị nhưng không thể sống chung với cái xấu cái ác. Người ta chỉ xứng đáng được thưởng thức cái đẹp khi giữ được thiên lương.

=> Cái đẹp có tác dụng cảm hóa con người.