BÀI 2. NHỮNG Ô CỬA NHÌN RA CUỘC SỐNG

VĂN BẢN. HAI ĐỨA TRẺ

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

TRƯỚC KHI ĐỌC

CH1: Khi chờ đợi một điều gì đó quan trọng với bản thân, bạn thường có tâm trạng, cảm xúc như thế nào? Hãy chia sẻ điều đó với các bạn trong lớp

ĐỌC VĂN BẢN

CH1: Chú ý những từ ngữ, hình ảnh được dùng để miêu tả cảnh hoàng hôn trong phần văn bản này.

CH2: Chi tiết này cho thấy việc buôn bán của người dân phố huyện như thế nào?

CH3: Qua chi tiết này, bạn hiểu thêm điều gì về nhân vật Liên?

CH4: Bầu trời đêm và không gian phố huyện trong đoạn này được miêu tả qua điểm nhìn của ai?

CH5: Chú ý tâm trạng và cảm xúc của chị em Liên trong lúc đoàn tàu đến.

SAU KHI ĐỌC

CH 1: Tóm tắt nội dung câu chuyện được kể và chỉ ra đặc điểm cách xây dựng cốt truyện trong Hai đứa trẻ.

CH2: Bức tranh phố huyện đã được tác giả miêu tả theo trình tự nào và có đặc điểm gì? Làm rõ ý nghĩa của việc miêu tả bức tranh ấy trong văn bản.

CH3: Xác định ngôi kể, điểm nhìn trong văn bản và cho biết tác dụng của ngôi kể, điểm nhìn ấy trong việc khắc hoạ nhân vật, thể hiện chủ đề, cảm hứng của tác phẩm.

CH4: Nêu và phân tích ý nghĩa:

a. Một số câu văn, đoạn văn sử dụng kết hợp yếu tố tự sự, miêu tả, biểu cảm.

b. Một số hình ảnh, chi tiết xuất hiện nhiều lần trong văn bản.

CH5: Theo bạn, truyện Hai đứa trẻ của Thạch Lam được viết theo phong cách sáng tác nào? Dựa vào đâu để bạn khẳng định như vậy?

CH 6: Một tác phẩm văn học có giá trị thẩm mĩ và nhân văn thường đánh thức ở người đọc ít nhất một điều gì đó sâu xa, tốt đẹp trong tư tưởng, tình cảm. Đối với bạn, Hai đứa trẻ có khả năng đánh thức như vậy không? Vì sao?

CH 7: Tìm hiểu thêm về các tác giả sáng tác theo phong cách lãng mạn, phong cách hiện thực trong văn học Việt Nam giai đoạn 1930 - 1945 và hoàn tất bảng sau bằng cách đánh dấu xác định phong cách sáng tác của tác phẩm, tác giả trong văn bản  (làm vào vở) và lí giải:

Bài tập sáng tạo: 

Lấy cảm hứng từ hình ảnh hai đứa trẻ chờ đoàn tàu đi qua phố huyện (Hai đứa trẻ) hoặc hình ảnh thân thiết giữ lão Hạc với cậu Vàng (Lão Hạc), hãy sáng tác một bài thơ, một bài hát hoặc một bức tranh.

PHẦN II:  5 PHÚT SOẠN BÀI

TRƯỚC KHI ĐỌC

CH1: Háo hức, hồi hộp, hy vọng, lo lắng, bực bội, vui mừng.

ĐỌC VĂN BẢN

CH1: 

Từ ngữ, hình ảnh miêu tả cảnh hoàng hôn:

- Phương tây đỏ rực lửa cháy

- Những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn

- Dãy tre làng đen lại

- Tiếng muỗi vo ve 

- Tiếng trống thu không 

- Cảnh chiều tàn mang một nét đặc trưng của miền quê Việt Nam

CH2: Cảnh buôn bán nơi phố huyện bé nhỏ diễn ra lặp lại không có hồi kết, gợi nên một cuộc sống lam lũ, cơ cực của người dân nơi đây.

CH3: Liên dù tuổi còn nhỏ nhưng rất đảm đang, ra dáng một người chị

CH4: Điểm nhìn của nhân vật Liên.

CH5: 

1. Khi đoàn tàu sắp đến:

• Lòng nôn nao, háo hức:

• Sự tò mò, pha chút sợ hãi:

2. Khi đoàn tàu đi qua:

• Sự say mê, ngưỡng mộ:

• Nỗi buồn man mác, tiếc nuối:

3. Sau khi đoàn tàu đi qua:

• Trở lại với thực tại:

• Nỗi buồn vẫn còn đó:

SAU KHI ĐỌC

CH1: Liên và An sống ở phố huyện nghèo, mỗi tối ra ngắm phố và chờ tàu cuối. Ánh sáng, âm thanh từ tàu khơi gợi hy vọng về cuộc sống tươi sáng. Tuy nhiên, hiện thực phũ phàng: kiếp người nhỏ bé, lam lũ, túng quẫn. Hai chị em cũng sống tẻ nhạt, chỉ mong ước tương lai tốt đẹp hơn.

+ Đặc điểm cách xây dựng cốt truyện trong Hai đứa trẻ:

• Cốt truyện đơn giản, không có nhiều tình tiết

• Sử dụng nhiều chi tiết miêu tả

• Sử dụng điểm nhìn của nhân vật "tôi"

• Kết thúc mở

CH2: 

Bức tranh phố huyện được nhà văn miêu tả theo trình tự thời gian tuyến tính (trước – sau). 

=>  Ý nghĩa của việc miêu tả bức tranh phố huyện:

• Thể hiện hiện thực cuộc sống của người dân phố huyện:

• Bộc lộ tâm trạng và cảm xúc của nhân vật "tôi"

CH3: 

- Ngôi kể trong truyện là ngôi thứ ba.

- Điểm nhìn trần thuật được đặt vào nhân vật Liên 

Việc đặt điểm nhìn trần thuật vào nhân vật ấy khiến cho tác giả có thể đi sâu khai thác tâm lí nhân vật.

CH4:

1. Ví dụ 1: "Hai chị em nhìn nhau, không nói. Lòng hai chị em đều buồn rười rượi. Chúng nhớ về Hà Nội, nhớ về những ngày còn thơ ấu. Chúng khao khát được thoát khỏi cuộc sống tẻ nhạt, buồn chán nơi đây."

=> Ý nghĩa:

• Thể hiện tâm trạng và cảm xúc của hai chị em Liên:

  • Buồn bã, tẻ nhạt, khao khát được thoát khỏi cuộc sống hiện tại.

• Bộc lộ sự đồng cảm của tác giả với số phận của người dân phố huyện:

  • Nghèo khổ, tẻ nhạt, không có hy vọng.

   b. 

Ví dụ 1:

• Hình ảnh đoàn tàu: Biểu tượng cho một thế giới khác, một cuộc sống khác.

• Ý nghĩa: Thể hiện ước mơ, khát vọng của hai chị em Liên về một cuộc sống tốt đẹp hơn.

Ví dụ 2:

• Chi tiết tiếng ếch nhái: Biểu tượng cho sự vắng vẻ, tĩnh lặng của phố huyện.

• Ý nghĩa: Thể hiện bầu không khí buồn bã, tẻ nhạt của cuộc sống nơi đây.

CH5: 

Phong cách: Hiện thực lãng mạn

Đặc điểm:

• Kết hợp nhuần nhuyễn hiện thực và lãng mạn.

• Khơi gợi giá trị nhân đạo sâu sắc.

Dựa vào:

• Nội dung: Phản ánh hiện thực, khơi gợi mơ ước.

• Nghệ thuật: Ngôn ngữ giản dị, miêu tả tinh tế, phân tích tâm lý sâu sắc.

CH6:

Đối với tôi, Hai đứa trẻ có khả năng đánh thức như vậy vì:

1. Đánh thức lòng thương cảm với những kiếp người bất hạnh:

Truyện vẽ nên bức tranh chân thực về cuộc sống tẻ nhạt, buồn chán của người dân phố huyện nghèo.

2. Đánh thức khát vọng về một cuộc sống tốt đẹp:

Tuy sống trong cảnh ngộ éo le, nhưng hai chị em Liên vẫn giữ gìn được những phẩm chất tốt đẹp:

3. Đánh thức niềm tin vào con người:

Tác phẩm thể hiện niềm tin vào bản chất tốt đẹp của con người:

CH7: 

Bài tập sáng tạo: 

Học sinh có thể vẽ một bức tranh về cảnh chờ tàu với con tàu đi trong màn đêm và hình ảnh hai chị em Liên.