VĂN BẢN: CHỮ BẦU LÊN NHÀ THƠ

Câu 1: Phải chăng tác giả đã nhầm khi viết "ý tại ngôn tại"?

Đáp án chuẩn:

- Không nhầm vì ở đây tác giả muốn nói ngôn ngữ trong văn chương không giống với ngôn ngữ thơ. 

- “Ý tại ngôn tại” là ý trên mặt chữ, đọc chữ có thể hiểu luôn ý nghĩa câu văn, nhưng câu chữ trong thơ thì không thể hiểu nghĩa mặt chữ mà cần phải hiểu nghĩa ẩn sâu bên trong của nó.

Câu 2: "Nghĩa tiêu dùng" và "nghĩa tự vị" - hai cụm từ này có diễn đạt cùng một ý không?

Đáp án chuẩn:

- “Nghĩa tiêu dùng” là nghĩa hay dùng hàng ngày khi giải nghĩa các từ; “nghĩa tự vị” là nghĩa trong từ điển.

- Hai cụm từ này đều cùng diễn đạt một nghĩa, ý nói khi nghĩa các từ thường được lấy ở từ điển, dùng nghĩa mà người ta biết.

Câu 3: Tác giả “rất ghét” hay “không mê” những gì? Ngược lại, ông “ưa” đối tượng nào? Bạn có nghĩa mình đã hiểu đúng điều tác giả muốn nói?

Đáp án chuẩn:

- Tác giả “rất ghét” cái quan niệm: các nhà thơ Việt Nam thường chín sớm nên cũng lụi tàn và “không mê” các nhà thơ thần đồng, những người sống bằng vốn trời cho.

- Tác giả “ưa” những nhà thơ chăm chỉ làm việc trên cánh đồng giấy, tích góp từng câu chữ, hạt chữ.

=> Em nghĩ rằng mình đã hiểu đúng điều mà tác giả muốn nói.

Câu 4: “Không có chức nhà thơ suốt đời”, vậy lúc nào một “nhà thơ” không còn là nhà thơ nữa?

Đáp án chuẩn:

Khi họ không còn chăm chỉ làm việc trên những trang giấy nữa, hay khi họ thất bại trong “cuộc bầu cử chữ” khắc nghiệt.

 Câu 1: Vấn đề chính được bàn luận trong văn bản này là gì?

Đáp án chuẩn:

Vai trò của ngôn ngữ, của chữ đối với nhà thơ, làm nổi bật quan niệm về nghề thơ của tác giả.

Câu 2: Hãy tìm trong văn bản một câu có thể nêu bật được ý cốt lõi trong quan niệm về thơ của tác giả.

Đáp án chuẩn: 

“Dẫu có theo con đường nào, một nhà thơ cũng phải cúc cung tận tụy đem hết tâm trí dùi mài và lao động chữ, biến ngôn ngữ công cộng thành ngôn ngữ đặc sản độc nhất làm phong phú cho tiếng mẹ như một lão bộc trung thành của ngôn ngữ.”

Câu 3: Ở phần 2 của văn bản, tác giả đã tranh luận với hai quan niệm khá phổ biến:

- Thơ gắn liền với những cảm xúc bột phát, “bốc đồng”, làm thơ không cần cố gắng.

- Thơ là vấn đề của những năng khiếu đặc biệt, xa lạ với lao động lầm lũi và nỗ lực trau dồi học vấn.

Những lí lẽ và bằng chứng mà tác giả nêu lên đã thực sự thuyết phục chưa? Hãy nói rõ ý kiến của bạn.

Đáp án chuẩn:

- Các lý lẽ và bằng chứng của tác giả đã mạch lạc và thuyết phục, nhưng chưa nổi bật hai quan niệm chính.

- Tác giả nên so sánh với các nhà thơ tiêu biểu của văn học Việt Nam và nước ngoài để làm rõ và tăng sức thuyết phục cho hai quan niệm.

Câu 4: Tác giả không trực tiếp định nghĩa khái niệm chữ. Dựa vào “ý tại ngôn ngoại” của văn bản, bạn hãy thử thực hiện công việc này.

Đáp án chuẩn:

- Chữ không chỉ là công cụ biểu đạt mà còn là ngôn ngữ nghệ thuật trong bài viết.

- Trong thơ, chữ cần liên kết với câu thơ, tạo độ vang, gợi cảm hứng và truyền tải tiếng lòng của nhà thơ.

Câu 5: Bạn có ý kiến gì về luận điểm: “Nhà thơ làm chữ chủ yếu không phải ở “nghĩa tiêu dùng”, nghĩa tư vị của nó, mà ở diện mạo, âm lượng, độ vang vọng, sức gợi cảm của chữ trong tương quan hữu cơ với câu, bài thơ”? Nếu tán đồng với tác giả Lê Đạt, hãy đưa ra một ví dụ để minh họa.

Đáp án chuẩn:

- Em đồng ý với luận điểm của tác giả Lê Đạt.

- Ví dụ: những câu chữ trong một số bài thơ như Mùa xuân chín của Hàn Mặc Tử, bài Thu hứng của Đỗ Phủ, … đều không chỉ được hiểu ở “nghĩa tiêu dùng” mà chữ trong các bài thơ này còn có âm vang và nhịp điệu truyền tải tiếng lòng của nhà thơ.

Câu 6: Bài viết của Lê Đạt đã giúp bạn hiểu thêm gì về hoạt động sáng tạo thơ ca?

Đáp án chuẩn:

- Hoạt động sáng tạo thơ ca là một quá trình dài và gian khổ, một con đường gập ghềnh nhiều khó khăn.

- Muốn sáng tạo thơ ca thì phải biết chữ và hiểu chữ, hiểu theo “ý tại ngôn ngoại” và phải có nhịp điệu, có sự gợi cảm, thu hút người đọc.

- Hoạt động sáng tạo thơ ca gắn liền với những cảm xúc bộc phát ngắn ngủi hoặc dựa vào năng khiếu cùng với sự trau dồi kiến thức của nhà thơ.

Câu 1: Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nêu suy nghĩ về một nhận định mà bạn thấy tâm đắc trong văn bản Chữ bầu lên nhà thơ của Lê Đạt.

Đáp án chuẩn:

Lê Quang Đạt nhận định rằng chữ "bầu lên" nhà thơ, nhấn mạnh tầm quan trọng của ngôn ngữ trong sáng tạo nghệ thuật. Ngôn ngữ không chỉ là âm thanh mà còn là tổ chức nghệ thuật, khẳng định tài năng và phong cách của nhà thơ. Ngôn ngữ thơ là tinh hoa của ngôn từ, giúp nhà thơ diễn đạt ý tưởng và cảm xúc qua câu chữ và nhịp điệu. Ví dụ, Đỗ Phủ với bài thơ "Thu hứng" sử dụng ngôn ngữ ước lệ để thể hiện tâm hồn và cảm xúc, cho thấy vai trò không thể thiếu của chữ trong sáng tạo nghệ thuật.