BÀI 6. TRONG THẾ GIỚI CỦA GIẤC MƠ

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

TRƯỚC KHI ĐỌC   

CH1: Màu xanh được miêu tả trong các đoạn thơ có gì đặc biệt?

1. Sao anh không về chơi thôn Vĩ?

Nhìn nắng hàng cao nắng mới lên.

Vườn ai mướt quá, xanh như ngọc

Lá trúc che ngang mặt chữ điền

(Hàn Mặc Tử, Đây thôn Vĩ Dạ)

   b. Ta còn em một màu xanh thời gian

Một màu xám hư vô

Chợt nhòe

Chợt hiện

(Phan Vũ, Hà Nội - Phố)

   c. Trời thì xanh như rút ruột mà xanh

Cây thì biếc như vặn mình mà biếc

(Thi Hoàng, Ở giữa cây và nền trời)

  d. Cỏ non xanh rợn chân trời

Cành lê trắng điểm một vài bông hoa

(Nguyễn Du, Truyện Kiều)

CH2: Trong tiếng Việt có những từ ngữ được cấu tạo theo mô hình: ngân hàng + X (như ngân hàng đề thi,...). Hãy tìm thêm những từ ngữ được cấu tạo theo mô hình này.

CH3: Cho câu sau: 

Nê-pan (Nepal) có 8 ngọn núi cao nhất thế giới, nổi tiếng với các vùng ngoại ô, công viên quốc gia, những cánh rừng tuyệt đẹp, phù hợp với hoạt động thám hiểm, du lịch, đi bộ đường dài (trekking). 

                                              (Minh Huyền, Nê-pan cấm du khách trekking một mình, https://tuoitr.vn/nepal-cam-du-khach-trekking-mot-minh-202303141316296.htm)

1. Vì sao người viết lại sử dụng từ trekking mà không phải là một từ ngữ tiếng Việt có nghĩa tương đương trong tiêu đề và bài viết?
2. Tìm thêm những từ ngữ tiếng nước người trong lĩnh vực du lịch.
3. Theo bạn, việc sử dụng những từ ngữ tiếng nước ngoài này có ảnh hưởng đến việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt hay không? Vì sao bạn nhận xét như vậy?

CH4: Vì sao có nhiều từ ngữ tiếng nước ngoài (như album, email, file,…) được người Việt ưa dùng trong nhiều bối cảnh giao tiếp, trong khi vẫn có giải pháp thay thế (ví dụ: dùng tập ảnh thay cho allbum, thư điện tử thay cho email, tập tin thay cho file)?

CH5: Xác định ý nghĩa của từ ngữ được in đậm trong các trường hợp sau. Trong các trường hợp này, trường hợp nào từ ngữ được dùng theo nghĩa mới?

1. Nơi đây, vào mùa đông lạnh giá, các dòng sông đóng băng và những ngọn núi phủ tuyết trắng xóa tạo nên một khung cảnh vô cùng ấn tượng.
2. Đây là nguyên nhân chính khiến cho thị trường bất động sản đóng băng.

CH6: Chỉ ra sự độc đáo trong cách kết hợp từ ngữ ở đoạn trích sau (chú ý các cụm từ/ câu được in đậm): 

tiếng ghi ta nâu

bầu trời cô gái ấy

tiếng ghi ta lá xanh biết mấy

tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan

tiếng ghi ta ròng ròng

máu chảy

không ai chôn cất tiếng đàn

tiếng đàn như cỏ mọc hoang

(Thanh Thảo, Đàn ghi ta của Lor-ca)

TỪ ĐỌC ĐẾN VIẾT

Viết một đoạn văn khoảng (150 chữ) về một vài hình ảnh bạn ấn tượng nhất trong hai bài thơ vừa học.

PHẦN II: 5 PHÚT SOẠN BÀI

TRƯỚC KHI ĐỌC   

CH1: 

Sự đặc biệt của màu xanh được miêu tả trong các đoạn thơ:

a. Màu xanh của cây cối tươi tốt, màu xanh của sự vật.

b. Màu xanh ở đây được hiểu theo nghĩa chuyển, thời gian vẫn còn nhiều.

c. Màu xanh của bầu trời, xanh dương.

d. Màu xanh của sự vật: cỏ non.

CH2: 

• Ngân hàng + X: Ngân hàng số, ngân hàng điện tử, ngân hàng máu, ngân hàng tiền tệ, ngân hàng gen,…

• Trí tuệ + X: Trí tuệ nhân tạo, trí tuệ cảm xúc,…

CH3:

1. Trekking: là hoạt động đi bộ đường dài trên những địa hình gồ ghề, phức tạp và thường không có lối mòn để khám phá thiên nhiên hoang dã, kết hợp khám phá, mạo hiểm hoặc cắm trại.

=> Do vậy, người viết sử dụng từ trekking mà không phải là một từ ngữ tiếng Việt có nghĩa tương đương để chú giải một cách ngắn gọn cho nghĩa của cụm từ trước nó. Đồng thời vẫn đảm bảo được tính liên kết, gắn gọn.

     b. Những từ ngữ tiếng nước ngoài trong lĩnh vực du lịch như: 

+ Domestic travel: Du lịch nội địa

+ Leisure travel: Du lịch phổ thông phù hợp với mọi người

+ Incentive: Loại du lịch khen thưởng, thường tổ chức cho cán bộ nhân viên

+ Kayaking: Du lịch bằng phương tiện chèo thuyền Kayak

+ Diving tour: Du lịch lặn biển ngắm san hô, cá,…

     c. Việc sử dụng những từ ngữ tiếng nước ngoài một cách hợp lí, có chừng mực sẽ không gây ảnh hưởng đến giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt. Hơn nữa, việc chêm xen những từ ngữ tiếng nước ngoài nhằm tạo cho câu văn trở nên phong phú về hình thức ngữ nghĩa, sắc thái biểu đạt, tạo hiệu quả, ngắn gọn và tăng tính hàm súc.

CH4:

Lợi ích:

• Truyền đạt nhanh gọn, chính xác.
• Dễ hiểu cho người nghe.
• Thể hiện sự hiện đại.

Lưu ý:

• Sử dụng hợp lý, tránh lạm dụng.
• Hiểu rõ nghĩa và cách sử dụng.
• Kết hợp hài hòa với tiếng Việt.

CH5: 

1. đóng băng: (nước) kết đọng lại thành tảng lớn ở những nơi có khí hậu rất lạnh.
2. đóng băng: ở trạng thái ngừng hẳn lại, không tiến triển, không hoạt động được do chịu sự tác động nào đó.

=> Trường hợp đóng băng (b) từ ngữ được dùng theo nghĩa mới. 

CH6: Đoạn thơ sử dụng điệp ngữ, chuyển đổi cảm giác, nghệ thuật tượng trưng, ẩn dụ độc đáo, tạo nên giọng điệu mới lạ, giàu cảm xúc, thể hiện nghệ thuật và tâm hồn Lorca.

TỪ ĐỌC ĐẾN VIẾT

Gợi ý phân tích bài thơ “ Đây thôn Vỹ Dạ”

Bức tranh phong cảnh mơ hồ, đẹp thơ mộng.

• Hình ảnh độc đáo: "nắng mới hàng cau xanh như ngọc", "lá trúc che ngang mặt chữ điền", "giờ theo lối gió, mây đường mây", "thuyền ai đậu bến sông trăng đó / Có chở trăng về kịp tối nay?".
• Nghệ thuật: điệp ngữ, ẩn dụ, giọng thơ nhẹ nhàng, da diết.
• Tình cảm: yêu quê hương tha thiết, nhớ nhung da diết, buồn bã, cô đơn.