BÀI 3. SÔNG NÚI LINH THIÊNG

VĂN BẢN. CHUYỆN CHỨC PHÁN SỰ ĐỀN TẢN VIÊN

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

TRƯỚC KHI ĐỌC

CH1: Tóm tắt một truyện kể dân gian có sử dụng yếu tố kì ảo và cho biết tác dụng của yếu tố kì ảo trong tác phẩm.

ĐỌC VĂN BẢN

CH1: Chuyện gì sẽ xảy ra với Tử Văn sau khi đốt đền?

CH2: Cách đối xử của Tử Văn với “người đội mũ trụ" và “ông già áo vải, mũ đen" có gì khác biệt?

CH3: Bạn hình dung thế nào về cõi âm và cuộc đối mặt giữa Tử Văn với “người đội mũ trụ" trước điện của Diêm Vương?

CH4: Kết chuyện này gợi cho bạn nhớ đến phần kết trong tác phẩm văn học dân gian nào?

CH5: Bạn có đồng tình với lời bình này hay không?

SAU KHI ĐỌC

CH1: Xác định đề tài, tóm tắt chuỗi hành động/ sự kiện được kể và chỉ ra mối quan hệ giữa chúng trong văn bản.

CH2: Phân tích tính cách của nhân vật Tử Văn và cho biết:

a. Tử Văn tiêu biểu cho những người thuộc tầng lớp nào trong xã hội đương thời?

b. Tính cách của Tử Văn đã góp phần thể hiện chủ đề, tư tưởng của tác phẩm như thế nào?

CH3: Bình luận về một trong hai chi tiết sau:

a. Hình phạt mà Diêm Vương dùng để trừng trị tội lừa dối của “người mũ trụ";

b. Chức phán sự mà Tử Văn được Thổ Công tiến cử sau vụ kiện ở Minh Ti.

CH4: Nhận xét về cách kết thúc truyện và lời bình của người kể chuyện ở cuối văn bản.

CH5: Xác định chủ đề của truyện.

CH6: Những dấu hiệu nào giúp bạn nhận biết Chuyện chức phán sự đền Tản Viên là một truyện truyền kì? Qua tác phẩm, bạn có suy nghĩ gì về hiện thực đời sống xã hội đương thời và thái độ, quan điểm của tác giả trước hiện thực ấy?

CH7: Chỉ ra một số điểm tương đồng, khác biệt trong cách sử dụng yếu tố kì ảo ở Chuyện chức phán sự đền Tản Viên với một truyện cổ tích thần kì mà bạn từng đọc.:

PHẦN II: 5 PHÚT SOẠN BÀI

TRƯỚC KHI ĐỌC

CH1: 

Truyện kể về hai nhân vật chính là cô Tấm và Cám. Tấm hiền lành, chăm chỉ, tốt bụng. Cám thì lười biếng, được cưng chiều. Vì bố mất sớm nên Tấm phải ở cùng với người dì ghẻ và người em cùng cha khác mẹ là Cám. Tấm luôn bị mẹ con Cám đối xử bất công và cực nhọc. Một lần Tấm và Cám đi bắt tép, ai bắt được nhiều tép hơn sẽ được thưởng. Cám lừa Tấm lên bờ rồi chút hết tép trong giỏ của Tấm vào giỏ mình. Trong giỏ của Tấm chỉ còn lại một con cá bống. Tấm khóc nức nở và được Bụt hiện lên giúp đỡ. Nhờ sự giúp đỡ của Bụt, Tấm có người bạn để tâm sự là cá bống, có quần áo mặc đi chơi hội, được bầy chim sẽ giúp đỡ. Đến ngày hội làng, khi đi xem hội Tấm lỡ đánh rơi một chiếc giày và được nhà vua nhặt được. Tấm đi vừa chiếc giày và trở thành hoàng hậu. Thấy vậy, mẹ con Cám ghen tị. Một lần Tấm về giỗ cha, nàng trèo lên hái cau thì mẹ con Cám chặt cây cau và hại chết Tấm. Sau lần ấy, Cám vào cung tiến cung. Tấm nhiều lần hóa thân biến thành con chim vàng anh, cây xoan đào, khung cửi, và cuối cùng là trong quả thị để trở thành con gái của bà cụ. Nhờ miếng trầu têm mà vua nhận ra Tấm. Nàng trở lại làm hoàng hậu. Mẹ con Cám chết.

ĐỌC VĂN BẢN

CH1: Việc đốt đền được coi là hành động xúc phạm đến thần linh, do đó Tử Văn sẽ phải đối mặt với sự trừng phạt

CH2: Với “người đội mũ trụ”:

• Thái độ: Tử Văn tỏ ra dũng cảm, cương quyết, không hề sợ hãi 

Với “ông già áo vải, mũ đen”:

• Thái độ: Tử Văn tỏ ra ngạc nhiên, tò mò, muốn tìm hiểu rõ hơn về “ông già áo vải, mũ đen”.

CH3: 

Hình dung:

• Cảnh vật:

  • Điện Diêm Vương rộng lớn, nguy nga.

  • Có nhiều quỷ sứ, quan tòa và các hình phạt ghê rợn.

  • Ánh sáng lờ mờ, tạo cảm giác u ám và bí ẩn.

• Nhân vật:

  • Tử Văn: Vẻ mặt cương trực, ánh mắt sáng ngời, giọng nói dõng dạc.

  • “Người đội mũ trụ”: Vẻ mặt hung dữ, ánh mắt nham hiểm, giọng nói toát lên sự căm phẫn.

  • Diêm Vương: Vẻ mặt uy nghi, giọng nói trầm hùng.

CH4: Kết truyện "Chuyện chức phán sự đền Tản Viên" gợi cho tôi nhớ đến phần kết trong tác phẩm văn học dân gian "Tấm Cám".

CH5: Tôi có đồng tình với lời bình này.

SAU KHI ĐỌC

CH1: 

Đề tài: Lòng dũng cảm, cương trực và tinh thần dám đấu tranh chống lại cái ác.

Tóm tắt chuỗi hành động/ sự kiện:

• Tử Văn được cử làm quan phán sự đền Tản Viên.

• Tử Văn phát hiện hồn ma tên tướng giặc chiếm đền và làm hại dân lành.

• Tử Văn dũng cảm đốt đền để trừ khử hồn ma.

• Tử Văn bị hồn ma tố cáo với Diêm Vương.

• Tử Văn được minh oan và trở lại dương gian.

• Tử Văn tiếp tục làm quan phán sự, cai trị công bằng, được mọi người yêu mến.

Mối quan hệ giữa các sự kiện:

• Mối quan hệ nhân quả: Hành động dũng cảm của Tử Văn dẫn đến kết quả là hồn ma bị trừng trị và công lý được thực thi.

• Mối quan hệ tương phản: Tử Văn đại diện cho chính nghĩa, hồn ma đại diện cho cái ác.

• Mối quan hệ liền kết: Các sự kiện được sắp xếp theo trình tự thời gian, logic, dẫn dắt câu chuyện đến kết thúc.

CH2: Tử Văn tiêu biểu cho tầng lớp trí thức trong xã hội đương thời. Tính cách của Tử Văn góp phần thể hiện chủ đề, tư tưởng của tác phẩm:

CH3: 

Bình luận về chi tiết “Chức phán sự mà Tử Văn được Thổ Công tiến cử sau vụ kiện ở Minh Ti":

Ý nghĩa của việc Tử Văn được Thổ Công tiến cử chức phán sự:

• Khẳng định sự trong sạch, liêm chính của Tử Văn:

• Thể hiện niềm tin vào công lý:

• Nhấn mạnh vai trò quan trọng của Tử Văn:

CH4: Cách kết thúc truyện:

• Kết thúc có hậu: Tử Văn được minh oan và trở lại cuộc sống bình thường.

• Kết thúc thỏa mãn mong đợi của người đọc.

Lời bình của người kể chuyện:

• Thể hiện niềm tin vào công lý

• Khẳng định giá trị của con người

CH5: Chủ đề: Ca ngợi lòng dũng cảm, cương trực và tinh thần dám đấu tranh chống lại cái ác.

CH6: 

- Truyện có yếu tố kì ảo

- Trong truyện, thế giới con người và thế giới cõi âm với những thánh thần ma quỷ có sự tương giao. Đó chính là yếu tố tạo nên sự hấp dẫn của thể loại. 

CH7: 

So sánh cách sử dụng yếu tố kì ảo trong "Chuyện chức phán sự đền Tản Viên" và "Tấm Cám":

Điểm tương đồng:

• Cả hai tác phẩm đều sử dụng yếu tố kì ảo để:

  • Làm cho câu chuyện thêm hấp dẫn, sinh động:

    • "Chuyện chức phán sự đền Tản Viên": Hồn ma, Diêm Vương, Thổ Công.

    • "Tấm Cám": Bụt, tiên, quả thị, cá bống.

  • Thể hiện quan niệm về thiện - ác, công lý:

    • Cái ác bị trừng trị, cái thiện được đền đáp.

  • Phản ánh ước mơ của nhân dân về cuộc sống tốt đẹp: