BÀI 7: THƠ

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

CH1: Dựa vào ngữ cảnh, xác định nghĩa của các từ ngữ in đậm trong khổ thơ dưới đây:

Và chúng tôi, một thứ quả trên đời

Bảy mươi tuổi mẹ đợi chờ được hái

Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi

Mình vẫn còn một thứ quả non xanh?

CH2: Tìm biện pháp tu từ được sử dụng trong các dòng thơ dưới đây. Nêu tác dụng của biện pháp tu từ đó đối với việc miêu tả sự vật.

Cha lại dắt con đi trên cát mịn

Ánh nắng chảy đầy vai

(Hoàng Trung Thông)

CH3: Chỉ ra tác dụng của dấu chấm lửng trong những câu dưới đây:

a) Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung,.... (Hồ Chí Minh)

b) Cha mượn cho con buồm trắng nhé,

    Để con đi...

(Hoàng Trung Thông)

c) Về đây mới thấy, sen xứng đáng để... ngợp. (Văn Công Hùng)

d) Nhưng... xin lỗi... - Từ đầu dây bên kia có giọng kinh ngạc phản đối - Tôi không thể...! (Brét-bơ-ry)

CH4: Viết một đoạn văn (khoảng 5 - 7 dòng) giải thích nghĩa của các từ in đậm trong hai dòng thơ dưới đây và cho biết em dựa vào đâu để xác định được nghĩa của mỗi từ đó:

Ngày ngày Mặt Trời đi qua trên lăng

Thấy một Mặt Trời trong lăng rất đỏ.

                                 (Viễn Phương)

PHẦN II. 5 PHÚT SOẠN BÀI

CH1: 

- Từ “quả” được dùng với nghĩa chuyển, biểu thị kết quả/ thành quả của công việc nhất định (gồm cả thành quả là con người được nuôi dạy, giáo dục, đào tạo).

- Biểu thị những người con chưa thực sự trưởng thành, chưa hoàn thiện như sự mong chờ, ước muốn của người mẹ.

CH2: 

Biện pháp tu từ được sử dụng trong các dòng thơ đã cho: ẩn dụ chuyển đổi cảm giác.

- Tác dụng: ánh nắng được miêu tả một cách cụ thể, sinh động, đầy ấn tượng.

CH3: 

Tác dụng của dấu chấm lửng trong các câu là:

a) Tỏ ý còn nhiều tấm gương anh hùng chưa được liệt kê hết.

b) Thể hiện lời nói bỏ dở, ngập ngừng, ngắt quãng.

c) Làm giãn nhịp điệu câu văn, chuẩn bị cho sự xuất hiện của một từ ngữ biểu thị nội dung bất ngờ:

d) Có ba dấu chấm lửng: hai dấu chấm lửng đầu tiên được dùng để thể hiện lời nói ngập ngừng, ngắt quãng; dấu chấm lửng thứ ba thể hiện lời nói bị bỏ dở.

CH4: Có hai “mặt trời”: “mặt trời” trong câu thơ trên là hình ảnh thực, “mặt trời” trong câu thơ dưới là hình ảnh ẩn dụ. 

• Câu thơ lấy hình ảnh “mặt trời” để ví với Bác, nhà thơ thể hiện niềm tôn kính của mình, cũng là sự tôn kính của toàn thể nhân dân Việt Nam đối với vị lãnh tụ kính yêu

• Ở dòng thứ nhất, “Mặt Trời” ở đây được dùng với nghĩa gốc 

• Ở dòng thơ thứ hai, “Mặt Trời” không còn là từ với nghĩa gốc mà đã trở thành một từ mang nghĩa tạm thời của ngữ cảnh. “Mặt trời trong lăng” là cách nói ẩn dụ về Bác Hồ cũng đã soi sáng cho dân tộc Việt Nam và sống mãi trong lòng nhân dân. 

• Dựa vào ngữ cảnh của từng câu thơ để xác định được nghĩa của mỗi từ.