Bài giảng điện tử Ngữ văn 9 chân trời sáng tạo

CHÀO CẢ LỚP!

CHÀO MỪNG CÁC EM TỚI BUỔI HỌC NÀY!

KHỞI ĐỘNG

Em hãy trả lời câu hỏi sau:

Hãy nhớ lại một kỉ niệm tuổi thơ với người thân của em và chia sẻ để mọi người được biết.

Bài 1: Thương nhớ quê hương

Văn bản

BẾP LỬA

NỘI DUNG BÀI HỌC

Tìm hiểu chung

Tác giả

Tác phẩm

Tìm hiểu chi tiết

Hình ảnh bếp lửa – xuyên suốt mạch cảm xúc của bài thơ

Kết cấu bài thơ và các yếu tố nghệ thuật

Tổng kết

Nội dung

Nghệ thuật

1. TÌM HIỂU CHUNG

HOẠT ĐỘNG NHÓM

Nhóm 1

Trình bày những hiểu biết của em về tác giả Bằng Việt?

Nhóm 2

Trình bày hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm “Bếp lửa”?

Nhóm 3

Xác định bố cục bài thơ?

Nhóm 4

Xác định chủ đề và cảm hứng chủ đạo của bài thơ?

1. Tác giả

Bằng Việt sinh năm 1941

1. Tiểu sử

• Tên khai sinh: Nguyễn Việt Bằng.
• Quê quán: Hà Nội.
• Ông làm thơ từ đầu những năm 60 và thuộc thế hệ các nhà thơ trưởng thành trong thời kì kháng chiến chống Mỹ.
• Phong cách sáng tác: Trong trẻo, mượt mà, cảm xúc tinh tế, giàu suy tư.

1. Tác phẩm tiêu biểu

Tác phẩm tiêu biểu: Hương cây – Bếp lửa (1968, in chung với Lưu Quang Vũ); Đất sau mưa (1977), Bếp lửa – khoảng trời (1986); Những gương mặt, những khoảng trời (1973)…

2. Tác phẩm
3. Hoàn cảnh sáng tác

• Sáng tác: Năm 1963.
• Khi tác giả đang là sinh viên học ngành Luật ở nước ngoài.
• Xuất xứ: In trong tập “Hương cây – Bếp lửa” (1968) tập thơ đầu tay của Bằng Việt và Lưu Quang Vũ.

1. Bố cục bài thơ

Phần 1: Khổ thơ đầu

Hình ảnh bếp lửa và sự khơi nguồn cảm xúc.

Phần 2 4 khổ thơ tiếp theo

Những kỉ niệm thơ ấu bên người bà và bếp lửa.

Phần 3 2 khổ thơ tiếp

Suy ngẫm của cháu về bà và bếp lửa.

Phần 4 Còn lại

Niềm thương nhớ của người cháu.

1. Cảm hứng chủ đạo và chủ đề tác phẩm

Cảm hứng chủ đạo

Là tình cảm bà cháu, tình cảm gia đình thiêng liêng gắn liền với hình ảnh bếp lửa một thời thơ ấu.

Chủ đề tác phẩm

Thể hiện sự thương yêu kính trọng vô bờ của người cháu dành cho bà mình cũng như tình cảm yêu quê hương da diết.

1. TÌM HIỂU CHI TIẾT
2. Hình ảnh bếp lửa – xuyên suốt mạch cảm xúc của bài thơ

HOẠT ĐỘNG CẶP ĐÔI

Em hãy trả lời câu hỏi sau:

• Phân tích mối quan hệ giữa hình ảnh bếp lửa và hình ảnh người bà trong bài thơ? Hình ảnh bếp lửa có sự thay đổi thế nào qua các khổ thơ?
• Hình ảnh bếp lửa xuất hiện bao nhiêu lần trong tác phẩm? Ý nghĩa của hình ảnh này?
• Ở khổ thơ thứ 4 tác giả nói đến hình ảnh “ngọn lửa” mà không phải là bếp lửa có dụng ý gì?

Hình ảnh bếp lửa

Là cảm xúc chủ đạo xuyên suốt tác phẩm khơi gợi nguồn cảm xúc hồi tưởng về bà của đứa cháu xa quê.

Một bếp lửa chờn vờn sương sớm

Một bếp lửa ấp iu nồng đượm

Hình ảnh “bếp lửa” vừa gợi hình vừa gợi cảm mạnh mẽ đánh mạnh vào liên tưởng của người đọc.

Ở một miền đất xa lạ đứa cháu nhớ về những kỉ niệm tuổi thơ với người bà kính yêu của mình.

Hình ảnh bếp lửa “lớn” cùng cháu theo từng năm tháng.

Khi chỉ 4 tuổi đến khi cháu nhận ra những đắng cay của cuộc đời bà.

Khi cháu trưởng thành để bước ra một “thế giới” mới.

Hình ảnh bếp lửa

Là một phần không thể thiếu trong tuổi thơ cũng như trong cuộc đời của đứa cháu.

Vượt lên cả không gian khoảng cách địa lí, thời gian để nhớ về tuổi thơ tuyệt đẹp của mình và hình ảnh người bà tần tảo.

Bếp lửa xuất hiện rất nhiều lần trong bài (12 lần), hàm chứa nhiều cảm xúc mãnh liệt.

Đó là những hồi tưởng về tình bà cháu, cũng là những suy ngẫm của chủ thể trữ tình đối với người bà kính yêu của mình.

Hình ảnh “ngọn lửa” mang ý nghĩa khái quát cao

Rồi sớm rồi chiều, lại bếp lửa bà nhen,

Một ngọn lửa, lòng bà luôn ủ sẵn,

Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng…

Ngọn lửa thắp sáng và duy trì  niềm tin tình yêu thương to lớn của bà.

Ngọn lửa tiếp nối của tình yêu thương từ bà sang cháu và cho thế hệ mai sau.

Hình ảnh bếp lửa và hình ảnh người bà có mối quan hệ mật thiết với nhau là một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của cháu.

2. Kết cấu bài thơ và các yếu tố nghệ thuật

Em hãy trả lời câu hỏi sau:

• Hãy chỉ ra những sự kết hợp giữa các yếu tố biểu cảm với miêu tả, tự sự trong văn bản và nêu tác dụng của nó?
• Hãy chỉ ra những nét đặc sắc về kết cấu của bài thơ?
• Bài thơ đã sử dụng biện pháp tu từ nào? Tác dụng của các biện pháp đó?
• Bài thơ thể hiện tư tưởng gì? Và việc sử dụng các động từ “nhóm”; “nhen” và hình ảnh “bếp lửa” góp phần thế nào vào việc thể hiện tư tưởng đó?

1. Yếu tố tự sự, miêu tả và biểu cảm

Đó là dòng hồi tưởng của người cháu về tuổi thơ có cháu và bà

Năm 4 tuổi cháu đã ở cùng bà.

Tám năm ở cùng bà khi cha mẹ bận công tác. Bà dạy cháu làm, chăm cháu học,  kể chuyện cho cháu nghe, bà dạy cháu nên người…

Năm giặc đốt làng, bà vẫn vững lòng dặn cháu không được để bố mẹ biết để bố mẹ yên tâm công tác.

Đó là hình ảnh miêu tả bếp lửa vô cùng chân thực và chi tiết

Bếp lửa chờn vờn sương sớm.

Hình ảnh khói hun nhèm mắt cháu.

Hình ảnh ngôi làng cháy tàn cháy rụi.

Hình ảnh người bà tảo tần sớm hôm nuôi nấng đứa cháu nhỏ.

Xen vào đó là những tình cảm sâu đậm mà cháu dành cho bà

Cháu thương bà biết nắng mưa.

Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa.

Đan cài các yếu tố tự sự, biểu cảm và miêu tả vào trong bài thơ:

Tác giả có thể khắc họa một tuổi thơ êm đềm và nhiều kỉ niệm bên bà.

Thể hiện tình yêu thương sự quý trọng của mình dành cho người bà.

• Đó chính là động lực thúc đẩy cháu vượt qua mọi biến cố khó khăn của cuộc đời.
• Tình cảm của cháu dành cho bà cũng chính là tình cảm yêu quê hương, yêu đất nước tha thiết.

1. Kết cấu bài thơ

……………………….