BÀI 8

ĐỌC: THỜI GIAN

CHUẨN BỊ

Câu hỏi 1: Tìm hiểu và ghi lại những thông tin cần thiết về nhà thơ Văn Cao để vận dụng vào đọc hiểu bài thơ Thời gian.

Giải rút gọn:

- Văn Cao (1923 – 1995), sinh ra ở Nam Định nhưng lớn lên ở Hải Phòng và bắt đầu sự nghiệp sáng tác ở đây.

- Ông là nhạc sĩ, nhà thơ và họa sĩ.

- Thơ của ông không nhiều về số lượng nhưng luôn thể hiện phong cách nghệ thuật độc đáo.

- Một số tác phẩm: Tuyển tập thơ Văn Cao, Khuôn mặt em, Tại sao tôi viết “Tiến quân ca”, Đêm xuân, Gió núi,… 

Câu hỏi 2: Đọc trước bài thơ Thời gian và ghi lại những cảm nhận đầu tiên của em về tác phẩm.

Giải rút gọn:

- Đây là một bài thơ hay, có kết cấu đặc sắc, khác với kết cấu của các bài thơ thông thường khác

- Đọc bài thơ, ta thấy được những chiêm nghiệm sâu sắc về mối quan hệ giữa thời gian, cuộc đời với con người và nghệ thuật.

Câu hỏi 3: Em nghĩ gì về ý nghĩa của những câu nói sau: 

- “Một giờ không phải một giờ, đó là một chiếc bình đầy hương vị, âm thanh, dự kiến và hoàn cảnh” 

- “Đừng đi qua thời gian mà không để lại dấu vết”.

Giải rút gọn:

- “Một giờ không phải một giờ, đó là một chiếc bình đầy hương vị, âm thanh, dự kiến và hoàn cảnh”: Mỗi khoảnh khắc trong cuộc sống không chỉ đơn thuần là một khoảnh khắc trôi qua mà còn chứa đựng nhiều hương vị, âm thanh, kỷ niệm và tình huống khác nhau.

- “Đừng đi qua thời gian mà không để lại dấu vết”: ý nghĩa quan trọng của việc tận dụng thời gian một cách có ý nghĩa và đáng giá, không để thời gian trôi qua một cách vô nghĩa.

ĐỌC HIỂU VĂN BẢN

Câu hỏi 1: Thời gian được hình dung như thế nào?

Giải rút gọn:

- Thời gian là thứ quà tặng kì diệu mà tạo hóa ban cho con người, chẳng có một ai nắm giữ được thời gian. 

- Thời gian đi qua lấy đi vô số thứ, thanh xuân, tuổi trẻ, những tháng ngày hạnh phúc, những thứ chúng ta trân trọng và thương yêu nhất… và một khi qua đi sẽ không bao giờ trở lại.

Câu hỏi 2: Chú ý những hình ảnh có ý nghĩa tượng trưng trong 6 dòng thơ cuối.

Giải rút gọn:

- “Những câu thơ”, “những bài hát” là biểu tượng cho sáng tạo nghệ thuật, sự rung động của trái tim con người.

- “Còn xanh”: Sức sống trường tồn của nghệ thuật và tình yêu chân chính. 

- “Và đôi mắt em”: Vẻ đẹp của con người, tình yêu.

- “Như hai giếng nước”: Vẻ lấp lánh, trong lành, dạt dào sức sống.

SAU KHI ĐỌC

Câu hỏi 1: Dòng thơ đầu tiên cho thấy tác giả có cảm nhận như thế nào về thời gian?

Giải rút gọn:

- Những liên tưởng, hình dung vô vùng sâu sắc về thời gian:

+ Cảm nhận thời gian qua xúc giác, thời gian chạm vào chúng ta một cách âm thầm và trôi qua cực kỳ nhanh chóng.

+ Thời gian rất quý giá nhưng lại rất mong manh nên con người luôn khao khát có được nó trong tay. 

- Như một quy luật chung của sự tồn tại, thời gian trôi qua mãi mãi và không bao giờ quay trở lại.

- Chúng ta phải đảm bảo rằng mỗi khoảnh khắc của cuộc đời con người đều là khoảnh khắc của cuộc sống chứ không phải là sự tồn tại. 

Câu hỏi 2: Thời gian có ảnh hưởng như thế nào đến thế giới tự nhiên nói chung và nhân vật trữ tình nói riêng? Ảnh hưởng đó đem lại cảm xúc gì?

Giải rút gọn:

- Thời gian trôi qua làm cho thiên nhiên, tâm hồn không còn xanh tươi, nhẹ nhàng nữa. 

- Khi đã nhận thức được dòng chảy thời gian, con người chúng ta càng nên biết trân quý sự hiện hữu của bản thân trên thế giới này. 

- Thời gian rất quý giá nhưng lại rất mong manh nên con người luôn khao khát có được nó trong tay. 

- Càng về sau bài thơ càng nặng nề, bài thơ bị ngắt dòng đột ngột, thể hiện những cảm xúc tự nhiên của con người khi đứng trước sự khắc nghiệt của thời gian.

Câu hỏi 3: Hình ảnh “câu thơ”,”bài hát” tượng trưng cho điều gì? Việc lặp lại các từ “Riêng”, “còn xanh” cho thấy suy nghĩ của tác giả về mối tương quan giữa thời gian và ý nghĩa của những hình ảnh đó như thế nào?

Giải rút gọn:

- Hình ảnh “câu thơ”, “bài hát” là hình ảnh ẩn dụ được sử dụng như những phương tiện nghệ thuật, là những sáng tạo không thể bị thời gian làm ảnh hưởng.

- Từ "riêng" xuất hiện như một điểm nhấn, làm nổi bật ý nghĩa của từ "còn xanh". 

=> Sự khẳng định mạnh mẽ, thể hiện tâm hồn bất khuất, không chấp nhận sự phai tàn của thời gian. 

- "Còn xanh" ở đây không chỉ là một trạng thái vật lý mà còn là biểu tượng cho sự tươi mới, sức sống mãi mãi.  

Câu hỏi 4: Em hiểu dụng ý của nhà thơ trong hai dòng thơ cuối thế nào? Hãy giải thích cách hiểu của em.

Giải rút gọn:

- Tình yêu như được biểu hiện qua “đôi mắt em”, nghệ thuật được biểu hiện bằng những “bài hát”. 

- Đó là nguồn động viên mạnh mẽ nhất để vượt qua thách thức của thời gian. 

=> Sự mến thương và tình cảm sâu sắc giữa con người là một nguồn động viên lớn, động lực để sáng tạo và tạo nên những điều kì diệu. 

- Câu "như hai giếng nước" không chỉ là một hình ảnh mà còn là biểu tượng cho sự tươi mới và sức sống không ngừng của tình yêu.

=> Lòng tin vào sức mạnh vĩnh cửu của tình yêu và nghệ thuật trước sự chấm dứt của thời gian. 

Câu hỏi 5: Hãy chỉ ra các biểu hiện của thơ tượng trưng trong văn bản trên và nhận xét về tác dụng của các yếu tố ấy trong việc thể hiện nội dung tác phẩm

Giải rút gọn:

- Biểu hiện của thơ tượng trưng trong văn bản trên: 

+ Bài thơ được viết theo thể thơ tự do, số câu trong mỗi đoạn không ổn định và theo hướng giảm dần

+ Các chữ trong câu không bị giới hạn về mặt số lượng.

+ Không có thể thức nhất định trong một câu.

+ Không cần phải tuân theo quy tắc gieo vần liên tục như các thể thơ khác.

+ Hệ thống hình ảnh trong bài mang tính tượng trưng cao

+Nhịp điệu của câu thơ lạ thường và rất linh hoạt nhằm nhấn mạnh ý, tạo ra một nhạc điệu đặc biệt.

- Tác dụng:

+ Giúp cho tác giả có cơ hội mở rộng, sáng tạo những ý tưởng của mình nhờ vào tính linh hoạt của thể loại thơ. 

+ Dễ dàng truyền đạt những tâm tư, ý nghĩ của tác giả trong bài đến với độc giả.

Câu hỏi 6: Bài thơ đem đến cho em những suy nghiệm gì về cuộc sống?

Giải rút gọn:

- Thời gian như một dòng sông không ngừng chảy, luôn biến đổi và mạnh mẽ.

- Tuy nhiên, những giá trị tinh thần, sức sống của tình yêu mạnh mẽ vẫn tồn tại, vượt qua mọi trở ngại về không gian và thời gian để tồn tại vĩnh cửu. 

- Chúng ta cần trân trọng mọi khoảnh khắc, mỗi phút giây quý báu, lưu giữ kí ức và kỷ niệm để chúng mãi mãi tồn tại.