VĂN BẢN: HUYỆN ĐƯỜNG

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

TRƯỚC KHI ĐỌC 

CH 1: Bạn đã xem biểu diễn tuồng bao giờ chưa? Bạn nghĩ sao khi loại nghệ thuật sân khấu truyền thống này đang gặp khó khăn trên con đường đến với khán giả hiện đại? 

CH 2: Hãy tìm xem trên Internet toàn bộ hoặc từng trích đoạn của vở tuồng này. 

ĐỌC VĂN BẢN 

CH 1: Cách bài trí nơi huyện đường – những chỉ dẫn cho việc thiết kế sân khấu.

CH 2: Lưu ý cách tự giới thiệu của nhân vật trong tuồng.

CH 3: Chú ý sự hể hả, trắng trợn của tri huyện khi tự “thưởng thức” những mưu mô của mình.

CH 4: Hoạt động “ăn ý” giữa tri huyện và đề lại.

CH 5: Điều gì sẽ xảy ra sau lời nói này của lính lệ A?

SAU KHI ĐỌC

CH 1: Tóm tắt các sự việc trong đoạn trích.

CH 2: Liệt kê những lời thoại cho thấy sự tương đồng về bản chất, thủ đoạn giữa các nhân vật ở huyện đường, từ tri huyện đến đề lại và lính lệ.

CH 3: Đoạn trích cho thấy tri huyện và đề lại không cần phải giữ ý với nhau. Vì sao vậy? Phân tích sự hô ứng nhịp nhàng trong lời thoại giữa hai nhân vật.

CH 4: Qua theo dõi cảnh tuồng Huyện đường, bạn hiểu như thế nào về thái độ và cách nhìn nhận của người dân xưa đối với chốn “cửa quan”?

CH 5: Lời tự giới thiệu (qua hình thức nói lối) của nhân vật tri huyện đã giúp người xem, người đọc hiểu được điều gì về con người ông ta? Hãy so sánh lời tự giới thiệu đó của một nhân vật cụ thể trong tuồng với những lời tự giới thiệu thường gặp trong đời sống để rút ra nhận xét cần thiết.

CH 6: Nếu được tham gia dựng lại cảnh Huyện đường trên sân khấu, bạn sẽ lưu ý điều gì về diễn xuất của diễn viên? Vì sao?

KẾT NỐI ĐỌC VIẾT

CH 1: Viết đoạn văn ngắn (khoảng 150 chữ) trình bày suy nghĩ về tiếng cười châm biếm của tác giả dân gian thể hiện qua đoạn trích.

PHẦN II: 5 PHÚT SOẠN BÀI

TRƯỚC KHI ĐỌC 

CH 1: Em chưa từng xem tuồng trên sân khấu. 

Loại hình nghệ thuật này đang gặp khó khăn trên con đường đến với khán giả hiện đại, cần phải quảng bá nhiều hơn nữa các tác phẩm để thu hút người đọc.

CH 2: Vở tuồng đồ “Nghêu, Sò, Ốc, Hến”.

ĐỌC VĂN BẢN 

CH 1: Những chi tiết cho thấy cách bài trí nơi huyện đường:

- Trên tường chính giữa là bức hoành phi đề hai chữ “huyện đường”, hai bên hai câu đối, bên cạnh câu đối là cửa vào nhà trong

- Bàn giấy của tri huyện để chính giữa, trên có ống bút, nghiên mực, điếu bình

- Bàn của đề lại cũng có nghiên bút và một chồng đơn từ

CH 2: Cách giới thiệu có phần hơi khoa trương, thị uy và hống hách.

CH 3: Sự hả hê, trắng trợn của tri huyện khi tự “thưởng thức” những mưu mô của mình:

• “Thằng Sò này giàu lắm, chúng mình có thể ấy được”
• “Phải nắm đứa có tóc ai năm kẻ đầu trọc. (cười khoái trá)”.

CH 4:Chúng cười khoái trá, bàn mưu tính kế với nhau để kiếm lợi từ Trùm Sò.

CH 5: Ông Trùm Sò và thị Hến sẽ đút lót tiền cho hắn và cùng nhau vào huyện đường để mong được tri huyện xử kiện.

SAU KHI ĐỌC

CH 1: Các sự việc chính trong đoạn trích:

- Tri huyện bước ra đầu tiên, tự xưng tên tuổi, chức vụ và kinh nghiệm của mình

- Đề lại theo hầu phía sau, hỏi thăm và thưa với tri huyện về vụ án của Thị Hến

- Sau một hồi bàn bạc, tri huyện và đề lại đưa ra phương án xử tù, phạt đòn và phạt tiền đối với Ốc, Nghêu và lí trưởng còn Sò và Hến thì đợi xem xét

- Lính lệ ra gọi cả bên nguyên, bên bị, nhân chứng vào hầu.

CH 2: Những lời thoại cho thấy sự tương đồng về bản chất, thủ đoạn giữa các nhân vật ở huyện đường, từ tri huyện đến đề lại và lính lệ là:

- Tri huyện:

+ “Tôi thì tôi nghĩ cứ đu đưa như vậy đã. Thằng Sò này giàu lắm, chúng mình có thể ấy được”

+ “Phải nắm đứa có tóc ai năm kẻ đầu trọc. (cười khoái trá)”.
+ “Ăn thua là những chỗ khó đấy đấy, lưỡi không xương nhiều đường lắt léo, nói thế nào lại chả được.”

- Đề lại:

+ “Vâng, ta cứ bảo là để tra cứu đã… thì liệu xử cho xong, bọn này toàn đầu trọc cả.”

+ “Bẩm quan xử thật sâu sắc nhưng đã xử Nghêu và Ốc rồi thì lấy gì mà không xử Sò và Hến được.”

+ “Vâng ạ, quan xử hay lắm.”

- Lính lệ: “Nhắc lại ông Trùm, anh xã và chị Hến biết rằng hôm nay quan bận lắm, tôi bẩm mãi quan mới chịu xử vụ này đấy.”

CH 3: Tri huyện và đề lại không cần phải giữ ý với nhau vì chúng là những người cùng bản chất.

- Sự hô ứng nhịp nhàng trong lời thoại giữa hai nhân vật:

  + Tri huyện phàn nàn về việc “dân xã không đấu cáo”, đề lại đáp “vâng, hôm nay chả thấy ai kiện cáo gì cả”.

+ Tri huyện xử án, đề lại khen hay.

CH 4: Qua cách theo dõi tuồng Huyện đường, em hiểu được thái độ và cách nhìn nhận của người dân xưa đối với chốn “cửa quan”:

Thái độ châm biếm, mỉa mai, khinh bỉ của người dân xưa

CH 5: - Lời tự giới thiệu của nhân vật tri huyện đã giúp cho người xem, người đọc hiểu được bản chất tham lam, mưu mô, toan tính của con người ông ta.

- So sánh lời tự giới thiệu của nhân vật cụ thể trong tuồng với lời tự giới thiệu thường gặp trong đời sống: 

+ Giống nhau: Đều giới thiệu cho người nghe về tên tuổi, xuất thân, tính cách của người nói.

+ Khác nhau: 

• Lời giới thiệu của tri huyện dùng nhiều hình ảnh ẩn ý, cách nói ẩn dụ, ngoài giới thiệu bản thân còn nhằm mục đích khoe quyền thế, ra oai với thiên hạ. 

• Lời giới thiệu thường gặp trong đời sống tự nhiên và dễ hiểu, dễ nhớ và dùng nhiều từ ngữ phổ thông hơn lời giới thiệu của tuồng.

CH 6: Nếu được tham gia dựng lại cảnh Huyện đường trên sân khấu, em sẽ lưu ý về vấn đề biểu cảm và giọng nói của diễn viên .

KẾT NỐI ĐỌC VIẾT

CH 1: Vở tuồng Huyện đường để thể hiện cái nhìn châm biếm của tác giả về thói tham nhũng, xử kiện dựa trên đồng tiền của một bộ phận quan lại thối nát vô lương tâm trong xã hội cũ.

Tác giả để cho nhân vật tự giới thiệu, bộc lộ bản chất của mình thông qua lời thoại, cử chỉ và ngôn ngữ.

Thông qua câu chuyện ở huyện đường, tác giả vừa châm biếm vừa phê phán tầng lớp quan lại; đồng thời phơi bày trước mắt thủ đoạn lừa lọc, thiếu tình người.