BÀI 2: HÀI KỊCH

VĂN BẢN: THỰC THI CÔNG LÍ

PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

CHUẨN BỊ

CH: Đọc trước đoạn trích Thực thi công lí; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Uy-li-am Sếch-xpia và vở hài kịch Người lái buôn thành Vơ-ni-đơ.

ĐỌC VĂN BẢN

CH1: Đọc lướt văn bản xem đoạn trích sử dụng những kiểu lời thoại nào (đối thoại, độc thoại).

CH2: Hành động kịch của Poóc-xi-a ở đây là gì.

CH3: Hình dung giọng điệu, cử chỉ, nét mặt, tâm trạng của Sai-lốc mỗi khi cất lời ca tụng vị quan tòa.

CH4: Lời thoại của Gra-ti-a-nô có gì giống và khác với lời thoại của Sai-lốc ở phần trước?

CH5: Tưởng tượng suy nghĩ, tâm trạng của Sai-lốc khi nghe lời tuyên án của Poóc-xi-a.

SAU KHI ĐỌC

CH1: Liệt kê các hành động kịch của nhân vật Poóc-xi-a và Sai-lốc trong đoạn trích Thực thi công lí, từ đó hãy nêu tình huống kịch trong đoạn trích.

CH2: Ghép phần văn bản ở cột A với cấu trúc đối thoại phù hợp ở cột B. Chỉ ra tác dụng của cách tổ chức các lời thoại đó.

CH3: Chỉ ra và nêu nhận xét của em về xung đột kịch trong đoạn trích. (Gợi ý: Xung đột xảy ra giữa ai với ai và về điều gì? Đỉnh điểm của xung đột là khi nào? Xung đột được giải quyết bằng cách nào? Cảm xúc của người đọc diễn biến như thế nào theo mức độ phát triển của xung đột?...)

CH4: Qua lời thoại và hành động kịch của nhân vật, hãy làm rõ tính cách của nhân vật Sai-lốc. Vì sao đây là một nhân vật hài kịch?

CH5: Theo em, có nên sáp nhập tất cả những lời tuyên án, luận tội của Poóc-xi-a dành cho Sai-lốc vào một lượt lời thoại không? Vì sao? Qua đoạn trích này, hãy nêu và làm rõ nhận xét của em về nhân vật Poóc-xi-a.

CH6: Hãy lựa chọn để đối thoại với một trong các ý kiến sau đây (Gợi ý: đồng tình, không đồng tình, lí do…).

a. “Chính bản chất của sự khoan hồng là không theo áp lực; nó từ trên trời sa xuống như một trận mưa tốt lành; nó được trời ban phước hai lần: được ban phước trong kẻ ra ơn cũng như trong kẻ chịu ơn.” (lời của Poóc-xi-a)

b. “[…] tôi khẩn cầu các ngài: các ngài hãy bắt công lí phải nhượng bộ, nhân danh uy quyền của các ngài; các ngài hãy làm cái việc sai trái nhỏ đó để nhằm một việc nhân nghĩa rất lớn. […]” (lời của Ba-sa-ni-ô).

c. “Không có quyền lực nào ở Vơ-ni-đơ có quyền thay đổi một sắc lệnh đã ban bố; làm như vậy sẽ tạo nên môt tiền vệ, và vin vào cái gương đó, trăm nghìn sự nhũng lạm sẽ xúm lại làm hại nhà nước; không thể làm như thế được” (lời của Poóc-xi-a)

PHẦN II. 5 PHÚT SOẠN BÀI

CHUẨN BỊ

CH: *Tác giả Uy-li-am Sếch-xpia (1564 – 1616)

- Quê quán : sinh ra và lớn lên tại Stratford-upon-Avon, nước Anh

- Sự nghiệp : Là nhà văn vĩ đại nhất của Anh và là nhà viết kịch đi trước thời đại. Ông còn được vinh danh là nhà thơ tiêu biểu của nước Anh và là "Thi sĩ của dòng sông Avon”. Sếch-xpia viết hơn 40 vở kịch, tất cả đều dưới dạng thơ, và được chia thành ba loại:

- Hài kịch: “Giông tố”, “As you like it”, “Cardenio”, ...

- Bi kịch: “Hamlet”, “Othello”, “King Lear”, “ Romeo and Juliet”,...

- Kịch lịch sử: “King John”, “Henry V”, “Richard II”, ....

* Vở hài kịch “Người lái buôn thành Vơ-ni-dơ”

- Thời gian sáng tác : là một vở kịch thế kỉ XVI của William Shakespeare. Vở kịch được cho là đã được sáng tác trong giai đoạn 1596-1599.

- Nội dung : viết về một thương gia thành Venice tên là Antonio, người đã không có khả năng trả một khoản nợ lớn vay từ một người Do Thái chuyên cho vay lấy lãi tên là Shylock.

- Giá trị : Vở hài kịch đưa lại giá trị nhân văn sâu sắc : ca ngợi con người, ca ngợi những tình cảm cao đẹp và tiếng nói của lương tri, chính nghĩa. Bên cạnh đó, vở kịch đã phê phán chế độ phong kiến lạc hậu và xã hội tư bản bóc lột và chèn ép con người.

ĐỌC VĂN BẢN

CH1: Đoạn trích sử dụng kiểu lời thoại: đối thoại giữa Poóc-xi-a và Sai-lốc.

CH2: Hành động kịch của Poóc-xi-a ở đây là thuyết phục Sai-lốc đưa đến sự khoan hồng

CH3: Mỗi khi cất lời ca tụng vị quan toàn, Sai-lốc thể hiện với tâm trạng ung dung, giọng điệu nịnh bợ, cử chỉ thành khẩn kinh trọng.

CH4: Lời thoại của Gra-ti-a-nô: 

• “Ôi, quan tòa công minh quá, hả, Sai-lốc? Quan toàn giỏi quá?”

• “Ôi, quan tòa giỏi quá, nhỉ, Sai-lốc? Ôi, quan toàn giỏi quá”.

*Lời thoại của Sai-lốc:

• “Quan tòa thật là công minh quá!”

• “Quan toàn thật là giỏi quá! Án quyết như thế, mới là án quyết chứ! Nào, anh, chuẩn bị đi.

*Nhận xét:

• Điểm giống: Cả hai đều sử dụng cấu trúc tương tự “Ôi, quan tòa…” và đều sử dụng thấn từ “ôi” để thể hiện cảm xúc; đều là những lời khen, lời ca với vị quan tòa khi xử kiện.

• Khác nhau:

• Đối với Sai-lốc: đó là những lời khen, nịnh bợ của Sai-lốc với quan tòa khi nghe quan tòa thực thi công lý trên phiên xét xử

• Đối với Gra-tin-a-nô: đấy là lời khen với quan tòa nhưng với mục đích là mỉa mai, châm biếm Sai-lốc.

CH5: Đến cuối phiên xét xử, Poóc-xi-a đã đưa ra lời tuyên án cho Sai-lốc với hình phạt thích đáng “một nửa tài sản của y sẽ bị tịch thu để trả lại cho người bị mưu hại, còn nửa kia sẽ bị sung vào quỹ riêng của nhà nước”.

Sai-lốc không thể tin rằng một phán quyết có thể được đưa ra chống lại anh, đặc biệt là khi anh đã chắn chắn rằng mình sẽ thắng trong vụ kiện. Sai-lốc có thể cảm thấy tức giận vì sự bất công mà anh nghĩ mình đã phải chịu đựng. Khi nhận ra rằng anh đã mất tất cả, từ tiền bạc đến danh vọng, Sai – lốc có thể cảm thấy tuyệt vọng, anh cảm thấy mình không còn gì để mất nữa. 

SAU KHI ĐỌC

CH1: - Hành động kịch của nhân vật Poóc-xi-a : Cải trang thành chàng tiến sĩ luật sư ; Hỏi rõ về giấy khế ước và sự chấp thuận hai bên ; Thuyết phục Sai- lốc đưa đến sự khoan hồng; Chấp thuận giao ước trong khế ước mượn tiền; Dựa vào điều kiện giao ước lật lại vụ án; Khiến Sai-lốc nhận trừng phạt.

- Hành động kịch của nhân vật Sai-lốc : Cứng đầu, đòi quan tòa phải xử đúng giao ước, không có sự khoan hồng; Vui mừng sẵn sàng lấy cân thịt trên người Antonio; Hoảng sợ khi biết không thể thực hiện giao ước và bị luật pháp trừng phạt.

- Tình huống kịch : Sai-lốc kí tờ văn khế mượn tiền, nếu vi phạm, Antonio phải cho Sai-lốc được quyền lấy một cân thịt trên cơ thể. Đã quá hạn trả tiền trên tờ văn khế, Sai-lốc đem chuyện này kiện ra quan tòa để được lấy 1 cân thịt trên người Antonio.

CH2: 1 – d

2 – b, c

3 – a 

Tác dụng của cách tổ chức lời đối thoại đó: thể hiện tính cách trái ngược nhau của nhân vật trong đoạn trích Thực thi công lý: Sai-lốc một thương gia mưu mẹo, tham lam; Poóc-xi-a: đầy bản lĩnh, tự tin, thông minh

CH3: - Xung đột xảy ra giữa Sai-lốc và Antonio về vấn đề vay mượn tiền. Đã qua thời hạn mượn tiền trong tờ văn khế và đã đến lúc Antonio nhận hình phạt do đã vi phạm văn khế

- Xung đột được giải quyết bằng cách đưa ra quan tòa để xử án. Nhờ trí thông minh của Pooc-xi-a cô đã giải quyết ổn thỏa xung đột, giúp người tốt bụng ( Antonio) thoát khỏi âm mưu hãm hại của tên xấu xa Sai-lốc.

- Cảm xúc của người đọc cũng thay đổi theo diễn biến của xung đột. Lúc Pooc-xi-a thuyết phục giải quyết xung đột bằng sự khoan hồng, mọi người cảm thấy thuyết phục và chí lí. Lúc Sai-lốc chuẩn bị lấy một cân thịt của người lái buôn đã tạo nên cảm giác hồi hộp, sợ hãi. Lúc quan tòa giải quyết ổn thỏa xung đột, kẻ xấu đã bị trừng trị thích đáng đã đưa lại cảm giác thỏa mãn cho người đọc.

CH4: Qua lời thoại và hành động kịch của nhân vật, có thể hiểu rõ tính cách của nhân vật Sai-lốc: Sai-lốc là một người Do Thái chuyện cho vay lẫy lãi. Ông ta thể hiện mình như một người đề cao công lý, công bằng là luật lệ. Tuy nhiên, thực chất bên trong ông ta chỉ muốn thực hiện mục tiêu ích kỉ cá nhân của mình, đó là giết An-tô-ni-ô. Điều này cho thấy Sai-lốc là một người tham lam và tàn độc.

Sai-lốc là một nhân vật hài kịch vì không có sự tương xứng giữa thực chất bên trong và hành động bên ngoài. Mặc dù ông ta ra vẻ như mình là một người đề cao công lí và công bằng nhưng bên trong ông ta chỉ muốn thực hiện mục tiêu tham lam, tính toán, ích kỉ của cá nhân mình. Sai-lốc là kiểu hình mẫu nhân vật có tính cách cho các thói xấu đáng phê phán nên Sai-lốc được coi là nhân vật hài kịch.

CH5: - Theo em nên sáp nhập tất cả lời tuyên án, luận tội của Poóc-xi-a dành cho Sai-lốc vào một lượt lời thoại bởi lẽ việc thể hiện trong một lượt lời chứng tỏ không một ai chen lời vào quyết định tuyên án và luận tội của quan tòa, điều đó góp phần thể hiện uy nghi của quan tòa và kết quả xử án công minh của Pooc-xi-a. Bên cạnh đó còn thể hiện sự bất ngờ không nói lên lời trước kết quả không ngờ tới của Sai-lốc.

- Nhận xét của em về nhân vật Poóc-xi-a : Là một người phụ nữ mạnh mẽ và cơ trí. Cô mạnh mẽ ở chỗ là một người con gái đóng giả chàng tiến sĩ luật sư trước mặt con quỷ già Sai-lốc mà không bị phát hiện, cũng như những lời tuyên án đanh thép của cô ở cuối đoạn trích. Sự mưu trí của cô thể hiện qua việc sắp xếp để lừa Sai-lốc vào tròng, làm cho hắn không chỉ bị thất bại bởi âm mưu của mình mà còn mất đi tài sản.

CH6: Em lựa chọn đối thoại với ý kiến c. Lời của Pooc-xi-a quả thực chính xác. Lời thoại kịch này đúng với muôn đời về mặt lý thuyết. Chỉ cần có một tiền lệ, tức là một trường hợp phá vỡ luật thì ắt hẳn sẽ có nhiều trường hợp tiếp theo tiếp tục đi theo con đường đó. Dần dần, sự phá vỡ luật lệ sẽ đưa đến sự bất công và người có quyền thế hơn sẽ được lợi, kẻ tội đồ được thả tự do, còn người hiền lương bị trừng phạt, khi sự bất công tăng cao sẽ dẫn đến nổi loạn làm hại nước nhà. Lời thoại cũng như một lời nhắc nhở, cảnh tỉnh trước pháp luật đương thời, cần phải nghiêm chỉnh thực hiện, không bao che, nhận đút lót mà xử phạt bất công sẽ dẫn đến loạn lạc nước nhà.