VĂN BẢN: TÁC GIA NGUYỄN TRÃI

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

TRƯỚC KHI ĐỌC 

CH 1: Bạn hãy kể tên một số tác giả văn học trung đại Việt Nam có đóng góp quan trọng trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc.

CH 2: Hãy chia sẻ một vài thông tin về tác giả mà bạn ngưỡng mộ.

ĐỌC VĂN BẢN 

CH 1: Chú ý vai trò của Nguyễn Trãi trong cuộc kháng chiến chống quân Minh.

CH 2: Chú ý nội dung cơ bản của tư tưởng nhân nghĩa trong thơ văn Nguyễn Trãi.

CH 3: Biểu hiện của tình yêu thiên nhiên và nỗi niềm thế sự

CH 4: Đóng góp quan trọng của Nguyễn Trãi trong từng thể loại: văn chính luận, thơ chữ Hán, thơ chữ Nôm.

CH 5: Vị trí của Nguyễn Trãi trong nền văn học Trung Đại Việt Nam

SAU KHI ĐỌC

CH 1: Dựa vào những thông tin trong văn bản, hãy nêu ấn tượng sâu sắc nhất của bạn về cuộc đời và con người Nguyễn Trãi.

CH 2: Điều gì đã tạo nên giá trị đặc sắc trong tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Trãi?

CH 3:Nêu cảm nhận của bạn về tâm hồn Nguyễn Trãi qua những bài thơ viết về thiên nhiên.

CH 4: Đọc những vần thơ Nguyễn Trãi viết về nỗi niềm thế sự, bạn hình dung như thế nào về con người tác giả?

CH 5: Văn chính luận của Nguyễn Trãi đã từng thể hiện sức tác động mạnh mẽ như thế nào? Những yếu tố nào đã làm nên sức mạnh đó?

CH 6: Hãy kể tên những tác phẩm văn học, nghệ thuật mà bạn biết nói về cuộc đời và sự nghiệp của danh nhân Nguyễn Trãi.

KẾT NỐI ĐỌC VIẾT

CH 1: Sưu tầm một bài thơ chữ Hán hoặc chữ Nôm của Nguyễn Trãi và viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) giới thiệu bài thơ đó.

PHẦN II: 5 PHÚT SOẠN BÀI

TRƯỚC KHI ĐỌC 

CH 1: Một số tác giả: Trần Quốc Tuấn, Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, Nguyễn Đình Chiểu

CH 2: 

• Nguyễn Trãi hiệu Ức Trai quê ở Hải Dương

• Năm 1440, Nguyễn Trãi đỗ đạt, làm quan dưới triều Hồ

• Năm 1423, ông gia nhập Lam Sơn, giúp Lê Lợi đánh đuổi giặc Minh, sau đó làm quan dưới triều Lê. 

• Năm 1437, Nguyễn Trãi xin về ở ẩn tại Côn Sơn

• Năm 1440, vua Lê Thái Tông mời ông ra làm quan, cuối cùng ông bị gian thân vu oan tội giết vua, chịu án “tru di tam tộc”

ĐỌC VĂN BẢN 

CH 1: Khoảng năm 1423, Nguyễn Trãi tìm vào Lam Sơn, theo Lê Lợi và dâng Bình Ngô sách (sách lược đánh dẹp giặc Minh).

CH 2: Tư tưởng nhân nghĩa trong thơ văn của ông trước hết là tình thương dân, lấy cuộc sống bình yên, no ấm của nhân dân làm mục tiêu cao nhất.

CH 3: 

• Biểu hiện của tình yêu thiên nhiên: nhắc đến một số địa danh thiên nhiên hùng vĩ, tráng lệ như cửa biển Bạch Đằng, Vân Đồn, Côn Sơn

• Biểu hiện của nỗi niềm thế sự:

+ Những chiêm nghiệm buồn vè nhân tình thế thái, sự thất vọng, cay đắng trước thực tại 

+ Lựa chọn quan niệm sống, triết lí thanh cao, kiêu hãnh.

CH 4: Văn chính luận của Nguyễn Trãi luôn đạt đến trình độ mẫu mực.

• Thơ chữ Hán: đạt đến độ nhuần nhuyễn, điêu luyện, ngôn ngữ cô đúc, nghệ thuật tả cảnh, tả tình tinh tế, tài hoa. 

• Thơ chữ Nôm: sáng tạo một thể thơ riêng: đưa câu lục ngôn xen vào bài thơ thất ngôn một cách đa dạng, chú ý Việt hóa nhiều đề tài, thi liệu văn học Trung Quốc.

CH 5: Đóng góp nhiều công lao cho việc mở rộng và phát triển việc xây dựng nền văn học Đại Việt

SAU KHI ĐỌC

CH 1: 

Ấn tượng sâu sắc nhất về cuộc đời và con người Nguyễn Trãi:

a. Về cuộc đời

- Năm 1437, Nguyễn Trãi xin về ở ẩn tại Côn Sơn, đến năm 1440, vua Lê Thái Tông mời ông ra làm quan, cuối cùng ông bị gian thần vu oan tội giết vua, chịu án “tru di tam tộc”.

b. Về con người

- Nguyễn Trãi là một con người nhân nghĩa, yêu nước thương dân.

CH 2: Sự tiếp thu một cách chọn lọc, sáng tạo tư tưởng nhân nghĩa của Nho giáo.

CH 3: Nguyễn Trãi là một người có tâm hồn tinh tế, rộng mở, lãng mạn với những vẻ đẹp của thiên nhiên, yêu thiên nhiên sâu sắc.

CH 4: Ông là một con người “một đời ôm mối ưu dân, ái quốc”, “trĩu nặng suy tư trước thế sự”. Khi viết về con người, về nhân tình thế thái, ngòi bút của nhà thơ chứa đựng sự ưu tư, nỗi buồn sâu sắc, thất vọng trước thực tại.

CH 5: Văn chính luận của Nguyễn Trãi có sức thuyết phục, đạt đến trình độ mẫu mực.

- Những yếu tố làm nên sức mạnh đó:

+ Vận dụng triệt để và sắc sảo các mệnh đề tư tưởng, đạo đức của Nho giáo và chân lý khách quan của đời sống để tạo dựng nền tảng chính nghĩa vững chắc.

+ Bám sát từng đối tượng và tình hình thời sự, chiến sự

+ Kết hợp giữa lí lẽ sắc bén với dẫn chứng xác đáng

+ Ngôn ngữ hàm súc, kết hợp nhiều phong cách ngôn ngữ và nhiều phương thức biểu đạt, giọng điệu truyền cảm.

CH 6: Một số tác phẩm văn học, nghệ thuật nói về cuộc đời và sự nghiệp của danh nhân Nguyễn Trãi:

- Vở kịch “Nguyễn Trãi ở Đông Quan” của tác giả Nguyễn Đình Thi

- Bài thơ “Đêm Côn Sơn” của Trần Đăng Khoa

- Tiêu thuyết Bức huyết thư (Bùi Anh Tấn)

- Phim điện ảnh dã sử Thiên mệnh anh hùng (Victor Vũ)

- Nguyễn Trãi toàn tập Cuốn sách viết về những bài thơ hay của ông

KẾT NỐI ĐỌC VIẾT

CH 1: “Tự bén hơi hơi xuân tốt lại thêm,

Đầy buồng lạ, màu thâu đêm.

    Tình thư một bức phong còn kín,

Gió nơi đâu, gượng mở xem.”

(Ba tiêu – Cây chuối của Nguyễn Trãi)

• Bài thơ viết bằng chữ Nôm theo thể thất ngôn tứ tuyệt, nằm trong tập thơ Quốc âm thi tập nổi tiếng của Nguyễn Trãi.

• Bài thơ này không đơn thuần chỉ là miêu tả hình ảnh cây chuối, mà nó như là một bức thư tràn đầy tình cảm được Nguyễn Trãi gửi gắm đến người đọc.