BÀI 1: TRUYỆN TRUYỀN KÌ VÀ TRUYỆN NGẮN HIỆN ĐẠI

VĂN BẢN: MUỐI CỦA RỪNG

CHUẨN BỊ

Câu 1: Để đọc hiểu một tác phẩm truyện ngắn hiện đại, các em cần chú ý.

Đáp án chuẩn: 

- Tìm hiểu các thông tin ngoài văn bản giúp hiểu sâu hơn về tác phẩm.

- Đọc kĩ văn bản để nắm được mối quan hệ giữa các sự kiện chính và giữa các nhân vật.

- Đặc biệt quan tâm đến những tìm tòi đổi mới trong nghệ thuật tự sự của tác giả.

Câu 2: Đọc trước truyện ngắn Muối của rừng; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Nguyễn Huy Thiệp.

Đáp án chuẩn: 

- Nguyễn Huy Thiệp sinh năm 1950 tại Thái Nguyên, quê ở huyện Thanh Trì thành phố Hà Nội. Ông đã tốt nghiệp khoa Sử trường Đại học Sư phạm Hà Nội năm 1970. 

- Nguyễn Huy Thiệp là nhà văn đương đại có ảnh hưởng nhất, ông được nhận xét là một bông hoa nở muộn trên văn đàn văn học Việt Nam. Những truyện ngắn đầu tiên xuất hiện trên báo Văn nghệ của Hội nhà văn Việt Nam năm 1986. Không lâu sau đó các tác phẩm của ông đưuợc bàn luận sôi nổi trong làng văn cả trong lẫn ngoài nước.

- Phong cách nghệ thuật

+ Giọng văn lạnh lùng, không sắc thái biểu cảm. 

+ Đưa thơ vào văn xuôi làm tăng hiệu ứng thẩm mĩ.

+ Kết cấu truyện: Truyện ngắn của Nguyễn Huy Thiệp thường được xây dựng theo dòng thời gian tuyến tính, nhưng điểm đặc biệt nằm ở cách kết thúc mở. Trái với những cách mở đầu mang tính truyền thống, kết thúc của ông thường không rõ ràng, để lại nhiều khoảng trống cho người đọc suy ngẫm. Để tạo ra sự kết thúc này, Nguyễn Huy Thiệp thường sử dụng các yếu tố hư cấu, chi tiết huyền thoại, hoặc những lời đồn đại từ dân gian, khiến độc giả phải tự phán xét. Chính cách kết thúc mở này thường mang đến một chất thơ sâu lắng cho tác phẩm của ông.

ĐỌC HIỂU

Câu 1: Thời điểm ông Diểu chọn để đi săn đem lại cho em suy nghĩ gì?

Đáp án chuẩn:

Thời điểm ông Diểu chọn đi săn là khi thiên nhiên đang căng tràn sức sống với mưa xuân ấm áp và rừng xanh tươi, ẩm ướt. Điều này thể hiện rõ tình yêu và sự hòa hợp của ông với thiên nhiên. Ông Diểu không chỉ yêu quý mà còn biết cách tận dụng vẻ đẹp, sự phong phú của thiên nhiên để sinh tồn. Qua đó, tác phẩm nhấn mạnh mối quan hệ gắn bó giữa con người và thiên nhiên, nơi mà con người không chỉ là người khai thác mà còn hòa quyện, sống trong sự hài hòa với môi trường xung quanh.

Câu 2: Tại sao chi tiết kì ảo xuất hiện ở đoạn này? 

Đáp án chuẩn:

Không gian núi rừng vô cùng lạnh lẽo với làn sương mù dày đặc, tạo ấn tượng cho người đọc. 

Câu 3: Tại sao ông Diểu lại tránh nhìn vào đôi mắt con khỉ?

Đáp án chuẩn:

Hành động tránh nhìn vào đôi mắt tội nghiệp của khỉ báo hiệu sự chuyển biến nội tâm trong nhân vật ông Diểu. Ông biết rằng nếu ông cứ nhìn vào đôi mắt của nó, sự đau thương và ánh mắt cầu cứu của nó sẽ làm mủi lòng và ông sẽ không thể thực hiện được mục đích là bắt nó.

Câu 4: Tại sao ông Diểu lại vội vã bỏ đi?

Đáp án chuẩn:

Ông Diểu lại vội vã bỏ đi sau khi phóng sinh khỉ đực vì sợ rằng ông sẽ thay đổi quyết định này.

SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Truyện Muối của rừng có thể chia làm mấy phần? Hãy mô hình hóa câu chuyện bằng một sơ đồ thích hợp?

Đáp án chuẩn:

Truyện Muối của rừng có thể chia làm 3 phần:

- Phần 1: Từ đầu… khỉ bố và khỉ mẹ: Cuộc đi săn của ông Diểu.

- Phần 2: Từ “Nhặt đất đá ném… xa hơn nhưng lại an toàn”: Diễn biến tâm trạng của ông Diểu khi nhìn thấy con khỉ đực bị thương”.

- Phần 3: Còn lại: Ông Diểu quyết định phóng sinh con khỉ đực.

Mô hình hóa sơ đồ

Câu 2: Truyện được kể từ điểm nhìn nào? Mối quan hệ giữa điểm nhìn của người kể chuyện và điểm nhìn của nhân vật?

Đáp án chuẩn:

- Truyện được kể từ điểm nhìn của người kể chuyện – tác giả.

- Mối quan hệ giữa điểm nhìn của người kể chuyện và điểm nhìn của nhân vật: điểm nhìn giới hạn trong tầm hiểu biết của nhân vật ông Diểu. Qua đó thể hiện được nhiều khía canh nội tâm, hành động, suy nghĩ của nhân vật.

Câu 3: Nguyên nhân nào khiến ông Diểu muốn đi săn? Hoạt động đi săn của ông Diểu được miêu tả như thế nào trong truyện?

Đáp án chuẩn:

- Nguyên nhân khiến ông Diểu muốn đi săn:

+ Có khẩu súng hai nòng mới do con trai học ở nước ngoài gửi về.

+ Khoảng thời gian sau Tết nguyên đán là thời gian thích hợp nhất ở rừng.

- Hoạt động đi săn của ông Diểu được miêu tả trong truyện cụ thể, chi tiết:

+ Trang phục đi săn “nai nịt, mặc quần áo ấm, đội mũ lông vằ dặn đội giày cao cổ”, “mang theo cả nắm xôi nếp”.

+ “Ông đi men theo suối cạn, cứ thế ngược lên mó nước đầu nguồn”.

+ “Phát đạn của ông Diểu trúng vào vai khỉ bố, khiến nó ngã nhào xuống đất”.

+ “Ông Diểu tức giận cầm khẩu súng ném về phía trước”.

+ “Nhặt đất đá ném theo lũ khỉ, ông Diểu vừa đuổi vừa la”.

+ “Ông Diểu dồn con khỉ nhỏ đến bờ miệng vực”.

Câu 4: Tìm và phân tích những nguyên nhân khiến ông Diểu đi đến quyết định phóng sinh cho con khỉ đực?

Đáp án chuẩn:

Những nguyên nhân khiến ông Diểu đi đến quyết định phóng sinh con khỉ đực: 

+ Vì ông Diểu nhận ra rằng con khỉ này còn có gia đình và trách nhiệm với gia đình.

+ Vì ông nhận ra hành động đi săn sẽ giết chết con khỉ đực, phá hoại một gia đình.

Câu 5: Thống kê và phân tích ý nghĩa của những yếu tố kì ảo trong truyện Muối của rừng. Những chi tiết này thể hiện chủ đề nào trong tác phẩm?

Đáp án chuẩn:

- Những yếu tố kì ảo trong truyện Muối của rừng và ý nghĩa:

+ Không gian kì ảo “Từ dưới miệng vực, sương mù dâng lên cuồn cuộn, trông rất kinh dị, vừa đầy tử khí. Sương mù len vào từng chân bụi cây và xóa rất nhanh cảnh vật”. Qua đó thấy được không gian núi rừng vô cùng lạnh lẽo với làn sương mù dày đặc, tạo ấn tượng cho người đọc.

+ Hình ảnh hoa tử huyền “Loài hoa tử huyền cứ ba chục năm mới nở một lần. Người nào gặp hoa tử huyền sẽ gặp may mắn. Hoa này màu trắng, vị mặn, bé bằng đầu tăm, người ta vẫn gọi hoa này là muối của rừng. Khi rừng kết muối, đất là điềm báo đất nước thanh bình, mùa màng phong túc”. Đây vốn là một loài hoa không có thật nhưng ngòi bút của tác giả, loài hoa ấy được coi là muối của rừng, kết tinh mọi điều tốt đẹp nhất trong cuộc sống. Đây là hình ảnh mang tính biểu tượng gợi nhắc niềm tin vào bản chất thuần phác, đẹp đẽ của thiên nhiên và con người.

=> Những chi tiết này thể hiện chủ đề: đề cao sự sống, về lòng nhân ái và tình yêu thiên nhiên. Chúng cũng giúp tác phẩm trở nên phong phú và đa dạng hơn, tạo nên sự hấp dẫn đặc biệt cho người đọc.

Câu 6: Theo Ha-ra-ri (Harari), có một quan niệm cho rằng “Các sinh vật không phải người không có giá trị tự thân nào cả, chúng chỉ tồn tại vì lợi ích của chúng ta mà thôi.” Đọc truyện ngắn Muối của rừng, em có tán thành với quan niệm đó không? Vì sao?

Đáp án chuẩn:

Em không tán thành với quan niệm “Các sinh vật không phải là người không có giá trị tự thân nào cả, chúng chỉ tồn tại vì lợi ích của chúng ta mà thôi”, vì khi đọc truyện ngắn Muối và rừng, ta có thể thấy rõ rằng các loài sinh vật cũng có cảm xúc, tình cảm riêng, không khác gì con người. Qua ngòi bút tinh tế của tác giả, hình ảnh con khỉ đực đau đớn hay tình cảm gia đình sâu sắc của bầy khỉ được khắc họa một cách đầy cảm xúc. Điều này cho thấy các sinh vật đều có giá trị tự thân và cuộc sống của chúng cũng đáng trân trọng.