VĂN BẢN: HIỀN TÀI LÀ NGUYÊN KHÍ CỦA QUỐC GIA

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

TRƯỚC KHI ĐỌC

CH 1: Bạn nghĩ gì khi nhìn thấy (trực tiếp hoặc qua phim ảnh) những hàng bia tiến sĩ ở Văn Miếu – Quốc Tử Giám (Hà Nội)?

CH 2: Bạn đã thấy, đã nghe câu “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia” ở đâu trong hoàn cảnh nào?

ĐỌC VĂN BẢN

CH 1: Các vị vua anh minh đã ban ân gì cho kẻ sĩ?

CH 2: Lí do chính của việc dựng bia là gì?

SAU KHI ĐỌC

CH 1: Tìm trong đoạn 2 của văn bản những từ ngữ thể hiện thái độ trọng dụng hiền tài của "các đấng thánh đế minh vương".

CH 2: Trong văn bản có một câu trực tiếp nói về mục đích của việc dựng bia ghi danh những người đỗ tiến sĩ. Bạn hãy cho biết đó là câu nào.

CH 3: Xác định luận đề của văn bản và cho biết vì sao bạn xác định như vậy?

CH 4: Xét về nội dung, đoạn 3 có mối quan hệ như thế nào với đoạn 2?

CH 5: Bạn hãy khái quát về nội dung đoạn 4 và cho biết đoạn này đảm nhận chức năng gì trong mạch lập luận.

CH 6: Khi viết bài văn bia, tác giả đã thể hiện ít nhất hai tư cách: một là của người truyền đạt “thánh ý”, hai là của kẻ sĩ được trọng dụng, thường suy nghĩ về việc báo đáp. Việc thống nhất hai tư cách đó đã chi phối như thế nào đến cách triển khai luận điểm của tác giả?

CH 7: Tìm một vài dẫn chứng lịch sử (qua những gì đã học và tìm hiểu thêm) để làm sáng tỏ nhận định sau đây của tác giả bài văn bia: “Vì vậy các đấng thánh đế minh vương chẳng ai không lấy việc bồi dưỡng nhân tài, kén chọn kẻ sĩ, vun trồng nguyên khí làm việc đầu tiên.”

CH 8: Qua việc đọc văn bản ở trên, bạn hiểu gì về tầm quan trọng của việc xác định mục đích viết và bày tỏ quan điểm của người viết trong văn nghị luận?

KẾT NỐI ĐỌC – VIẾT

CH 1: Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nêu suy nghĩ của bạn về sự cần thiết của việc trọng dụng hiền tài.

PHẦN II: 5 PHÚT SOẠN BÀI

TRƯỚC KHI ĐỌC

CH 1: Khi nhìn thấy những hàng bia tiến sĩ ở Văn Miếu tôi cảm thấy tự hào, biết ơn

CH 2: Khi đi thăm quan tôi đã nghe thấy câu “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia”.

ĐỌC VĂN BẢN

CH 1: Các vị vua quý trọng kẻ sĩ không biết thế nào là cùng.

CH 2: Vinh danh người đỗ đạt mà còn nhằm mục đích để răn dạy kẻ ác, khuyến khích người hiền, rèn dũa danh tiếng cho sĩ phu và củng cố vận mệnh đất nước.

SAU KHI ĐỌC

CH 1: Những từ ngữ thể hiện thái độ trọng dụng hiền tài của "các đấng thánh đế minh vương" trong đoạn 2 là:

• Bồi dưỡng nhân tài

• Kén chọn kẻ sĩ

• Vun trồng nguyên khí

• Quý chuộng kẻ sĩ

• Yêu mến cho khoa danh

• Đề cao bằng tước trật

• Nêu tên ở tháp Nhạn

• Ban danh hiệu Long hổ

• Bày tiệc Văn hỉ

CH 2:  "Thế thì việc dựng tấm bia đá này lợi ích rất nhiều: kẻ ác lấy đó làm răn, người thiện theo đó mà gắng, dẫn việc dĩ vãng, chỉ lối tương lai, vừa để rèn giũa danh tiếng cho sĩ phu, vừa để củng cố mệnh mạch cho nhà nước.”

CH 3: - Luận đề của văn bản: bàn luận quan điểm về hiền tài, tầm quan trọng của hiền tài đối với đất nước.

- Lý do xác định luận đề:

  + Nhan đề của văn bản: Hiền tài là nguyên khí của quốc gia.

  + Các luận điểm, lý lẽ, bằng chứng trong văn bản đều hướng đến việc làm nổi bật tầm quan trọng của hiền tài đối với đất nước.

CH 4: Hai đoạn có liên quan đến nhau, bổ sung cho nhau, đưa ra luận điểm về sự coi trọng hiền tài; sau đó nêu dẫn chứng về những chính sách đã và đang làm thể hiện sự coi trọng hiền tài.

CH 5: - Nội dung đoạn 4: Nói về việc kẻ sĩ nên biết cách tự trọng tấm thân mà báo đáp lại những đãi ngộ của triều đình.

- Chức năng trong mạch lập luận: kết nối nội dung ý nghĩa của đoạn 3 và đoạn 5 giúp mạch văn toàn bài được thống nhất, thuyết phục. 

CH 6: Cách triển khai luận điểm của tác giả:

• Tác giả nêu quan điểm với vị thế là một người truyền đạt “thánh ý”, đưa ra luận điểm, luận cứ về việc trọng dụng hiền tài của triều đình nhà nước.

• Tác giả cũng trình bày luận điểm về những suy nghĩ của kẻ sĩ được trọng dụng, bày tỏ thái độ của bản thân, đưa ra những lí lẽ bằng chứng về sự đóng góp của kẻ sĩ cho nước nhà.

CH 7: Dẫn chứng lịch sử: nước ta coi trọng những bậc hiền tài như:

• Quang Trung, Trần Hưng Đạo có tài chỉ huy, là những vị tướng lĩnh tài ba có công đánh giặc ngoại xâm.

• Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, và một số nhà văn, nhà thơ khác đã có những đóng góp to lớn trong sự nghiệp văn học của nước nhà.

• Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đại tướng Võ Nguyên Giáp có công lao to lớn với đất nước.

CH 8: - Đối với người viết:

  + Biết được nội dung cần viết, bày tỏ được những quan điểm, suy nghĩ của bản thân trong bài văn nghị luận

  + Xác định được những luận điểm, sắp xếp hệ thống luận cứ, lí lẽ, bằng chứng một cách khoa học, logic để làm rõ luận điểm.

- Đối với người đọc:

  + Nhận biết được luận đề, luận điểm và các bằng chứng, lí lẽ mà người viết đưa ra.

KẾT NỐI ĐỌC – VIẾT

CH 1: 

• Hiền tài là người tài cao, học rộng và có đạo đức. Nguyên khí là khí chất ban đầu làm nên sự sống còn và phát triển của sự vật.

• Quan điểm này từ xưa đến nay vẫn luôn đúng đắn cho chúng ta có ở xã hội nào đi chăng nữa thì việc sử dụng người tài đức sẽ giúp cho xã hội phát triển phồn thịnh.

• Trong suốt chiều dài phát triển của dân tộc, việc tuyển chọn và sử dụng hiền tài trở thành bài học quý báu.

• Là thế hệ trẻ, mỗi chúng ta cần cố gắng học tập, trau dồi không ngừng để cống hiến, xây dựng quê hương, đất nước.