VĂN BẢN: XÚY VÂN GIẢ DẠI

Câu 1: Hình dung khi thể hiện lời thoại này, diễn viên sẽ có động tác diễn xuất tương ứng như thế nào?

Đáp án chuẩn:

Diễn viên nên thể hiện biểu cảm đau khổ, hối hận trên gương mặt, kèm với những hành động tự trách, vật vã bản thân như tự đấm ngực mình, ôm đầu bứt tóc,…

Câu 2: Lời thoại này thể hiện trạng thái tâm lí gì của nhân vật?

Đáp án chuẩn:

Sự hối hận lại vừa cho thấy sự đau khổ, tủi phận, xấu hổ của Xuý Vân khi trót làm kẻ bạc tình, phụ lại Kim Nham để chạy theo một tên sở khanh là Trần Phương.

Câu 3: Chú ý cách nhân vật chèo xưng danh, tự giới thiệu trước khán giả.

Đáp án chuẩn:

- Các nhân vật tự xưng “tôi”, xưng tên họ một cách khiêm nhường, từ tốn. 

- Ngoài ra còn giới thiệu các đặc điểm của bản thân như “dại dột”, “tài cao vô giá”, “hát hay đã lạ”,…

Câu 4: Hình ảnh vợ chồng quấn quýt xuất hiện ở đây có ý nghĩa gì?

Đáp án chuẩn:

Mong muốn về một gia đình hạnh phúc, êm ấm của Xúy Vân nhưng đồng thời lại càng khắc họa rõ nét hơn sự hối hận và đau khổ của nàng.

Câu 5: Chú ý sự ý thức của nhân vật về chính mình

Đáp án chuẩn:

Nhân vật đã nhận ra được hoàn cảnh và sai lầm của bản thân hiện tại: vừa cô đơn, vừa hối hận, lại vừa là kẻ bị phụ tình, bị lừa dối.

Câu 6: Lưu ý ngôn ngữ và cách liên hệ bất thường của người điên hoặc giả điên.

Đáp án chuẩn:

Lời thoại thể hiện rõ sự “điên” của Xúy Vân khi liên tục nói tới những điều vô lý, sai sự thật, chứng tỏ nhân vật đã không còn giữ được sự tỉnh táo, dần mất đi ý thức và không phân biệt được sự việc.

Câu 1: Nêu nguyên nhân dẫn đến hành động giả dại của Xúy Vân.

Đáp án chuẩn:

Khi nàng ở nhà chờ chồng cô đơn thì được một người đàn ông là Trần Phương tán tỉnh, hứa hẹn, Xúy Vân đã giả dại với hi vọng được thoát khỏi Kim Nham để đi theo Trần Phương.

Câu 2: Trong lớp chèo Xúy Vân giả dại, đoạn lời thoại nào thể hiện rõ nhất “ngôn ngữ điên” của nhân vật? Vì sao bạn xác định như vậy?

Đáp án chuẩn:

- Đoạn lời thoại hát quá giang từ “Nên tôi phải lụy đò” đến “Ai ơi giữ lấy đạo hằng chớ quên” 

- Vì ở đoạn trích này, Xúy Vân đã nói hết những tâm trạng đau đớn, bi lụy, xấu hổ tủi nhục của mình. Giọng điệu, lời thoại trong đoạn trích vừa như kể lể, vừa như lời than vãn, ân hận, xót xa vì đã trót xiêu lòng trước Trần Phương mà phụ Kim Nham.

 Câu 3: Hãy chọn phân tích một đoạn lời thoại để làm rõ những mâu thuẫn giằng xé trong nội tâm của nhân vật Xúy Vân.

Đáp án chuẩn:

Lời thoại của Xúy Vân thể hiện sự tự vấn và đau khổ khi từ một cô gái xinh đẹp, hát hay, nàng rơi vào tình trạng ân hận vì bỏ chồng theo người đàn ông phụ bạc. Sự đối lập giữa tuổi xuân và nỗi đau khổ cho thấy tâm trạng ân hận sâu sắc của nàng, dẫn đến trạng thái “điên cuồng, rồ dại.” Dù muộn màng, nỗi ân hận của Xúy Vân cho thấy sự thức tỉnh và đấu tranh nội tâm của nàng.

Câu 4: Đoạn lời thoại được thể hiện theo điệu “con gà rừng” cho biết những điều gì về cảnh ngộ đời sống cũng như niềm mong ước của Xúy Vân?

Đáp án chuẩn:

- Xúy Vân trải qua nỗi đau đớn và uất ức vì bị chê cười và đàm tiếu, đồng thời dằn vặt và hối hận về hành động của mình.

- Nàng mong ước một cuộc sống gia đình hạnh phúc, hòa thuận, với hình ảnh “bông lúa chín vàng” và “anh đi gặt, nàng mang cơm,” phản ánh khát vọng của nhiều phụ nữ xưa.

Câu 5: Qua đoạn xưng danh của Xúy Vân, có thể nhận ra được những đặc điểm gì của sân khấu chèo (cách xưng danh, sự tương tác giữa người xem và người diễn…)?

Đáp án chuẩn:

- Xưng danh: Xúy Vân bước ra sân khấu tự xưng danh, tên tuổi, xưng với mọi người là “tôi”, gọi người khác là “thiên hạ”

- Nhân vật: Xúy Vân là kiểu nhân vật tiêu biểu của chèo, một người bình thường không xa lạ với đời sống lao động của nhân dân

- Sự tương tác giữa người xem và người diễn: Xúy Vân chào xung quanh, tự xưng danh giới thiệu với mọi người trước khi nói về bản thân mình 

Câu 6: Nêu một số đặc điểm của ngôn ngữ chèo mà bạn nhận biết được qua đoạn trích (thể thơ quen dùng; chất liệu ca dao, dân ca;…)

Đáp án chuẩn:

- Có sự đan xen, phối hợp nhuần nhuyễn giữa nói và hát

- Ngôn ngữ đa thanh, đa nghĩa

- Cách nói ví von giàu tính tự sự trữ tình

Câu 7: Qua lớp chèo này, bạn hiểu thêm được những điều gì về đời sống văn hóa làng xã Việt Nam thuở xưa?

Đáp án chuẩn:

- Tin tưởng vào tín ngưỡng: “than cùng bà Nguyệt”, “ông Bụt”

- Hàng xóm láng giềng sống với nhau gần gũi, đoàn kết: Xúy Vân gọi mọi người là “chị em ơi!”, lời nói thủ thỉ tâm tình “Chị em ơi tôi than vài câu nhé, chuyện của Xúy Vân láng giềng cũng đều hay biết.

Câu 8: Xúy Vân giả dại để che giấu điều gì? Thử biện hộ cho hành động này của Xúy Vân?

Đáp án chuẩn:

- Xúy Vân giả dại để che giấu việc phụ bạc Kim Nham và say đắm Trần Phương, đồng thời mong muốn tự do để đi theo Trần Phương. 

- Dù hành động này không đoan chính, nhưng trong bối cảnh xã hội xưa, nơi phụ nữ không được tự do tìm kiếm hạnh phúc, có thể thông cảm cho sự yếu lòng của Xúy Vân.

Câu 9: Với văn bản lớp chèo Xúy Vân giả dại, ta chỉ cần khoảng 3 phút để đọc xong, nhưng để diễn trên sân khấu, cần tới gần 15 phút. Từ thực tế này, có thể rút ra được nhận xét gì về nghệ thuật chèo? (Gợi ý: chức năng của tích trò; tầm quan trọng của diễn xuất gồm hát, múa và các hình thức biểu cảm khác;…)

Đáp án chuẩn:

Khi diễn chèo trên sân khấu, ngoài văn bản gốc, diễn viên còn dựa vào tích trò, diễn xuất, và các yếu tố hát múa để tạo nên sự phong phú và kéo dài thời gian biểu diễn. Những yếu tố này bổ sung và làm phong phú thêm nội dung của vở chèo.

Câu 1: Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày suy nghĩ của bạn về nỗi niềm của nhân vật Xúy Vân được thể hiện qua lớp chèo Xúy Vân giả dại.

Đáp án chuẩn:

Màn chèo phản ánh vẻ đẹp của tình yêu và nhân ái qua hình ảnh người phụ nữ, thể hiện khát vọng tình yêu mãnh liệt và chống lại hôn nhân giả dối. Vở chèo truyền tải thông điệp về giá trị của tình yêu thật sự và sự cao quý của phụ nữ, tạo nên một giai điệu cảm động và bền vững trong văn học dân gian.