VĂN BẢN: MUỐI CỦA RỪNG

PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

CHUẨN BỊ

CH1: Để đọc hiểu một tác phẩm truyện ngắn hiện đại, các em cần chú ý.

CH2: Đọc trước truyện ngắn Muối của rừng; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Nguyễn Huy Thiệp.

ĐỌC HIỂU

CH1: Thời điểm ông Diểu chọn để đi săn đem lại cho em suy nghĩ gì?

CH2: Tại sao chi tiết kì ảo xuất hiện ở đoạn này? 

CH3: Tại sao ông Diểu lại tránh nhìn vào đôi mắt con khỉ?

CH4: Tại sao ông Diểu lại vội vã bỏ đi?

SAU KHI ĐỌC

CH1: Truyện Muối của rừng có thể chia làm mấy phần? Hãy mô hình hóa câu chuyện bằng một sơ đồ thích hợp?

CH2: Truyện được kể từ điểm nhìn nào? Mối quan hệ giữa điểm nhìn của người kể chuyện và điểm nhìn của nhân vật?

CH3: Nguyên nhân nào khiến ông Diểu muốn đi săn? Hoạt động đi săn của ông Diểu được miêu tả như thế nào trong truyện?

CH4: Tìm và phân tích những nguyên nhân khiến ông Diểu đi đến quyết định phóng sinh cho con khỉ đực?

CH5: Thống kê và phân tích ý nghĩa của những yếu tố kì ảo trong truyện Muối của rừng. Những chi tiết này thể hiện chủ đề nào trong tác phẩm?

CH6: Theo Ha-ra-ri (Harari), có một quan niệm cho rằng “Các sinh vật không phải người không có giá trị tự thân nào cả, chúng chỉ tồn tại vì lợi ích của chúng ta mà thôi.” Đọc truyện ngắn Muối của rừng, em có tán thành với quan niệm đó không? Vì sao?

PHẦN II. 5 PHÚT SOẠN BÀI

CHUẨN BỊ

CH1: - Tìm hiểu các thông tin ngoài văn bản giúp hiểu sâu hơn về tác phẩm: những vấn đề trung tâm của đời sống xã hội, đặc điểm của văn học giai đoạn đó…

- Đọc kĩ văn bản để nắm được mối quan hệ giữa các sự kiện chính và giữa các nhân vật.

- Đặc biệt quan tâm đến những tìm tòi đổi mới trong nghệ thuật tự sự của tác giả.

CH2: - Tác giả Nguyễn Huy Thiệp:

+ Sinh năm 1950

+ Quê quán: Huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội+ Là nhà văn có đóng góp trong việc đổi mới nội dung và hình thức nghề thuật của văn xuôi Việt Nam đương đại

+ Viết nhiều thể loại: truyện ngắn, thơ, tiểu thuyết, tiểu luận văn chương, kịch... nhưng đặc sắc nhất là truyện ngắn

+ Tác phẩm nổi tiếng: Tướng về hưu, Tuổi 20 yêu dấu, Chảy đi sông ơi,..

ĐỌC HIỂU

CH1: Thời điểm ông Diểu chọn để đi săn là lúc mà thiên nhiên tràn đầy vẻ đẹp sức sống, xanh rươi với mưa xuân ấm áp, rừng ẩm ướp… Đây là thời gian thích nhất ở trong rừng.

CH2: Chi tiết kì ảo xuất hiện ở đoạn này đã thể hiện không gian núi rừng vô cùng lạnh lẽo với làn sương mù dày đặc, tạo ấn tượng cho người đọc. 

CH3: - Khỉ đực "co rúm người lại và nghiêng đôi mắt ươn ướt nhìn ông" bởi nó tin tưởng, dựa dẫm vào ông ông. Điều đó đã ép ông vào thế phải làm người tốt, phải đóng vai thiện trong khi ông đã là kẻ ác và vẫn không hề có ý định từ bỏ mục tiêu tóm lấy con mồi.

- Hành động tránh nhìn vào đôi mắt tội nghiệp của khỉ báo hiệu sự chuyển biến nội tâm trong nhân vật ông Diểu. Ông sợ sẽ mủi lòng và như vậy mục đích của chuyến đi săn có thể sẽ thất bại.

CH4: Ông Diểu lại vội vã bỏ đi sau khi phóng sinh khỉ đực vì sợ rằng ông sẽ thay đổi quyết định này. 

SAU KHI ĐỌC

CH1: Truyện Muối của rừng có thể chia làm 3 phần:

Phần 1: Từ đầu… khỉ bố và khỉ mẹ: Cuộc đi săn của ông Diểu

Phần 2: Từ “Nhặt đất đá ném… xa hơn nhưng lại an toàn”: Diễn biến tâm trạng của ông Diểu khi nhìn thấy con khỉ đực bị thương”.

Phần 3: Còn lại: Ông Diểu quyết định phóng sinh con khỉ đực

Mô hình hóa sơ đồ

CH2: Truyện được kể từ điểm nhìn của người kể chuyện – tác giả

Mối quan hệ giữa điểm nhìn của người kể chuyện và điểm nhìn của nhân vật: điểm nhìn giới hạn trong tầm hiểu biết của nhân vật ông Diểu. Qua đó thể hiện được nhiều khía canh nội tâm, hành động, suy nghĩ của nhân vật.

CH3: Nguyên nhân khiến ông Diểu muốn đi săn:

- Có khẩu súng hai nòng mới do con trai học ở nước ngoài gửi về

- Khoảng thời gian sau Tết Nguyên đán là thời gian thích nhất ở rừng.

Hoạt động đi săn ông Diểu được miêu tả vô cùng cụ thể, chi tiết:

- Trang phục đi săn: “ nai nịt, mặc quần áo ấm, đội mũ lông và dận đội giày cao cổ”, “ mang theo cả nắm xôi nếp”

- “Ông đi men theo suối cạn, cứ thế ngược lên mó nước đầu nguồn”

- “ Phát đạn của ông Điểu trúng vào vai khỉ bố, khiến nó ngã nhào xuống đất”

- “ Ông Diểu tức giận cầm khẩu súng ném về phía trước”

- “ Nhặt đất đá ném theo lũ khỉ, ông Điểu vừa đuổi vừa la”

- “ Ông Diểu dồn con khỉ nhỏ đến bờ miệng vực”

CH4: Những nguyên nhân khiến ông Diểu đi đến quyết định phóng sinh con khỉ đực: vì ông Diểu nhận ra rằng con khỉ này còn có gia đình và trách nhiệm với gia đình, vì ông nhận ra hành động đi săn sẽ giết chết con khỉ đực, phá hoại một gia đình: “Cách đó không xa, con khỉ cái cũng thập thờ sau một gốc cây theo dõi. Ông thấy buồn tê tái đến tận đáy lòng. Ông nhìn cả hai con khỉ và thấy cay sống mũi. Hóa ra ở đời, trách nhiệm đè lên lưng mỗi sinh vật quả thật năng nề”.

Khi nhìn thấy nỗi đau của khỉ đực, tình yêu của khỉ cái với khỉ đưc đã khiến ông Diểu nhận ra rằng thiên nhiên và con người đều có số phận, tính cách, tâm hồn và đời sống tình cảm riêng. Hơn thế nữa, bản tính tự nhiên của loài vật là bản tính thiên, vô tư, hồn nhiên, trong sáng. Vì thế, tự nhiên cho con người nhận thức được giá trị của tình yêu thương. 

CH5: Những yếu tố kì ảo xuất hiện trong Muối của rừng:

- Không gian kì ảo: “ Từ dưới miệng vực, sương mù dâng lên cuồn cuộn, trông rất kinh dị, vừa đầy tử khí. Sương mù len vào từng chân bụi cân và xóa rất nhanh cảnh vật”

→ Ý nghĩa: Thể hiện không gian núi rừng vô cùng lạnh lẽo với làn sương mù dày đặc, tạo ấn tượng cho người đọc.

- Hình ảnh hoa tử huyền: “ Loài hoa tử huyền cứ ba chục năm mới nở một lần. Người nào gặp hoa tử huyền sẽ gặp may mắn. Hoa này màu trắng, vị mặn, bé bằng đầu tăm, người ta vẫn gọi hoa này là muối của rừng. Khi rừng kết muối, đấy là điềm báo đất nước thanh bình, mùa màng phong túc.”

→ Ý nghĩa: Đây vốn là một loài hoa không có thật nhưng qua ngòi búi của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp, loài hoa ấy được coi là muối của rừng, kết tinh mọi điều tốt đẹp nhất trong cuộc sống. Đây là hình ảnh mang tính biểu tượng gợi nhắc niềm tin vào bản chất thuần phác, đẹp đẽ của thiên nhiên và con người

- Chủ đề của tác phẩm: Đề cao sự vị tha, hướng thiện của con người cùng vẻ đẹp của thiên nhiên, tạo hóa và sự liên kết gắn bó giữa thiên nhiên và con người 

CH6: Em không tán thành với quan niệm “Các sinh vật không phải là người không có giá trị tự thân nào cả, chúng chỉ tồn tại vì lợi ích của chúng ta mà thôi”, vì:

Khi đọc truyện ngắn Muối và rừng, chúng ta có thể cảm nhận các loài sinh vật đều có thế giới tâm trạng, cảm xúc, tình cảm riêng giống như con người. Điều đó được thể hiện thông qua ngòi bút tài hoa của nhà văn khi miêu hình ảnh, chi tiết về sự đau đớn của con khỉ đực, tình yêu, tình cảm gia đình của gia đình khỉ vô cùng sâu sắc.

Khỉ con khỉ đực bị bắn ngã nhào xuống đất, khỉ mẹ cũng đã quay lại dìu khỉ bố chạy trốn; khỉ con xuất hiện và cướp súng ông Diểu nhưng nó bị rơi xuống vực. Tác giả cũng đã miêu tả về hình ảnh con khỉ đực bị thương, chậm rãi kêu và gương ánh mắt thành khẩn cầu xin về phái ông Diểu. Và khi ông định mang con khỉ về, coi nó như chiến lợi phẩm thì con khỉ cái xuất hiện, đã khiến ông thay đổi cách nhìn về gia đình loài khỉ cũng như hiểu được “trách nhiệm đè lên lưng mỗi sinh vật quả thật nặng nề.”

Chính nhân vật Diểu trong tác phẩm hay mỗi bản thân mỗi độc giả đều nhận ra rằng thiên nhiên sinh vật cũng như con người, cũng có thứ tình của nó. Thiên nhiên và con người cũng có sự liên kết gắn bó chặt chẽ và chúng ta cần có trách nhiệm bảo vệ và giữ gìn thiên nhiên.