VĂN BẢN: MÙA XUÂN CHÍN

Câu 1: Các vần được gieo trong bài thơ;

Đáp án chuẩn:

Vần ang (vàng, sang/làng chang); ơi (trời, chơi); ây (mây, ngây).

Câu 2: Những từ ngữ có thể gợi ra nhiều nét nghĩa hoặc nhiều khả năng liên tưởng về âm thanh, hình ảnh;

Đáp án chuẩn:

Làn nắng ửng, sột soạt, bóng xuân sang, sóng cỏ xanh, gợn tới trời, hát, đám xuân xanh, vắt vẻo, hổn hển, thầm thĩ, mùa xuân chín, nắng chang chang.

Câu 3: Những kết hợp từ ngữ ít gặp trong lời nói thông thường.

Đáp án chuẩn:

Bóng xuân sang, gợn tới trời, đám xuân xanh, ý vị và thơ ngây, mùa xuân chính, bờ sông trắng.

Câu 1: Nhan đề bài thơ Mùa xuân chín được cấu tạo bởi những từ thuộc từ loại nào và có thể gọi ra cho bạn những liên tưởng gì?

Đáp án chuẩn:

- Loại từ: Danh từ + Động từ và Danh từ + Tính từ.

- Nhan đề cấu tạo bởi Danh từ + Động từ: Gợi cảm giác mùa xuân đang đi vào độ căng mọng và tươi đẹp nhất, và vẫn tiếp tục phát triển đẹp hơn nữa.

- Nhan đề cấu tạo bởi Danh từ + Tính từ: Gợi cảm giác mùa xuân đã đến độ tròn đầy rồi.

Câu 2: Trạng thái “chín" của mùa xuân trong bài thơ được thể hiện bằng những từ ngữ nào?

Đáp án chuẩn:

Làn nắng ửng, khói mơ tan, lấm tấm vàng, bóng xuân sang, sóng cỏ xanh tươi, mùa xuân chín.

 Câu 3: Hãy nhận xét về ngôn từ của bài thơ trên hai khía cạnh sau:

– Bài thơ có những sự lựa chọn và kết hợp ngôn từ nào khiến bạn đặc biệt chú ý? Hãy nói cụ thể hơn cảm nhận của bạn về điều này.

– Ngôn từ của bài thơ đã gợi lên một khung cảnh mùa xuân như thế nào?

Đáp án chuẩn:

Khía cạnh 1:

- Bài thơ độc đáo với việc sử dụng từ láy kết hợp với tính từ và danh từ như "lấm tấm vàng," "sột soạt gió," và "nắng chang chang." 

- Hình ảnh mùa xuân không chỉ qua cảnh vật và ánh nắng mà còn qua "đôi mái nhà tranh lấm tấm vàng," khiến ta cảm nhận được ánh nắng rơi rớt, tạo nên không gian mùa xuân mới và chín.

 Khía cạnh 2:

- Vẻ đẹp mùa xuân ở độ chín tương tự như vẻ đẹp con người ở tuổi rạo rực nhất.

- Vạn vật tràn đầy sức sống, mưa xuân làm cỏ cây thêm xanh tươi, như đang đùa với nắng, gió, mây.

- Âm thanh trong trẻo từ tiếng hát đón xuân của các cô gái thôn quê làm không khí mùa xuân thêm vui tươi.

- Mùa xuân chín vừa dạt dào, vừa lắng dịu trong tâm hồn thi sĩ.

Câu 4: Mô tả cách ngắt nhịp và gieo vần trong bài thơ. Chỉ ra những chỗ mà cách ngắt nhịp, gieo vần này có thể gây được ấn tượng đặc biệt với người đọc (chú ý đến vai trò của các dấu câu, sự biến hoá của cách ngắt nhịp, vị trí gieo vần). Từ đó, hãy so sánh mức độ chặt chẽ trong cách ngắt nhịp và gieo vần trong bài thơ này với một bài thơ trung đại làm theo thể Đường luật.

Đáp án chuẩn:

- Cách ngắt nhịp: Đoạn 1: 4/3 ; Đoạn 2: 2/2/3; Đoạn 3: 4/3; Đoạn 4: 2/2/3

- Bài thơ gieo vần chân, vần bằng

- Trong khổ thơ đầu tiên, dấu chấm ở câu thơ “Trên giàn thiên lí. Bóng xuân sang” đã gây ấn tượng rất mạnh tới người đọc, được người ta chú ý.

+ Câu thơ có một sự ngưng đọng, ngập ngừng cảm xúc nhẹ nhàng, bâng khuâng, cảm xúc ngưng tụ như nín thở ấy ẩn mình vào dấu chấm giữa dòng thơ

+ Cách ngắt nhịp ở mỗi khổ thơ cũng có sự biến hóa khiến giai điệu của bài thơ, lúc thì vui tươi hóm hỉnh, lúc trầm lắng suy tư.

+ Vị trí gieo vần, cách gieo vấn ở mỗi khổ thơ có sự khác nhau cũng tạo nên sự đặc sắc cho cả bài thơ.

- So sánh với bài thơ Đường luật:

Tây Hồ hoa uyển tẫn thành khư,
Độc điếu song tiền nhất chỉ thư
Chi phấn hữu thần liên tử hậu,
Văn chương vô mệnh lụy phần dư.
Cổ kim hận sự thiên nan vấn,
Phong vận kỳ oan ngã tự cư
Bất tri tam bách dư niên hậu,
Thiên hạ hà nhân khấp Tố Như?

(Nguyễn Du, Độc Tiểu Thanh kí)

+ Cả bài thơ được ngắt nhịp: 4/3
+ Gieo vần chân ở các tiếng cuối của câu 1, 2, 4, 6, 8 - đúng theo luật gieo vần của thơ Thất ngôn bát cú Đường luật

+ Trong "Mùa xuân chín", các vần chân được gieo đó là: ang, ơi, ây, ang, có sự thay đổi ở mỗi khổ thơ. Cách ngắt nhịp giữa các khổ thơ cũng có sự linh hoạt, nhằm phù hợp diễn tả tâm trạng của nhà thơ.

=> Cách ngắt nhịp, gieo vần trong bài thơ của Hàn Mặc Tử tự do hơn, chứ không chặt chẽ, quy phạm như trong thơ Đường luật trung đại.

Câu 5: Con người trong bài thơ hiện diện qua những hình ảnh nào? Hình ảnh nào gắn với nhân vật trữ tình? Hình ảnh nào là đối tượng quan sát hay nằm trong tâm tưởng của nhân vật trữ tình?

Đáp án chuẩn:

- Những hình ảnh:

+ Bao cô thôn nữ hát trên đồi/ Có kẻ theo chồng bỏ cuộc chơi.

+ Tiếng ca vắt vẻo lưng chừng núi.

+ Khách xa, gặp lúc mùa xuân chín/ Chị ấy, năm nay còn gánh thóc.

- Hình ảnh gắn với nhân vật trữ tình: Khách xa.

- Hình ảnh là đối tượng quan sát của nhân vật trữ tình: những cô thôn nữ hát trên đồi.

- Hình ảnh nằm trong tâm tưởng của nhân vật trữ tình: "Chị ấy" gánh thóc dọc bờ sông.

Câu 6: Hình ảnh, nhịp và vần trong bài thơ có mối liên hệ như thế nào với mạch cảm xúc của nhân vật trữ tình?

Đáp án chuẩn:

- Phương tiện để nhân vật trữ tình bộc lộ cảm xúc:

  + Khổ thơ đầu mang âm hưởng vui tươi.

  + Sau đó trở nên trầm buồn, sâu lắng, với sự xuất hiện của các cô thôn nữ và người con gái tác giả thầm mến.

- Xuân đẹp huy hoàng chỉ là ánh chớp kỷ niệm. Ký ức về “chị ấy” từ ngày xa xưa làm người khách nhớ lại và tiếc thương.

Câu 7: Hãy nêu cảm nhận của bạn về nhân vật trữ tình trong bài thơ.

Đáp án chuẩn:

- Là người có cảm xúc tinh tế, nhạy cảm trong những cảm nhận về độ chín của mùa xuân

- Là người có tình yêu thiên nhiên say đắm, thiết tha với cuộc đời, khát khao sống, khát khao giao cảm với đời nhưng cũng có chút bất an về sự trôi chảy của thời gian và nuối tiếc bởi việc "theo chồng bỏ cuộc chơi" của những người con gái.

Câu 1: Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày cảm nhận về một câu thơ hoặc một hình ảnh trong bài thơ Mùa xuân chín của Hàn Mặc Tử đã gợi cho bạn nhiều ấn tượng và cảm xúc.

Đáp án chuẩn:

Câu thơ "Sóng cỏ xanh tươi gợn tới trời" là một nét vẽ rất đẹp trong bức tranh "Mùa xuân chín". Câu thơ gợi ấn tượng về về sắc xanh bất tận, rợn ngợp của cỏ mùa xuân. Không gì tươi tốt bằng cỏ xuân. Những cơn mưa mùa xuân ấm áp đã khiến cỏ trở mình căng trào sức sống. Tả cỏ xuân cũng là để tô đậm vẻ đẹp đang độ chín của mùa xuân. Sức sống của mùa xuân cũng theo từng làn sóng cỏ mà dâng lên bất tận, trải ra mênh mông. Câu thơ của thơ Hàn Mặc Tử khiến ta nhớ đến những vần thơ tuyệt tác của Nguyễn Du:

"Cỏ non xanh tận chân trời

Cành lê trắng điểm một vài bông hoa"

(Truyện Kiều)

Cả hai câu thơ đều mô tả mùa xuân với màu xanh và hình ảnh cỏ tươi tốt trong không gian rộng lớn. Tuy nhiên, câu thơ của Hàn Mặc Tử nhấn mạnh sự chuyển động của cảnh vật qua từ "sóng" và "gợn", còn câu thơ của Nguyễn Du chủ yếu làm nổi bật sắc xanh của cỏ non trải rộng. Hàn Mặc Tử tập trung vào sự động thái của cỏ, làm nổi bật sức sống tràn đầy của mùa xuân.