BÀI 8. HAI TAY XÂY DỰNG MỘT SƠN HÀ

VĂN BẢN. NGUYÊN TIÊU 

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

TRƯỚC KHI ĐỌC   

CH1: Chia sẻ với các bạn trong lớp cảm nhận của bạn về một bài thơ/câu thơ hay của tác giả Hồ Chí Minh, trong đó có hình ảnh vầng trăng hoặc hình ảnh mùa xuân.

ĐỌC VĂN BẢN

CH1: Hãy hình dung không gian đêm rằm tháng Giêng.

CH2: Chú ý hình ảnh con thuyền chở trăng trong hai dòng thơ cuối

SAU KHI ĐỌC

CH1: Xác định bố cục của bài thơ. 

CH2: Cho biết trong hai dòng thơ đầu: 

a. Cảnh đêm nguyên tiêu được gợi tả với những nét đặc trưng nào? 

b. Hình ảnh, từ ngữ, vần, nhịp trong nguyên tác có tác dụng như thế nào trong việc gợi tả những nét đặc trưng ấy?

CH3: So với hai dòng thơ đầu, bức tranh đêm nguyên tiêu ở hai dòng thơ cuối có gì khác biệt? Theo bạn, dòng thơ thứ ba Yên ba thâm xứ đàm quân sự (Giữa nơi khói sóng thăm thẳm, bàn bạc việc quân) có vai trò gì trong việc tạo ra sự khác biệt đó? 

CH4: Bạn cảm nhận thế nào về hình ảnh con thuyền chở trăng ở dòng thơ cuối Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền (Nửa đêm trở về, thuyền chở đầy ánh trăng)? 

CH5: Nêu cảm nhận của bạn về tâm hồn, phong thái của nhà thơ Hồ Chí Minh qua bài thơ. 

CH6: Nhiều nhà nghiên cứu văn học cho rằng, thơ của tác giả Hồ Chí Minh thường có sự kết hợp giữa tính cổ điển và tính hiện đại. Bài thơ Nguyên tiêu có thể hiện sự kết hợp hai tính chất đó hay không? Vì sao?

PHẦN II: 5 PHÚT SOẠN BÀI

TRƯỚC KHI ĐỌC   

CH1:

Trong tù không rượu cũng không hoa

Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ

Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ

Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ

(Ngắm trăng - Hồ Chí Minh)

Hoàn cảnh: Tù đày, thiếu thốn.

Cảnh đẹp: Trăng sáng, đêm khuya.

Tâm trạng: Say mê, ung dung, hòa quyện với thiên nhiên.

Giá trị: Tình yêu thiên nhiên, yêu đời; phong thái ung dung, tinh thần thép; ngôn ngữ giản dị, hình ảnh đẹp, giàu chất thơ.

ĐỌC VĂN BẢN

CH1: Hai câu thơ đầu đã khắc họa lên bức tranh thiên nhiên đêm rằm tháng Giêng với một khung cảnh thật bình yên, thơ mộng, đẹp đẽ, bao la rộng lớn và tràn đầy sức sống. 

CH: Hình ảnh con thuyền chở trăng ở hai dòng thơ cuối đã thể hiện được sức lan tỏa của ánh trăng trong đêm rằm, đồng thời còn nói lên được ý nguyện, niềm mong ước vươn tới những thắng lợi, thành công trong sự nghiệp cách mạng của tác giả. 

SAU KHI ĐỌC

CH1: 

Bố cục bài thơ gồm 2 phần:

+ Phần 1: Hai câu thơ đầu: Cảnh thiên nhiên ở chiến khu Việt Bắc trong đêm trăng.

+ Phần 2: Hai câu thơ sau: Con người cách mạng trong đêm trăng.

CH2: 

Cảnh đêm nguyên tiêu được gợi tả với những nét đặc trưng:

• Không gian, cảnh sắc thiên nhiên được khắc họa trong một đêm trăng, 

• Điệp từ “xuân” gợi hình ảnh thiên nhiên tràn đầy sức sống

• Không gian bao la vô tận 

Trong nguyên tác sử dụng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, tác giả khắc hoạ hình ảnh thơ mang một màu sắc cổ điển mà bình dị, gần gũi

CH3: “Yên ba thâm xứ” gợi ra một khoảng không gian mênh mông, rộng lớn với khói sóng mịt mù kết hợp với hoàn cảnh “đàm quân sự” đã hoàn toàn xóa đi nỗi sầu li hương, nỗi nhớ nhà của những tao nhân mặc khách khi nhắc đến “khói sóng” trong thơ xưa. 

CH4: Ở dòng thơ cuối, hình ảnh “Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền” chính là sự lan tỏa một cách mạnh mẽ của ánh trăng.Qua đó thể hiện một tâm hồn giao cảm, giao hòa với thiên nhiên, đầy thi vị, lãng mạn của tác giả.

CH5: Nhà thơ Hồ Chí Minh với một tâm hồn yêu thiên nhiên say đắm, nhìn thiên nhiên với con mắt trìu mến, khám phá và cảm nhận và phong thái ung dung.

CH6: Bài thơ “Nguyên tiêu” của tác giả Hồ Chí Minh được coi là một minh chứng, ví dụ cụ thể cho sự kết hợp giữa tính cổ điển và hiện đại trong văn học. Qua đó còn nhận thấy được sự sáng tạo và tính đa chiều trong cách thể hiện cảm xúc, tư duy của tác giả. Đồng thời giúp người đọc thấu hiểu được cả những thông điệp, suy tư mà tác giả gửi gắm.