VĂN BẢN: ĐĂM SĂN ĐI BẮT NỮ THẦN MẶT TRỜI

Câu 1: Chú ý các chi tiết mô tả Đăm Săn khi đến nhà Đăm Par Kvây.

Đáp án chuẩn:

- Chàng giậm chân trên sàn sân, hai lần sàn sân làm như vỗ cánh, bảy hàng cột nhà chao qua chao lại từ đông sang tây

- Chàng giắt chà gạc lên, rồi ngồi xuống, trông nghênh nghênh như con rắn trong hang, ngang ngang như con cọp trong đầm, như con tê giác trong thung

- Chàng nói nói cười cười, tiếng oang oang như sấm gầm sét dậy

Câu 2: Hình dung cảnh tiếp đón Đăm Săn trong nhà Đăm Par Kvây. Chú ý các chi tiết về đời sống văn hóa và phong tục của người Ê-đê.

Đáp án chuẩn:

Đăm Săn được tiếp đón như một khách quý trong nhà Đăm Par Kvây, họ trải chiếu, mang thuốc sợi, thuốc lá, trầu cho Đăm Săn hút, ăn. Họ giết gà, giã gạo, nấu cơm mời Đăm Săn. Không những thế còn mang rất nhiều thứ rượu quý mời chàng uống.

Câu 3: Dự báo về hành trình tới nhà Nữ Thần Mặt Trời.

Đáp án chuẩn:

Hành trình tới nhà Nữ Thần Mặt Trời là con đường không hề dễ dàng.

Câu 4: Lời khuyên của Đăm Par Kvây với Đăm Săn.

Đáp án chuẩn:

“Tôi cột diêng bằng thừng, tôi trói diêng bằng dây, tôi không cho diêng đi vào đấy đâu. Tôi xin cúng cầu phúc cho diêng một lợn, tôi xin tiễn chân diêng một trâu, tôi không cho diêng đi vào rừng thiêng của Nhà Trời đâu. Ở đây, chông lớn nhiều như lông nhím, chông nhỏ nhiều như lông chó, con sóc nhảy vào thân nó cũng khó mà vẹn toàn nữa là!”

Câu 5: Thái độ của Đăm Săn khi nghe lời khuyên của Đăm Par Kvây?

Đáp án chuẩn:

- Đăm Săn vẫn quyết tâm giữ vững ý định đi bắt Nữ Thần Mặt Trời về làm vợ của mình, chàng cương quyết, không run sợ trước những lời cảnh báo đó mà ngược lại còn quyết tâm đi hơn 

- Chàng tự tin không ai dám chống lại người tù trưởng giàu mạnh đầu đội khăn nhiễu, vai mang vải hoa là mình.

Câu 6: Đối chiếu từ ngữ miêu tả ngôi nhà Nữ Thần Mặt Trời với phần chú thích văn bản.

Đáp án chuẩn:

- Ngôi nhà của Nữ Thần Mặt Trời trong văn bản với phần chú thích được miêu tả đồng nhất, đều là nơi quạnh vắng, đìu hiu và heo hắt. 

- Mãi tới khi đến tận cửa nhà mới có tiếng người, tiếng cười nói và quang cảnh tấp nập của cuộc sống sinh hoạt ngày thường.

Câu 7: Hình dung về cảnh tượng ngôi nhà Nữ Thần Mặt Trời.

Đáp án chuẩn:

Ngôi nhà hiện lên xinh đẹp và lấp lánh với mọi thứ bằng vàng, cho thấy sự sang trọng và giàu có. Mặt trăng, mặt trời, sấm chớp và các hiện tượng thiên nhiên bao quanh ngôi nhà tạo nên khung cảnh tấp nập, ồn ào, náo nhiệt.

Câu 8: Tưởng tượng về hình ảnh Nữ Thần Mặt Trời.

Đáp án chuẩn:

Là một người phụ nữ xinh đẹp và quyền năng, quý phái, được tất cả mọi người ngưỡng mộ và tôn trọng.

Câu 9: Vì sao Nữ Thần Mặt Trời từ chối Đăm Săn?

Đáp án chuẩn:

- Vì nàng còn phải lo cho sinh mệnh, sự sống của rất nhiều loài vật trên trái đất này.

- Nếu nàng đi, rất nhiều sự vật không thể tiếp tục tồn tại và sống được nữa, hơn thế, nàng còn là con của Trời nên nàng không thể đi cùng Đăm Săn.

Câu 10: Lưu ý phản ứng của Đăm Săn khi bị Nữ Thần Mặt Trời từ chối.

Đáp án chuẩn:

- Đăm Săn ban đầu vẫn giữ thái độ kiên quyết, “tôi không về”, “có lấy được nàng tôi mới về”,… 

- Nhưng sau đó, khi Nữ Thần Mặt Trời vẫn không thay đổi quyết định, chàng đành từ bỏ, “tôi đành quay về làng hoang nhà cũ của tôi vậy”

Câu 11: Tưởng tượng cảnh Đăm Săn trong Rừng Đen?

Đáp án chuẩn:

Đăm Săn khi ra về rất có thể sẽ phải chịu sự trừng phạt của thần Trời vì đã mạo phạm đến con gái ngài, có thể là bị sét đánh, ngã ngựa, bị thiêu chết hoặc bị dìm chết.

Câu 1: Tóm tắt những sự kiện chính trong đoạn trích. Những sự kiện đó thể hiện phẩm chất gì của người anh hùng Đăm Săn?

Đáp án chuẩn:

- Đăm Săn gặp người bạn thân Đăm Par Kvây để nói về ý định đi bắt Nữ Thần Mặt Trời.

- Đăm Săn lên đường, vượt qua nhiều rừng rậm núi xanh đến nhà Nữ Thần Mặt Trời.

- Đăm Săn kiên quyết đề nghị Nữ Thần Mặt Trời làm vợ lẽ và bị từ chối.

- Trên đường về, ngựa của Đăm Săn bị lún xuống đất và cả người lẫn ngựa đều chết chìm.

Những sự kiện này cho thấy Đăm Săn là người anh hùng tiêu biểu của sử thi với phẩm chất dũng cảm, kiên cường, ý chí và nghị lực phi thường, có tài trí và lý tưởng cao cả, khát vọng lớn lao.

Câu 2: Lời kể, lời miêu tả, lời đối thoại có vai trò gì trong việc khắc họa nhân vật? Hãy làm rõ những đặc trưng của lời văn sử thi trong đoạn trích này.

Đáp án chuẩn:

- Lời kể: “họ đi suốt tháng suốt năm, lúc nghe sông nước rì rào, lúc nghe biển cả gào thét, người cưỡi ngựa đực, người cưỡi ngựa cái, ngựa thở hổn ha hổn hển”, “bọn đàn ông con trai trong làng chạy ra tận giếng làng để xem, còn bọn đàn bà con gái thì đứng nhìn từ các sàn sân”,…

- Lời miêu tả: “Đăm Săn… đầu đội khăn nhiễu, vai mang nải hoa… tiếng oang oang như sấm gầm sét dậy”, “người đi ra đi vào nhà trong nhà ngoài đưa mắt nhìn chàng, thấy chàng oai như một vị thần”,…

- Lời thoại:

+ “Mặc, diêng cứ để tôi làm bàn trang tôi san đường tôi đi. Gặp cọp, tôi sẽ giết cọp. Gặp tê giác, tôi sẽ giết tê giác”

+ “… thử hỏi có ai dám chống lại Đăm Săn này…”

+ “… có lấy được nàng tôi mới về”

=> Hình ảnh của Đăm Săn xuất hiện trong mắt dân làng cho thấy sự khác biệt và phi thường của chàng, những lời nói, hành động của Đăm Săn thể hiện sự kiên cường, dũng cảm và có khát vọng lớn lao của chàng.

- Những đặc trưng của lời văn sử thi:

+ Giọng kể văn xuôi xen lẫn văn vần

+ Sử dụng yếu tố thành ngữ, tục ngữ, những từ ngữ cổ

+ Hình thức nghệ thuật ngôn từ dân gian

Câu 3: Người kể chuyện trong đoạn trích này là ai? Hãy tìm hiểu một số thông tin về hình thức kể chuyện sử thi của người Ê-đê.

Đáp án chuẩn:

- Người kể chuyện trong đoạn trích là ngôi thứ ba.

- Hình thức kể chuyện sử thi của người Ê-đê: kể theo lối hát nói, giữ vai trò quan trọng trong việc gìn giữ và diễn xướng văn hóa, nhất là khi chưa có chữ viết và lưu truyền bằng miệng.

Câu 4: Bạn có suy nghĩ gì về cái chết của Đăm Săn trong Rừng Sáp Đen? Phải chăng đó là kết quả tất yếu của việc theo đuổi một mục tiêu vượt quá giới hạn con người?

Đáp án chuẩn:

- Đây là kết quả tất yếu khi Đăm Săn, một người trần, dám bắt Nữ Thần Mặt Trời làm vợ lẽ, động đến Thần Trời, Thần Đất nên bị trừng phạt.

- Mặt Trời càng lên cao, ngựa của chàng càng dính và mặt đất lôi cả người lẫn ngựa chìm xuống, cho thấy sự trừng phạt từ cả hai đấng tối cao.

Câu 6: Qua đoạn trích Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời, bạn nhận ra những đặc trưng nào trong phong tục, tập quán, tín ngưỡng của người Ê-đê xưa?

Đáp án chuẩn:

- Phong tục đón khách: khi có người đến thăm nhà, người hầu sẽ chạy ra đón tiếp, rải chiếu, giết gà, mang rượu ra để đãi khách, chủ nhà sẽ ăn mặc chỉnh tề, chỉn chu để tiếp khách

- Tôn thờ trời, đất và những đấng thiêng liêng

- Đề cao người anh hùng

Câu 7: Qua hai đoạn trích Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác và Đăm Săn đi bắt Nữ thần Mặt Trời, hãy nêu những điểm tương đồng và khác biệt trong quan niệm của người Hy Lạp cổ đại và người Ê-đê về người anh hùng?

Đáp án chuẩn:

- Tương đồng:

+ Đề cao, coi trọng vị trí của người anh hùng trong xã hội

+ Sử dụng những từ ngữ cổ, những yếu tố thành ngữ, tục ngữ

+ Sử dụng chất liệu ngôn từ văn học dân gian

- Khác biệt:

* Sử thi anh hùng Hy Lạp cổ đại:

+ Đặt người anh hùng trong hoàn cảnh giữa lợi ích của cộng đồng và cá nhân, phải đưa ra sự lựa chọn, để từ đó khẳng định phẩm chất, vẻ đẹp của người anh hùng

+ Các yếu tố ngoại cảnh như gia đình, dân tộc được xây dựng và nhắc đến khá nhiều

+ Thường kể về những sự việc có ý nghĩa thay đổi lớn lao, quy mô lớn

+ Hình tượng nhân vật hoành tráng, hào hùng

+ Biến cố được nhắc tới trong tác phẩm thường là những biến cố lớn, ảnh hưởng tới cả dân tộc, đất nước

* Sử thi anh hùng Ê-đê:

+ Người anh hùng mang trong mình hoài bão, khát vọng lớn lao, muốn tự mình chinh phục

+ Không nói nhiều đến những yếu tố ngoại cảnh như mâu thuẫn, gia đình, xã hội mà tập trung thể hiện nhân vật chính

+ Nhân vật anh hùng thường thuộc ba loại chính: chiến đấu chống quái vật, người anh hùng đi hỏi vợ, sự trả thù của dòng họ

Câu 1: Phải chăng một tác phẩm sử thi ra đời ở một thời đại quá xa xôi như I-li-át hay Đăm Săn không còn nhiều ý nghĩa đối với con người hiện đại?

Hãy viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày quan điểm của bạn

Đáp án chuẩn:

Hai tác phẩm sử thi Iliad và Đăm Săn ra đời từ hàng ngàn năm trước nhưng vẫn có giá trị trong xã hội hiện đại. Chúng dạy chúng ta về lòng dũng cảm, đấu tranh cho lợi ích cá nhân và dân tộc, lý tưởng sống, khát khao và lòng tự tôn. Những người anh hùng trong các tác phẩm này có lòng tự tôn dân tộc và sẵn sàng bảo vệ nó khi bị xâm phạm, là tấm gương về lối sống đẹp và lý tưởng mà bất kỳ cá nhân nào cũng nên học tập.