BÀI 2: THƠ BỐN CHỮ, NĂM CHỮ

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

CH1: Trong hai khổ thơ đầu của bài thơ Mẹ (Đỗ Trung Lai), các dòng thơ được bố trí thành từng cặp có sự đối lập (trái ngược) nhau về nghĩa. Hãy chỉ ra điều đó và cho biết cách bố trí như vậy có tác dụng gì.

CH2: Nêu tác dụng miêu tả, biểu cảm của biện pháp tu từ so sánh được sử dụng trong khổ thơ dưới đây:

Một miếng cau khô

Khô gầy như mẹ

Con nâng trên tay

Không cầm được lệ

(Đỗ Trung Lai)

CH3: Câu hỏi "Sao mẹ ta già?" trong bài thơ Mẹ (Đỗ Trung Lai) có tác dụng như thế nào đối với việc thể hiện tình cảm của tác giả?

CH4: Tìm các câu hỏi trong bài thơ Ông đồ (Vũ Đình Liên). Tác giả sử dụng những câu hỏi đó để biểu đạt điều gì?

PHẦN II. 5 PHÚT SOẠN BÀI

CH1:  Các dòng thơ được bố trí thành từng cặp có sự đối lập nhau về nghĩa:

- Lưng mẹ còng đối lập với cau vẫn thẳng

- Cau - ngọn xanh rờn đối lập với mẹ - đầu bạc trắng

- Cau ngày càng cao đối lập với mẹ ngày một thấp

- Cau gần với giời đối lập với mẹ thì gần đất

Tác dụng của cách bố trí như vậy cho thấy được sự tương phản giữa hình ảnh cau và mẹ và làm tăng tính biểu cảm.

CH2: Tác dụng miêu tả, biểu cảm của biện pháp tu từ so sánh được sử dụng trong khổ thơ:

+ Miêu tả: Làm nổi bật hình ảnh ngày một già đi, gầy khô theo năm tháng.

+ Biểu cảm: Thể hiện sự xót xa, thương cảm trước tuổi già của mẹ.

CH3: Mang ý trách cứ cùng khát vọng mẹ được trẻ mãi, sống bên cạnh chủ thể trữ tình. Câu hỏi không nhằm mục đích nhận lại câu trả lời mà dùng để bộc lộ tình cảm, cảm xúc của tác giả với mẹ.

CH4: - Các câu hỏi trong bài thơ:

+ "Người thuê viết nay đâu?"

+ "Những người muôn năm cũ/ Hồn ở đâu bây giờ?"

=> Các câu hỏi trong bài thơ đều là câu hỏi tu từ được tác giả sử dụng để nhấn mạnh sự phai nhạt của lòng người -> khơi gợi cảm xúc và suy nghĩ trong lòng người đọc về những giá trị truyền thống, hồn cốt, tinh thần văn hóa dân gian.