BÀI 5: VĂN NGHỊ LUẬN

ĐỌC: TOÀN CẦU HÓA VÀ BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC

CHUẨN BỊ

Câu hỏi 1: Đọc trước văn bản Toàn cầu hóa và bản sắc văn hóa dân tộc và tìm hiểu thêm về tác giả Phan Hồng Giang.

Soạn rút gọn:

- Sinh năm: 1941- 2022

- Quê quán: huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An

- Là nhà nghiên cứu, dịch giả. 

- Năm 2012, ông nhận Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật cho các cuốn: Ghi chép về tác giả và tác phẩm, Chung quanh một số vấn đề văn hóa nghệ thuật.

Câu hỏi 2: Tìm hiểu bối cảnh xã hội từ đầu thế kỉ XX đến nay. Em thấy cuộc sống quanh mình thay đổi như thế nào? Từ sự thay đổi ở một số lĩnh vực như Internet, truyền thông đại chúng, điện thoại di động, ca nhạc, thời trang… hãy trình bày, chia sẻ với các bạn về những ảnh hưởng và sự tác động của quá trình giao lưu quốc tế đến suy nghĩ và lối sống của cá nhân em.

Soạn rút gọn:

a. Những thay đổi trong cuộc sống hàng ngày

- Internet: mở ra một thế giới kỹ thuật số, tạo điều kiện cho việc truy cập thông tin, giao lưu và làm việc từ xa.

- Truyền thông đại chúng: truyền hình, radio và báo chí đã thay đổi cách mọi người tiếp nhận thông tin và giải trí.

- Điện thoại di động: thay đổi cách mọi người liên lạc và tiếp cận thông tin.

- Ca nhạc và thời trang: ảnh hưởng đến văn hóa và phong cách sống của nhiều quốc gia.

b. Quá trình giao lưu quốc tế đã có ảnh hưởng sâu rộng đến suy nghĩ và lối sống cá nhân:

- Đa dạng văn hóa: mở ra cơ hội tiếp xúc với nhiều nền văn hóa khác nhau

- Tích hợp văn hóa: thúc đẩy quá trình tích hợp văn hóa, tạo ra sự đa dạng và phong phú trong lối sống cá nhân.

- Thay đổi suy nghĩ: mở mang tầm nhìn, thúc đẩy sự đa dạng suy nghĩ và quan điểm, giúp cá nhân hiểu rõ hơn về thế giới xung quanh.

ĐỌC HIỂU VĂN BẢN

Câu hỏi 1: Toàn cầu hóa đã có từ khi nào?

Soạn rút gọn:

Toàn cầu hóa xuất hiện từ khi các nước, khu vực trên thế giới mở rộng quan hệ giao lưu về mọi mặt, từ kinh tế đến văn hóa

Câu hỏi 2: Toàn cầu hóa khác gì với giao lưu quốc tế?

Soạn rút gọn:

- Lĩnh vực thông tin: “Các xa lộ thông tin” trên toàn thế giới xuất hiện rất nhiều.

- Lĩnh vực thương mại: Quá trình “tự do hóa thương mại” mở rộng nhanh chóng.

- Lĩnh vực tin học, truyền thông: Sự sáp nhập của các công ty liên quốc gia.

- Lĩnh vực kinh tế- tài chính: Sự nhất thể hóa ở các khu vực.

- Lĩnh vực văn hóa: sự bùng nổ phương tiện truyền thông đại chúng và các ngành công nghiệp văn hóa.

Câu hỏi 3: Mở đầu của phần 2 nêu lên vấn đề gì?

Soạn rút gọn:

Vấn đề: Mặt trái của vấn đề toàn cầu hóa.

Câu hỏi 4: Đoạn này nêu lên tác động gì của toàn cầu hóa?

Soạn rút gọn:

Tác động của toàn cầu hóa tới lí luận về con đường trong tương lai của dân tộc

Câu hỏi 5: Chú ý những ý nêu trong ngoặc đơn.

Soạn rút gọn:

Tác dụng: bổ sung, giải thích thêm cho các ý trước đó.

Câu hỏi 6: Chú ý những ý nêu trong ngoặc đơn.

Soạn rút gọn:

Tác dụng: bổ sung, giải thích cho việc tiếp nhận thời cơ của đất nước trong lĩnh vực công nghiệp về tính khoa học, kỉ cương trong công việc và sinh hoạt giao tiếp cộng đồng.

Câu hỏi 7: Chú ý bằng chứng về tác động của toàn cầu hóa đến văn hóa.

Soạn rút gọn:

- Nhiều tệ nạn xã hội phát triển như các đại dịch thời Trung Cổ

- Chỉ hơn mười năm qua, thời gian chưa đủ để một thế hệ… coi nhẹ các giá trị lí tưởng, đạo đức của ông cha ta

- Nhiều sinh hoạt văn hóa, từ lễ hội đến biểu diễn nghệ thuật, bị nhuốm màu thương mại hóa

- Các loại hình nghệ thuật, ca nhạc phương Tây…. ngày càng thưa vắng người xem

- Thói đua đòi ăn chơi theo kiểu sống gấp…. không còn là hiện tượng hiếm hoi

=> Thực tế, phong phú, xác đáng được sử dụng để nói về mặt tiêu cực của toàn cầu hóa ảnh hưởng đến lĩnh vực văn hóa.

Câu hỏi 8: Điều gì là tác động đáng lo nhất?

Soạn rút gọn:

Sự phê phán, bài trừ của xã hội chúng ta chưa đủ mạnh để tác động, ngăn chặn những hiện tượng xuống cấp về đạo đức; vẫn còn những thái độ bàng quan, thờ ơ, sợ bị liên lụy không dám đấu tranh với cái xấu. 

=>  Dẫn tới hiện tượng “đồi phong bại tục” vẫn cứ tiếp tục tồn tại.

Câu hỏi 9: Chú ý quan điểm của tác giả về toàn cầu hóa.

Soạn rút gọn:

- Là một quá trình tất yếu, khách quan mà tất cả mọi quốc gia trên thế giới đều phải trải qua.

- Để có phát huy những mặt tích cực, hạn chế mặt tiêu cực của toàn cầu hóa, nhà nước cần chủ động, có những chính sách thích hợp.

SAU KHI ĐỌC

Câu hỏi 1: Xác định luận đề và các luận điểm lớn của văn bản Toàn cầu hóa và bản sắc văn hóa dân tộc (Chú ý các phần đánh số trong văn bản và nội dung mỗi phần).

Soạn rút gọn:

- Luận đề: Vấn đề toàn cầu hóa và những tác động, ảnh hưởng của toàn cầu hóa đối với văn hóa của dân tộc.

- Các luận điểm lớn:

+ Luận điểm 1: Giới thiệu về quá trình toàn cầu hóa.

+ Luận điểm 2: Ảnh hưởng của quá trình toàn cầu hóa và các tác động với đời sống, văn hóa.

+ Luận điểm 3: Đánh giá, nhận xét của tác giả về toàn cầu hóa .

Câu hỏi 2: Mục đích của người viết văn bản trên là gì? Nhan đề của văn bản liên quan như thế nào đến mục đích này.

Soạn rút gọn:

- Mục đích: 

+ Cung cấp cho người đọc về thông tin của vấn đề quá trình toàn cầu hóa và những ảnh hưởng, tác động của quá trình này tới bản sắc văn hóa của mỗi dân tộc 

+ Đưa ra những đánh giá, nhận xét của tác giả về vấn đề trên 

- Nhan đề có ý nghĩa:

+ Thể hiện các nội dung chính của văn bản 

+ Là luận điểm để tác giả triển khai trong văn bản. 

Câu hỏi 3: Phân tích tính thuyết phục của văn bản thông qua việc chỉ ra luận đề và triển khai các luận điểm, lí lẽ và bằng chứng của tác giả Phan Hồng Giang.

Soạn rút gọn:

- Luận đề: Vấn đề toàn cầu hóa và những tác động, ảnh hưởng của toàn cầu hóa đối với văn hóa của dân tộc 

- Các luận điểm lớn được triển khai theo trật tự logic và có mối liên hệ chặt chẽ với nhau 

+ Luận điểm 1: Giới thiệu về quá trình toàn cầu hóa 

+ Luận điểm 2: Ảnh hưởng của quá trình toàn cầu hóa và các tác động với đời sống, văn hóa 

+ Luận điểm 3: Đánh giá, nhận xét của tác giả về toàn cầu hóa 

- Lí lẽ: 

+ Khẳng định lĩnh vực chịu tác động hai mặt, dễ nhìn thấy nhất của quá trình toàn cầu hóa là lĩnh vực văn hóa

+ Ảnh hưởng tích cực của quá trình toàn cầu hóa với lĩnh vực văn hóa

+ Chỉ ra ảnh hưởng tiêu cực của quá trình toàn cầu hóa với lĩnh vực văn hóa

=> Các lí lẽ lô gích, chặt chẽ, có mối liên hệ chặt chẽ với nhau; dẫn chứng thực tế sinh động, phong phú làm tăng tính thuyết phục 

Câu hỏi 4: Dẫn ra một số câu văn thể hiện rõ tính khẳng định, phủ định, cách lập luận và ngôn ngữ biểu cảm trong văn bản

Soạn rút gọn:

- “Từ mấy thế kỉ trước, có thể nói Hội An, Phố Hiến,… đã là những “thành phố mở cửa” đầu tiên của nước ta”

- “Tuy nhiên, trong một vài thập kỉ trở lại đây, rõ ràng đã xuất hiện nhu cầu gọi tiến trình giao lưu quốc tế đoa bằng một cái tên mới là “toàn cầu hóa”…”

- “Mặt khác, nó cũng là một tiến trình đầy tranh cãi tiến công vào chủ quyền quốc gia, làm xói mòn nền văn hóa và truyền  thống địa phương, đe dọa sự ổn định kinh tế và xã hội”

- “Có thể nói, lĩnh vực văn hóa là lĩnh vực chịu tác động hai mặt, dễ nhận thấy nhất của quá trình toàn cầu hóa”

- “Từ bao đời nay, nền văn hóa nước ta không chỉ là thành quả của hàng ngàn năm chiến đấu giữ nước và lao động sáng tạo dựng nước của các dân tộc Việt Nam mà còn là kết quả… thế giới”

- “Sức hấp dẫn của những loại hình hoạt động văn hóa, biểu diễn nghệ thuật, vui chơi giải trí cũng như lối sống tiện nghi, hiện đại từ các nước phát triển đối với nhiều người dân, nhất là đối với lớp trẻ, là điều dễ nhận thấy, đặc biệt là của những người đứng tuổi”

- “Nhưng bên cạnh mặt được rất cơ bản đó có thể nói chưa bao giờ những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc lại phải chịu những tác động xói mòn mạnh mẽ, gay gắt như hiện nay”

- “Thói đua đòi ăn chơi theo kiểu sống gấp “sống hôm nay không biết có ngày mai”… đã không còn là hiện tượng hiếm hoi”

Câu hỏi 5: Vấn đề tác giả nêu lên trong văn bản có ý nghĩa như thế nào đối với cuộc sống hiện nay?

Soạn rút gọn:

- Là vấn đề có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong xã hội ngày nay, đặc biệt là khi đất nước ta đang ngày càng phát triển, bước vào quá trình toàn cầu hóa, hiện đại hóa. 

- Đây là một xu thế phát triển tất yếu của lịch sử,vừa có tác động tích cực và tác động tiêu cực đối với nền văn hóa của tất cả các nước trên thế giới. 

Câu hỏi 6: Em thích nhất đoạn văn nào trong văn bản? Vì sao?

Soạn rút gọn:

- Đoạn văn: “Chưa có thời nào trong lịch sử nước ta, sức lao động sáng tạo…. đã không còn là hiện tượng hiếm hoi” 

- Vì đoạn văn có:

+ Bằng những lập luận vô cùng chặt chẽ, logic cùng với những dẫn chứng thuyết phục, thực tế, cụ thể

+ Người đọc có thể nhận thấy rõ ràng những ảnh hưởng tiêu cực của quá trình toàn cầu hóa đến với đời sống văn hóa trong thời đại hiện nay của dân tộc ta.